Murat Yetkin: Erdoğan on yıldır “darbeci” ve “katil” dediği Sisi ile masaya döndü; sırada Esad mı var?

Gazeteci Murat Yetkin, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın G20 zirvesinde ABD Başkanı Joe Biden ve "katil, darbeci" dediği Mısır Cumhurbaşkanı Abdül Fettah Sisi ile gerçekleştirdiği görüşmeleri değerlendirdi.

“Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a seçimi kazandıktan sonra bir haller oldu” diyen Yetkin, “Önce ‘bu kardeşiniz başta oldukça’ olmaz dediği faizler yükselmeye başladı. Sonra toz kondurmadığı KKM buluşundan döndü. Hindistan’daki, G20 Zirvesinde ABD Başkanı Joe Biden ile görüşüp yurda -yine- F-16 çözüldü çözülecek müjdesiyle dönme ümidi, bir de baktık Mısır Cumhurbaşkanı Abdül Fettah Sisi ile ikili görüşme haberinin gölgesinde kayboldu” ifadelerini kullandı.

Yazısının devamında Erdoğan’ın “dostum” listesinin başlarındaki Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in, Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad ile de barışması için fena bastırdığını belirten Yetkin, şunları kaydetti:

“Açık konuşalım. Bir başka açıdan baktığınızda ‘normalleşme’ diyebileceğiniz bu dış politika dönüşlerini MİT Başkanlığı döneminde Fidan başlattı. İbrahim Kalın’ın da aynı çizgiyi sürdüreceği kanısındayım. Eğer ‘normalleşme’ derseniz, ekonomideki aktörü de Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’tir. ‘Dostum Esad’ iken ‘Katil Esed’ olan Suriye Cumhurbaşkanı ile barışma ihtimali sorusuna bu pencereden bakmanızı öneririm.”

Yetkinreport.com adresinde yayımlanan yazının tamamını okumak için tıklayın.

Türkiye-Mısır ilişkileri

3 Temmuz 2013'te dönemin Genelkurmay Başkanı Sisi liderliğindeki Mısır ordusu, yönetime el koyup AKP'nin yakın ilişkiler kurduğu Müslüman Kardeşler çizgisindeki Muhammed Mursi yönetimini devirmişti. Mısır yönetimi, bunun karşısında Türkiye Büyükelçisi’ni, “istenmeyen kişi” ilan etti. Türkiye de mütekabiliyet ilkesi gereğince Mısır Büyükelçisi’nden ülkeyi terk etmesini istedi. Böylece Ankara ve Kahire arasındaki ilişkiler, maslahatgüzar seviyesine indi.

Erdoğan, yıllarda Sisi için “katil”, “darbeci”, “zalim” demişti.

Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, o dönem, "Türkiye ile Mısır arasındaki diplomatik ilişkiler 2013 yılından itibaren karşılıklı olarak maslahatgüzarlar düzeyinde sürdürülmekte olup, iki ülkenin dışişleri bakanları arasında çeşitli vesilelerle kısa süreli görüşmeler gerçekleştirildi. Mısır'ın Ankara Büyükelçiliği ve İstanbul Konsolosluğu ile Türkiye'nin Kahire Büyükelçiliği ve İskenderiye Konsolosluğu faaliyetlerine aralıksız devam ediyor" açıklamasında bulundu.

Türkiye'de İhvan'a (Müslüman Kardeşler) bağlı kişiler tarafından işletilen bazı televizyon kanallarının çalışmalarının durdurulması, iki ülke arasında normalleşme sürecinin kapısını araladı.

Mayıs 2021'de, Mısır ve Türkiye'de iki ülke arasında dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde ikili düzeyde ve bölgesel bağlamda ilişkileri normalleştirmek için gerekli adımları görüşmek üzere iki tur keşif görüşmeleri yapıldı.

Türkiye’den Mısır’a 2013’ten sonra bakanlar düzeyinde ilk ziyaret, dönemin Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin Haziran 2022’de İslam Kalkınma Bankası’nın yıllık toplantısına katılmak için Kahire’ye gitmesiyle gerçekleşti. 23 Ağustos 2022’de Türkiye Ticaret Bakanlığı'nca Kahire’de Türk ve Mısırlı işadamları arasında bir görüşme gerçekleştirildi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Mısırlı mevkidaşı Sisi ile Kasım 2022’de Dünya Kupası kapsamında görüşmesi, iki ülke arasındaki istişare ve yakınlaşmayı zirveye taşıdı. Mısır Cumhurbaşkanlığı da bu görüşmeyi, “ilişkilerin geliştirilmesinin başlangıcı” olarak niteledi. İki ülke arasında karşılıklı yapıcı açıklamalar devam ederken, Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından Mısır’ın depremzedeler için insani yardım malzemesi göndermesi, Sisi’nin Erdoğan’ı araması ve Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şükri’nin 27 Şubat’ta Türkiye’yi ziyaret etmesi Mısır-Türkiye son dönem ilişkileri zirveyi gördü. Dönemin Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Şükri ile görüşmesinin ardından, "Mısır, Akdeniz bölgesi ile Arap ve İslam dünyası için önemli bir ülkedir. Mısır’ın güçlü olması hepimizin çıkarınadır" dedi.

29 Mayıs'ta Sisi, Erdoğan'ı arayarak 14-28 Mayıs seçimlerini kazanarak tekrar Cumhurbaşkanı seçilmesini tebrik etti. Bu görüşmede büyükelçi ataması konusunda hemfikir kalındı.

