Türkiye'nin arama kurtarma sahasında bulunan bin 200 gemi, seyir emniyeti ve deniz güvenliği açısından Ankara'daki Denizcilik Müsteşarlığı'ndan izleniyor. Kara sularında seyreden gemilere de bu cihazın takılması ile ilk aşamada 5 bin, 1 yıl sonra ise 18 bin civarında gemi, Ankara'dan anlık olarak izlenebilir hale gelecek. Anlık takip, kaçak avcılık, kaçakçılık olayları ve denizlerde güvenlik açısından önem taşıyor.
Gemilerin otomatik tanımlama sistemi (AIS) ile anlık olarak izlenmesini sağlayacak merkez, geçen yıl Temmuz ayında hizmete açıldı. Merkez, ilk aşamada, uluslararası ticaret yapan ve işletmecisi Türk olan gemileri takibe aldı. Uluslararası ticaret yapılan gemilerde A sınıfı (KLAS-A) otomatik tanımlama sistemi (AIS) takılması zorunluluğu bulunduğu için, merkezin açılması ile Türkiye, bu gemilerin izlenmesi konusundaki uluslararası yükümlüğün de yerine getirmiş oldu.
Uluslararası ticaret yapan gemiler, uluslararası kurallar gereği AIS cihazı takmak zorunda bulunurken, Denizcilik Müsteşarlığı tarafından geçen yıl Eylül ayında çıkarılan bir tebliğ ile Türk karasularında seyreden gemilere de AIS cihazı takma zorunluluğu getirildi. Bu cihazın takılması için, gemi büyüklükleri dikkate alınarak 1 Temmuz 2009'a kadar süre verildi.
Tebliğe göre, bu yıl 1 Temmuz'dan itibaren, uluslararası sefer yapmayan 500 GT veya üzerindeki tüm yük gemileri, İstanbul ve Çanakkale Boğazları ile Marmara Denizi’nde düzenli sefer yapan 12 ve üzerinde yolcu taşıyan gemiler, askeri gemiler hariç arama ve kurtarma faaliyeti yürüten gemiler, kılavuz römorkör, acente gemileri ve tam boyu 10 metre ve üzeri ticari yatlar ile diğer tüm ticari gemiler, tehlikeli yük taşıyan gemilerin AIS Klas B CS (B sınıfı taşıyıcı sezme) cihazı ile donatılması gerekiyordu. Liman seferi yapan tam boyu 10metre ve üzerinde olan ticari yatlar ile 15 metre ve üzerindeki tüm balıkçılık tekneleri ise 1 Temmuz 2009'dan itibaren söz konusu cihazla donatılacak.
Ancak, Türk mühendislerince geliştirilen söz konusu cihazı halen üç firmanın üretmesi nedeniyle, gemilerin cihaz talepleri zamanında karşılanamadı. Bunun üzerine 1 Temmuz 2008'den itibaren AIS Klas B CS cihazı donatılması zorunlu olan gemiler için bu süre 3 ay uzatıldı.
Buna göre, "Denizde Can Emniyeti Uluslararası Sözleşmesi (SOLAS) kapsamına giren, uluslararası sefer yapmayan 500 GT veya üzeri tüm yük gemileri, İstanbul ve Çanakkale boğazları ile Marmara Denizinde; düzenli sefer yapan 12 ve üzeri yolcu taşıyan tüm yolcu gemileri (SOLAS kapsamına giren ve uluslararası sefer yapmayan tüm yolcu gemileri dahil), askeri gemiler hariç, arama kurtarma faaliyeti yürüten gemiler, ticari yatlar, kılavuz, römorkör, acente gemileri ve tam boyu 10 metre ve üzeri ticari yatlar ile diğer tüm ticari gemiler, tehlikeli yük taşıyan gemiler" 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren AIS Klas-B CS cihazı ile donatılacak.
