Çeviri: Kerem Uluç
Amerika'nın saygın gazetelerinden New York Times gazetesine göre, Mısır'da gerçekleşen darbeden önce, henüz Muhammed Mursi korumalarının karargâhında saklanırken, Arabistan Dışişleri Bakanı'dan bir telefon geldi. Washington adına konuştuğunu söyleyen bakan, Mursi'ye üst düzey generallerle bir toplantı yapmasını söylendi. Bu öneriyi reddeden Mursi'ye sonradan hem Amerika'dan gönderilen mesajlarla, hem de askerin verdiği demeçlerle koltuğundan vazgeçmesi öğütlendi ve darbenin sinyalleri verildi.
New York Times'ta dün (7 Temmuz 2013) yayımlanan haberinde, Mursi'yi arayan eski bir Arap Dışişleri Bakanı'nın, Washington'un bir temsilcisi olarak konuştuğunu açıkladı ve Mursi'ye yerine geçecek yeni bir cumhurbaşkanı ve kabine değişikliğini kabul edip etmeyeceğinin sordu.
Danışmanları, Mursi'nin böyle bir teklife nasıl cevap vereceğini bildiklerini söyledi. Daha önce buna benzer bir teklife Mursi'nin boynuna işaret ederek 'ondan önce bu' diye cevap verdiğini hatırlatarak, Mursi'nin Mısır demokrasisini alaşağı edecek bir askerî darbeyi kabul etmektense ölmeyi tercih ettiğini söyledi.
Mursi'nin yardımcıları, daha sonra Mursi'nin Dışişleri Başdanışmanı Essam el-Haddad odayı terk ettiğini ve Amerika Birleşik Devletleri büyükelçisi Anne W. Patterson'a telefon açarak Mursi'nin teklifi reddettiğini bildirildiğini söyledi. Odaya dönen el-Haddad'ın Ulusal Güvenlik Danışmanı Susan E. Rice ile görüştüğünü söyledi ve yakında bir askeri darbenin başlayacağını haber verdi.
'Bir saat sonra oyun oynamayı bırakacağız dedi'
Mursi'nin yanındaki birine 'Annem bir saat içinde oyun oynamayı bırakacağız dedi' yazan bir mesaj geldi. Mısır'da batılı lider anlamında 'Amerika Anne' deyimini kullandı.
Geçtiğimiz cumartesi günü, Dışişleri Bakanlığı, Mursi'nin son günlerinde, Amerika'nın etkisi hakkında bir yorumda bulunmadı.
Danışmanlar, 'Mısır'ın ilk İslamcı hükümetinin ani sonunun nedeni, aylardır tırmanan gerginlik ve Amerika'nın Mursi'yi iktidarda tutmak, için yaptığı zayıf arabuluculuk girişimleridir' diye konuştu.
Sokaktaki protestolar genç aktivistlerin ve Mübarek döneminden kalma elitlerin birleşmesi sonucu oluştuğunu kaydeden danışmanlar, çöken ekonominin, Mursi ve bir zamanlar illegal sayılan ve kapatılan Müslüman Kardeşler üzerinde çok büyük baskı kurulmasına neden olduğunu vurguladı. Danışmanlar, ayrıca Muhammed Mursi'nin üst düzey generallerle müttefik olması da gitgide çözülmeye başladığına işaret etti.
Müslüman Kardeşlerin üst düzey bir üyesi, Muhammed Mursi'nin son teklife karşı sert tutumunun, idealizm ile inatçılığın bir birleşmesi olduğunu ve cumhurbaşkanlığını lanetlediğini söyledi.
Devrik Cumhurbaşkanı Mursi'nin Başdanışmanı, Mursi'nin görevden alınma ihtimâline karşı kaderci bir tutum benimsediğini belirtti. Gergin bir tavırla Mursi'ye 'Sizce bu işin doruk noktası mıdır?' diye sorduğunda, Mursi'nin 'hayır, bu işin doruk noktası, kanımın yerde aktığını görmeniz olur' diye konuştuğunu belirtti.
Mursi'nin danışmanları ve Müslüman Kardeşler'in liderleri bazı şeyleri şimdi anladıklarını söyledi. Mübarek devrildikten sonra, hakimler atayan ve İslamcıların bulunduğu parlementoyu dağıtan Mursi, kasım ayında anayasa kongresi görevini tamamlayana kadar, kendi otoritesini kurmuştu.
'Sisi'ye güveniyordu'
İsminin saklı kalmasını isteyen bir Müslüman Kardeşler lideri, durumu televizyonda izlediğinde, 'Eğer şu an dışardan bakan birisi olsaydım, diktatör olmak istediğini düşünürdüm' diye konuştuğunu aktardı.
Danışmanları, Mursi'nin geri çekilmesinin onu güçsüz göstereceğini düşündüğünü kaydetti. Müslüman Kardeşlerin bir diğer lideri 'Cumhurbaşkanı dediğim dedik birisi' diye ekledi.
