Türkiye’den Yunanistan yönündeki mülteci akını devam ederken, Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Türkiye ile AB arasındaki zirvede alınan kararları uygulamaya sokmaya çalışıyor. Komisyon sözcüsü Margaritis Schinas, “Var gücümüzle çalışıyoruz. 28 AB devlet ve hükümet başkanının ortak kararını uygulamak zorundayız” diyor. Sözcü, Yunan adalarına çıkan mültecilerin iadesiyle Türkiye’den mülteci alımının kararlaştırıldığı şekilde devam edip etmediği şeklindeki sorulara asabi cevap veren Komisyon sözcüsü, ‘büyük zaman baskısı altına girdiklerini ve bu tür soruları yanıtlayacak zamanlarının olmadığını’ söylüyor.
Pazar gününden itibaren Türkiye’den Yunan adalarına geçen mültecilerin iade edilmeleri gerekiyor. Mültecilerin düzenli bireysel iltica işleminden geçirilmeleri gerekmekle birlikte yıllardır Yunanistan’da böyle bir uygulama yapılmıyor. Komisyon Başkanı Jean-Claude Junker, şimdiye kadar Yunanistan’daki mülteci kayıt merkezlerinin kurulmasıyla meşgul olan özel temsilcisi Maarten Verwey’i bu işle görevlendirdi. Verwey’in emrine 4 bin memur, hâkim, polis ve tercüman verilecek. Ekipler Yunan adalarında iltica işlemlerini tamamlayıp pazar gününden itibaren gelen mültecileri Türkiye’ye geri gönderecek. AB tarihinin en büyük lojistik operasyonu olarak adlandırılan bu görevin altından kalkmanın kolay olmayacağını Komisyon Başkanı Juncker de teslim ediyor.
Bir dizi rakam ve bir takvim
Kağıt üzerindeki operasyon henüz fiiliyata dökülebilmiş değil. Yunanistan Başbakanı Aleksis Tsipras’ın AB Komisyonu’nun mültecilerden sorumlu üyesi Dimitris Avramapulos ve özel temsilci ile yaptığı buluşmada çizilen yol haritası şöyle:
- 20 AB ülkesi Yunanistan’ı personel ve ayni yardımla destekleyecek. Almanya ve Fransa Yunanistan’a 100’er memurla 200’er polis göndermeye hazır olduklarını duyurdular.
- İşlemler için 2 bin 500 personele ihtiyaç olacağı sınır koruma ajansı FRONTEX ve AB iltica dairesi EASO tarafından üye ülkelere bildirildi. 2015 sonbaharında, aranan personelin ancak yarısı bulunabilmişti.
- AB Komisyonu sözcüsü Natascha Bertaud amaçlarının 2 bin 500 kişilik ekibi bir an önce Yunan adalarına sevk etmek olduğunu ve ellerindeki takvime göre ilk sevkiyatın 28 Mart’ta yapılması gerektiğini söyledi.
- Sürekli olarak mültecilerin yükünü tek başına çekemeyeceğini duyuran Yunanistan bin 500 memur ve hukukçuyu görevlendirecek. Beş kayıt merkezine dağıtılmak üzere şimdiye kadar adalara 200 Yunan polisi gönderilmişti.
- Almanya Başbakanı Angela Merkel’in Brüksel zirvesinde söylediğine göre, AB uzmanlarının adalarda göreve başlamasından en geç bir hafta sonra ilk iltica başvurusunun karara bağlanmış olması ve Türkiye’ye iadenin başlaması gerekiyor.
Türk ve Yunan yasalarının değişmesi gerekiyor
20 Mart’tan bu yana Yunan adalarına geçenlerin iadesine başlanabilmesi için Türkiye ve Yunanistan’da yasal düzenlemeler yapılması gerekiyor. Yunan parlamentosu AB iltica hukukuna uygun şekilde Türkiye’yi ‘güvenli üçüncü ülke’ ilan edecek. Bu kararın alınması, iltica başvurularının gerekçe göstermeden ret edilebilmesi için şart. Türkiye’ye, Birleşmiş Milletler anlaşmalarına uygun şekilde iade edilen mültecilerin güvenliğini garanti etmek düşüyor. Komisyon sözcüsü Natascha Braud Brüksel’de yaptığı açıklamada, “Anlaşma, Türkiye’nin yasalarını mültecilerin güvenliğini teminat altına alacak şekilde değiştirmesi düşüncesine dayanıyor. Mülteciler ancak güvenlik garantisi verildiği takdirde iade edilebilir”, dedi. Yasal değişikliklerin 4 Nisan’a kadar yapılmış olması gerekiyor.
18 bin artı 45 bin
Suriyelilerin Türkiye’ye iadesinin hemen ardından Türkiye’den AB ülkelerine mülteci gönderilmesine başlanacak. AB’nin kapasitesi şimdilik 18 bin kişiye yetiyor. 54 bin Suriyeli için ek kapasite hazırlanması gerekecek. Komisyon, AB bünyesinde yasal düzenleme yapılmadan ek kapasitenin hazır edilemeyeceğini duyurdu. AB, ülkeleri mülteci yerleştirme planlarını gelecek 54 bin kişiye göre değiştirecek ve mülteciler AB üyeleri arasında paylaştırılacak. Slovakya ve Çek Cumhuriyeti mülteci almamak için bu uygulamaya karşı AB Adalet Divanı’na başvurdu.
AB Komisyonu 72 bin mülteciye yer bulmak için üye ülkelerden gelen taahhütler ile kontenjanlar arasında denge kurmaya çalışıyor. 72 binle üst sınıra varılmış olacak. AB diplomatları ise, Yunanistan’dan Türkiye çok daha az sayıda mülteci gönderileceğinden, üst sınıra varılamayacağını ve amacın mültecileri Yunan adalarına geçmekten caydırmak olduğunu savunuyorlar.
İdomeni’dekiler ne olacak?
Yunanistan’daki kamplarda bekleşen 50 bin mültecinin durumu ise açıklık kazanmadı. Türkiye ile AB arasında varılan anlaşma onları kapsamıyor. AB Komisyonu bu gruptakilerin yarısının zamanla kesin bir formüle göre üye ülkeler arasında paylaştırılacağını tahmin ediyor. Komisyon üyesi Avramopulos ayda 6 bin mültecinin Yunanistan’dan alınabileceğini söyledi. Komisyon sözcüsü Margaritis Schinas ise, “Yunanistan’da mahsur kalanların üyeler arasında paylaştırılması gerekecek. Bunu takas işlemine paralel olarak yürütebileceğimizi umuyorum” demekle yetiniyor. Mültecilerin paylaştırılmasında şimdiye kadar fazla ilerleme sağlanamamıştı. Bu işlemin şimdi neden hızlanacağı şeklindeki soruları yanıtlamada Brüksel’deki yetkililer de güçlük çekiyorlar.