Nabucco çevremizdeki bazı ülkelerden Avrupa Birliği’ndeki tüketicilere doğal gaz taşıyacak olan 3,000 küsur kilometre uzunluğundaki boru hattı projesine verilen isimdir. (www.nabucco-pipeline.com)
Bu hat ile ilgili en bilinmeyen şey akıtmayı planladığı yıllık 31 milyar metre küp doğalgazın hangi ülke veya ülkelerden temin edileceğidir. Boru hattının güzergâhını gösteren haritalarda Türkiye’nin doğusundaki gaz zengini ülkeleri görürsünüz. İmal edilen gazın Azerbaycan, Türkmenistan, hatta İran gibi ülkelerden alınacağıdır.
Ama bu gazı sağlamaya en büyük aday hiç aklınıza gelmeyen başka bir yerdir: Irak Kürdistan’ı.
Öykümüz Birleşik Arap Emirlikleri’ne ait bir petrol ve gaz şirketi olan Crescent Petroleum ile başlar.
Crescent Petroleum on beş yıldır, daha çok ülkenin güneyinde, petrol ve gaz sahalarının geliştirilmesi için faaliyet göstermektedir.
2007’de de Kuzey Irak’taki Khor Mor ve Chemchemal sahalarının geliştirilmesi için Kuzey Irak Kürt Yönetimi ile bir anlaşma imzalar.
2008’de Türk şirketleri devrede
Crescent Petroleum’un Kuzey Irak’taki ayağı Dana Gas’tır (www.danagas.ae). Dana Arapçada inci anlamına gelir.
Dana Gas; Katar, Kuveyt, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn sermayesi ile kurulmuş bir şirkettir.
Crescent Petroleum ile Dana Gas; Pearl Petroleum adlı bir şirket kurarlar. Pearl İngilizcede inci anlamına gelmektedir.
2008’de OMV (Avusturya) ve MOL (Macaristan) Kuzey Irak’ta gaz işletme imtiyazını elde etmiş olan bu ortaklığın yüzde onar hissesini 350 milyon dolar karşılığında satın alır.
Bir devlet şirketi olan ve Türkiye’de de faaliyette bulunan OMV Nabucco projesinin ortağıdır ve ana itici gücüdür.
MOL da Nabucco’ya ortaktır. Crescent Petroleum ve Dana Gas MOL’un yüzde üç ortağıdır.
Aynı yıl, yani 2008’de Türk şirketleri devreye girer.
Türkiye üzerinden Avrupa’ya aktarılması amacıyla Crescent Peteroleum’a bağlı Kurdistan Gaz Cities Limited Şirketi ile Türk firmaları arasında iki şirket kurulur: İnci Doğalgaz İthalat Ve İhracat ve İnci Doğalgaz İletim adlarında iki ortaklık kurulur. Her iki şirketin de sahibi Türkerler (www.turkerler.com) ve adı açıklanmamış bazı Türk ortaklardır.
10 milyar metreküp gaz ithalatı
Bu ortaklıklardan ilki aracılığıyla EPDK’ya 30 yıllık süre için geçerli olacak yılda 10 milyar metre küp gaz ithalatı için lisans başvurusunda bulunur.
Şirket 2011 Aralık ayında 3,5 milyar metre olarak başlamak üzere Kuzey Irak’tan doğalgaz ithalatı yapmayı planlıyor.
Pearl Petroleum 2015’e kadar Türkiye ve Nabucco hattından Avrupa’ya gaz ihraç edecek üretimi yakalayacağını söylemektedir. Konsorsiyumun planı iddialıdır: 2015’te 10 milyar metre küp.
Bu Nabucco’nun gaz akıtmaya başlayacağı tarihtir. Şirketin elinde bulunan Khor Mor ve Chemchemal sahalarının ikisi birden aynı anda geliştirilir ve üretime başlarsa buradan 2015-2020 arasında teorik olarak yılda 20 milyar metre küp gaz elde etmek mümkündür. Bunun 3 milyar metre küpü yerel olarak kullanılacağı hesaplanırsa geriye kalan 17 milyar metre küp ihraç edilecek demektir.
Orta ve Kuzey Irak gaz sahaları için yegâne pratik ihraç yolu da Türkiye üzerindendir. Bu nedenle Kuzey Irak Kürt yönetimi Türkiye ile iyi geçinmek zorundadır. Nabucco’nun yıllık taşıma kapasitesi 31 milyar metre küp olacaktır. Ama bu seviyeye üç aşamada gelinecek. İlk aşamada kapasite 8, ikinci aşamada 15,5 milyar metre küp olacak.
Bu miktar Kuzey Irak’taki iki sahada var. Diğer sahalar da geliştirildikçe Nabucco’nun toplam gereksinimi Kuzey Irak’tan karşılanabilir.
Kuzey Irak’ta bu rezervler oldukça Azerbaycan ve İran’a gerek yoktur. Batılılar İran’ı zaten istemiyor. Azerbaycan ise projeye karşı olan Rusya’ya fazla ters düşmeyi göze alamaz.
(Metin Münir / Milliyet / 29 Eylül 2010)