4 Temmuz'da taraflar karşılıklı atamalarla ilişkileri büyükelçi seviyesine çıkarma kararı aldıklarını duyurdu. Türkiye, Kahire Büyükelçisi olarak Büyükelçi Salih Mutlu Şen’i, Mısır ise Ankara Büyükelçisi olarak Amr Elhamamy’i aday gösterdi. İki isim, henüz resmen Büyükelçi olarak göreve başlamadı.

Erdoğan ve Sisi, Dünya Kupası temasının ardından 10 Eylül 2023'te Hindistan'daki G20 Liderler Zirvesi kapsamında masaya oturdu.

TIKLAYIN - Dünya Kupası'ndan sonra ikinci el sıkışma: Erdoğan, "katil" ve "darbeci" dediği Mısır Cumhurbaşkanı Sisi ile görüştü

Erdoğan, Sisi'ye "tiran, katil, darbeci" demişti

Türkiye-Mısır ilişkileri, 2013’te Mısır’da Müslüman Kardeşler iktidarına Sisi liderliğindeki ordunun darbe yapması ve yönetimi ele geçirmesinin ardından kopmuştu. Erdoğan, daha önce Sisi'yi, "katil" ve "darbeci" gibi sert ifadelerle hedef almıştı.

Mısır askerî darbesinin ardından iki ülke arasındaki ilişkiler gerginleşmiş ve iki ülkenin diplomatik ilişkileri maslahatgüzar seviyesine gerilemişti. İlerleyen dönemlerde ise Cumhurbaşkanı Erdoğan ve dönemin Başbakanı Binali Yıldırım, askerî müdahaleyi darbe olarak nitelendirmiş ve Erdoğan, Sisi’yi "tiran" olarak nitelemişti.

"Sisi ile asla görüşemeyiz"

Erdoğan, katıldığı bir canlı yayında Sisi ile ilgili şunları söylemişti:

"Ben böyle bir kişiyle asla görüşmem. Her şeyden önce onun bir defa genel afla içerideki bütün bu insanları serbest bırakması lazım. Serbest bırakmadığı sürece biz kalkıp Sisi'yle görüşemeyiz. Görüşenler de tarihte farklı bir şekilde değerlendirilecektir. Sisi göreve geldiğinden bu yana 42 kişiyi idam ettiler. En son 9 genci idam ettiler. Bu bir defa yenilir yutulur bir lokma değildir. Mısır halkı bizim canımız ciğerimizdir ama Sisi asla!"

"Sisi denilen kişi, şu anda Mısır'da böyle bir yöneticidir"

Erdoğan, başka bir canlı yayında ise Sisi'ye yönelik şöyle konuşmuştu:

"Darbecilerin yaptığı açıklamalar ne Mısır halkının ne de uluslararası kamuoyunun vicdanını rahatlatmaktan uzaktır. Darbeci yönetim tarafından basın yayın kuruluşlarına uygulanan abluka, şüpheleri daha da arttırmaktadır. Bir ülkede seçimle gelen ilk cumhurbaşkanı 20-25 dakika can çekişiyor ve orada en ufak bir müdahale yapılmıyor. Ailesi, bir vasiyetin yerine getirilmesini istiyor 'kendi köyüme gömülmek istiyorum' diyor ve ailesine naaşını vermiyorlar. Sadece iki oğlu ile avukatları bu defin esnasında hazır bulunabiliyor. Böyle bir cinayet olabilir mi? Sisi denilen kişi, şu anda Mısır'da böyle bir yöneticidir."

"Beni Sisi'yle barıştırmak isteyenler var"

Erdoğan, 13 Mart 2019'da katıldığı bir programda Sisi hakkında, şunları kaydetmişti:

"Beni Sisi'yle barıştırmak isteyenler var. Asla kabul etmiyorum, etmem de. Halkın yüzde 52 oyu almış olan Mursi'yi ve arkadaşlarını mahkum eden bir kişiyle karşı karşıya gelmem.

"Zalimdir, demokrat değildir"

Ben kendisi için her zaman onu söylüyorum bir zalimdir ve bir demokrat değildir. Gerçek manada bir demokrasinin neticesi iş başına gelmiş birisi değildir. Bizim bu ifadelerimiz tabi gerek Sisi ve etrafındakileri, aynı zamanda dünyada da onları sevenleri rahatsız edebilir. Ama önemli olan bu dünyada haklıların yanında yer alanların buna nasıl baktığıdır."

"Pazar günü Sisi mi diyeceğiz, Binali Yıldırım mı?"

Erdoğan, İstanbul Sancaktepe'de düzenlenen bir toplu açılış töreninde CHP İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan adayı Ekrem İmamoğlu'nu hedef almıştı. 23 Haziran seçimlerini Mısır'daki Muhammed Mursi'nin ölümüyle ilişkilendiren Erdoğan, "Pazar günü Sisi mi diyeceğiz, Binali Yıldırım mı?" demişti.

Sisi'ye karşı "Rabia" işareti yapmıştı

Erdoğan, Mısır askerî darbesini protesto etmek amacıyla Mısır'ın Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi ve Müslüman Kardeşler destekçileri tarafından kullanılan bir simge olan "Rabia" işaretini, "Tek Millet, Tek Bayrak, Tek Vatan, Tek Devlet" anlamıyla kullanmıştı.