Norveç'te 77 kişinin ölümüyle sonuçlanan ırkçı saldırının üzerinden dört yıl geçti. Başkent Oslo ile tatil adası Utöya'daki saldırıların faili Anders Behring Breivik, Norveç hukukunda en ağır ceza olan 21 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Katliamdan dört yıl sonra Oslo'da açılan ‘Enformasyon Merkezi' ise tartışmalara yol açtı. Burada saldırıdan arta kalan otomobil ve kıyafet parçalarının sergilenmesi ülkeyi ikiye böldü.
Tor Östbö dört yıl önce eşini Oslo'daki patlamada kaybetmiş. Anders Breivik'in bomba yüklü bir araçla hükümet binalarının bulunduğu semtte düzenlediği saldırıda yedi kişi daha hayatını kaybetmişti. Şimdi ise insanların bu otomobilden geriye kalan parçaları görme imkanı var. Sadece bu değil, Breivik'in Utöya adasındaki yaz kampında 69 genci öldürürken üzerinde bulunani kıyafetten parçalar da sergileniyor. Tor Östbö sergiye karşı çıkanlardan. Östbö şunları söylüyor:
“Sergiyi tabii ki bizzat gidip görmedim. Ama bunun Breivik'e kendini kahraman gibi hissetme imkanı vereceği duygusu taşıyorum. Bir nevi ‘Hall of Fame'. Halbuki benim gibi dört yıl önce yakınlarını kaybetmiş olanlar, biz onun unutulmasını, maziye karışmasını istiyoruz.”
İbret mi, propaganda mı?
Sergiyi savunanlar ise tam aksine bu saldırının unutulmaması gerektiği görüşünde. Sergi taraftarları, bunun ibret olmasını ve saldırıdan dersler çıkarılması gerektiğini savunuyor. Tor Einar Fagerland, ‘Enformasyon Merkezi'nin amacının bu olduğunu vurguluyor ve ekliyor: Bu, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana yaşadığımız en zalim suçtu. Bu unutulmamalı ve bu konuda susulmamalı.
O dönem saldırıya karşı tek ses olan Norveçliler şimdi ‘Enformasyon Merkezi' ve bünyesindeki sergiler konusunda ikiye bölünmüş durumda.. Kurban yakınlarının avukatlarından birinin twitter'da paylaştığı mesaj kısa ve öz. “Bir Breivik sergisi mi? Hayır teşekkürler” diyen avukat, “New York'taki 11 Eylül 2001 saldırılarının anıtında Usame bin Ladin'in kişisel eşyaları sergilenmek istense Amerikalılar ne derdi? Böyle bir şey akla bile getirilemez” ifadesini kullandı.
Utöya'daki anıt
Sergi, siyasiler arasında da oldukça tartışmalı bir konu. Yeşiller partisi buranın aşırı sağcılar için bir tapınak haline gelebileceği uyarısında bulundu. ‘Resmi' çevreler dışında sergiyi savunanı bulmak zor. Aşırı muhafazakar hükümet, bilginin nefrete karşı en etkili silah olduğu tezini savunuyor ve bu serginin özellikle de gençlere terörün korkunç yüzünü göstermenin en iyi yolu olduğunu düşünüyor.
Sokaktaki vatandaşlar ise aynı görüşte değil. Mikrofon uzattığımız bir Norveçli erkek, “Ha o Breivik mi? Bence bu şekilde onurlandırılmaması gerekir” derken, bir kadın “Tam ikiye bölünmüş durumdayım. Bir yandan bu tür şeylerin de gösterilmesi genç insanlar için iyi. Dört yıl önce yaşananları hatırlamak çok öğretici olabilir. Ama izleri tahrip edilmiş, bir nevi ‘temizlenmiş' o kadar çok işlenmiş suç var ki! Ne düşeneceğimi bilmiyorum” diye konuşuyor.
Utöya adasında açılışı bugün yapılan anıt konusunda ise bu kadar tartışma yaşanmıyor. Ağaçlar arasına asılmış yarım ton ağırlığındaki çelikten bir çember üzerine saldırıda ölenlerin isimleri kazılı. Adada saldırıdan sonra ilk kez ağustos ayı başında yeniden yaz kampı düzenlenecek.