"Liman seferi ve/veya ardışık liman seferi yapan tam boyu 15 metre ve üzeri tüm balıkçı gemileri, liman seferi yapan tam boyu 10 metre ve üzeri ticari yatlar, tam boyu 10 metre ve üzeri olan ve yat işletme belgesi alarak faaliyette bulunan yabancı bayraklı yatlar, Köyceğiz Gölü, Dalyan Kanalında çalışan gemiler ile denizde çalışan açık güverteli sandal tipi yolcu motorları hariç olmak üzere, liman seferi yapan ve 12;den fazla yolcu taşıyan tüm yolcu
gemileri ise 1 Temmuz 2009'dan itibaren AIS Klas-B CS cihazı ile donatılmış olacak.
Özel izleme amaçları
Tebliğde gemilere takılacak AIS Klas-B CS cihazının genel özellikleri yanında, izlemenin amacına göre özel nitelikler de belirlendi. ÖTV'siz yakıt kullanan deniz araçlarına takılacak cihazlarda, "belirli dönemler arasında yakıt tüketimini yaklaşık olarak hesaplayacak ve akıllı kart üzerine yarım saatte bir düzenli olarak yazacak" ek donanım bulunacak.
Balıkçı teknelerine takılacak cihazlar ise "balıkçı teknelerinin birbirini görmesini engelleyen, ancak diğer ticari deniz araçlarını görmeyi sağlayacak" nitelikte olacak.
Verilen bilgiye göre, merkez tarafından halen 150 tanesi Klas B niteliğinde olmak üzere bin 200 tane gemi anlık olarak izleniyor. Tebliğ kapsamındaki gemilerin cihazları takması ile birlikte, anlık izlenen gemi sayısının 5 bine, balıkçı gemilerinin de cihazları takması ile 2009 yılı sonunda 18 bine ulaşması bekleniyor.
Denizcilik Müsteşarlığı tarafından cihaz takılı gemiler genel olarak izlenirken, Sahil GüvenlikKomutanlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Gümrük Müsteşarlığı'na özel amaçlarla izleme yapılabilmesi için "izleme ucu" verildi. Bu uçlar sayesinde, Sahil Güvenlik Komutanlığı güvenlik ve kaçakçılık, Gümrük Müsteşarlığı deniz ticareti, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı balıkçılık ve avlanma, Sağlık Bakanlığı da sağlık güvenliği konularında izleme yapabiliyor.
Gemiler, Türkiye'nin arama, kurtarma sahasından daha geniş bir alanı kapsayacak şekilde kurulan 25 baz istasyonundan gelen veriler yoluyla gerçekleştiriliyor.
Denizlerde seyir emniyeti ve deniz güvenliğini sağlamaya yönelik, verileri sayısal olarak değerlendiren Otomatik Tanımlama Sistemi AIS ile gemiye ilişkin birçok statik, dinamik, seyir ve yük bilgileri otomatik olarak alınıyor: belirli tonaja sahip gemilerin hem birbirlerini izlemeleri, hem de bunların kıyıdan takibi mümkün olabiliyor.
Gemilerin takibi, hem yasa dışı ticaretin, avlanmanın önlenmesi hem de kazalarda en kısa sürede müdahale açısından önem taşıyor.
Denizlerde seyir emniyeti açısından deniz trafiğinin izlenmesi için ayrıca, yerel kıyı istasyonları kuruluyor.
Gemilerin anlık olarak izlenebilmesi sayesinde, Denizcilik Müsteşarlığı'nın Ankara'da bulunan merkezindeki yetkililerin, Rusya'nın Gürcistan'a askeri müdahalesi aşamasında, Poti Limanı'ndaki işletmecisi Türk olan 2 gemiye ulaşarak, gelişmeler hakkında anında bilgi alabildiği belirtiliyor.
Tarım Bakanlığı orkinos avlayanları izliyor
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı da orkinos balıklarına uygulanan avlanma kotası nedeniyle,
orkinos avı yapan gemileri izlemeye yönelik bir sistem oluşturdu.
Halen bu sistem ile 24 metreden büyük, 130 civarında orkinos av gemisi, anlık olarak
izlenebiliyor. Bakanlık tarafından oluşturulan "Su Ürünleri Bilgi Sistemi-Subis" kapsamında ileri aşamada, bütün balıkçılık gemileri izlenebilecek.