Danışmanlarıi Mursi'nin, generallerin otonomisini ve ayrıcalıklarını sağladığı sürece bir harekât yapacaklarını ihtimâl vermediğini söyledi.
Müslüman Kardeşler, ordunun geçmişte yaptıkları dolayısıyla hep şüpheci davrandıklarını, ancak Muhammed Mursi'nin general Sisi'yle dostluk kurmaya çalıştığını söyledi. Kardeşlikten Mursi'ye yakınlığıyla bilinen birisi 'Sisi'ye güveniyordu' diye konuştu.
Ancak, Mursi'nin yandaşlarını çoğaltmakta ve lâikleri yanına çekmekte başarısız olduğunu kaydeden Müslüman Kardeşler, İslamcıların iktidarı tek eline aldığından endişe duyduklarını belirtti. Müslüman Kardeşler, protestoların başlamasıyla da, general Sisi'nin politikadan tamamen çekilmesinin gerekli olmayacağınn sinyallerini verdiğini kaydetti. Ancak, sonradan Mursi'ye danışmadan, demokratlardan aşırı İslamcı şeyhlere kadar, ülkenin tüm politik kesimlerini daha kapsayıcı bir hükümet kurmak adına toplantıya çağırdığı belirtildi. Danışmanları, devrik cumhurhbaşkanı Mursi'nin de generalleri tekrardan politikaya dahil etme fikrini beğenmediğini söyledi.
Ancak, Mursi'nin yine de danışmanlarına sabırlı olmalarını söylediği ve general Sisi'ye karşı inançlarını yitirmemeleri gerektiğini, ve cumhurbaşkanlığının sonuna kadar Sissi'nin müdahele etmeyeceğini yinelediğini, ifade edildi. Mursi'nin, general Sissi'nin kendisine karşı hazırladığı darbeyi son anda fark ettiği belirtildi.
ABD uyardı
Amerikan yetkililerinin Mursi'yi defalarca, muhalefeti de yönetime dahil etmesi için uyardığı ifade edildi. Danışmanların açıklamalarına göre, geçtiğimiz Aralık ayında dış politikalar danışmanı sayın Haddad, Başkan Obama'yla Oval Ofiste buluşmuştu. Açıklamalarda, Obama'nın muhalefet liderleri Mohamed El Baradey ve eski Birleşmiş Mİlletler diplomatı ya da Mübarek döneminde dışişleri bakanlığı yapmış olan Amr Moussa aracılığyla müdahele etmek için teklifte bulunduğunu, ancak Mursi'nin bunu reddettiği belirtildi.
Mursi'nin danışmanları, Dışişleri Bakanı John Kerry'nin, El Baradey'i başbakan olarak atamayı teklif ettiğini belirtti. Ancak, Sayın Patterson'un Mursi'nin danışmanlarına Washington'da çeşitli mecraların Mısır'ın İslamcı liderlerini korumasına daha fazla dayanamadıklarını söylediği açıklandı.
Danışmanlar General Sisi'nin kırk sekiz saat mühlet tanımasının ardından, daha o sırada yaklaşan 'askeri darbe'yi öngördüklerini söyledi.
Danışmanlar, daha sonra Amerikan Birleşik Devletleri(ABD) büyükelçisi Patterson ve yardımcısı, ulusal güvenlik danışmanı Rice ile telefonda görüştüklerini söyledi. Danışmanlar Mursi'nin görevden alınmasının Mısır ve Arap dünyasında uzun süre bir 'felaket' olarak algılanacağını ve insanların demokrasiye inançlarının biteceğini yinelediklerini ifade etti. Danışmanlar, böyle bir olayın sokaklarda bir patlamayı tetikleyeceğini tekrar tekrar dile getirdiklerini söyledi. Bu durumun ABD'yi de ilgilendirdiğini söylediklerini defalarca açıkladıklarını belirten danışmanlar 'Mısır'ı tanıyan hiç kimse Amerika'dan yeşil ışık gelmeden, bir askerî darbenin yapılabileceğine inanmaz' dediklerini ifade etti.
Ertesi gün general Sisi'yle gerçekleşen bir toplantıda danışmanlar, Sisi'nin protestolardan önce dile getirdiği imtiyazları yerine getirmeyi kabul ettiklerini söylediklerini vurguladı. Ancak akşam 18:00'da geri dönen Sissi'nin muhalefetin vaz geçtiğini söylediğini ifade etti.
Nihaî karar
General Sisi daha sonra yaptığı bir açıklamada nihaî kararını işleme geçireceğini ilân etti.
Washington'daki yetkililerin geri çekilerek, yorum yapmadıkları kaydedildi.
Muhammed Mursi muhafızlarının evini kendi güvenliği için kullanmaktaydı. Danışmanlar, Mursi'nin tutuklanmak için beklerken, gençliğindeki politikacılarla ilgili hikâyeler anlattığını ifade etti. Bir danışman Mursi'nin son anları hakkında 'Hiç görmediğim kadar rahattı' diye konuştu.
Mursi'nin yardımcıları, odadan ayrılırken, bir generalin muhafızlara 'kapıları kapatın' dediğini ifade etti.