Sayıştay denetiminden uzak tutulan ve muhalefet tarafından, “Arpalığa dönüştü” diye eleştirilen Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı’nın geçen yıl televizyon reklamlarına 459 milyon TL harcadığı ortaya çıktı. 2020'de 250 milyon TL kâr elde eden ajans, TV gideri kalemini bir yılda yüzde 90 oranında artırınca, 2021’i 66 milyon TL’lik zararla kapattı. Ajansın denetim raporunda hangi TV kanalına ne kadarlık harcama yapıldığına ilişkin bilgiye ise yer verilmedi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde 2019'de kurulan Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı’nın özel bir firma tarafından hazırlanan 2021 mali denetim raporu Sayıştay’a iletildi. Sayıştay da bu raporu esas alarak hazırladığı raporu, TBMM Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu’na sundu. Meclis’e sunulan rapor, bütçesinin büyük bir bölümünü turizm tesislerinin gelirlerinden elde edilen payın oluşturduğu ajansın astronomik harcamalarındaki artışı ortaya koydu.
250 milyon TL kârdan 66 milyon TL zarara
Rapora göre, turizm tesislerinin gelirlerinden 2020'de 218 milyon TL’lik pay alan ajansın bu yılki tesis payı geliri 763 milyon 456 bin TL’ye ulaştı. Buna karşın 2020'de 250 milyon TL kâr elde eden ajansın, 2021 yılını 66 milyon 794 bin TL tutarında zararla kapatması dikkati çekti. Sayıştay raporunda 2021 faaliyet döneminde toplam hasılatın yüzde 23,25 oranında artmasına rağmen, pazarlama satış ve dağıtım giderlerindeki yüzde 113 oranındaki yüksek oranlı artışın zarara neden olduğu vurgulandı.
Yönetim gideri bir yılda beş kat arttı
Rapora göre, gider kalemlerine bakıldığında da yönetim giderlerindeki artış dikkati çekti. Yönetim Kurulu Başkanlığı'nı, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Nadir Alpaslan’ın yaptığı ajans, 2020'de genel yönetim gideri için 8 milyon 16 bin TL harcamıştı. Bu kalem, 2021'de beş kat artarak 41 milyon 449 bin TL’ye ulaştı. Bu rakamın 22 milyon 808 bin TL’sini personel gideri oluşturdu.
Bir yıllık PR gideri 15 milyon TL
Gider kalemlerinde en dikkati çeken başlıklardan birisi de televizyonlara verilen reklam harcamalarının yer aldığı “TV gideri” kalemi oldu. 2020'de TV’lere 242 milyon 811 bin TL harcayan ajans, bu miktarı bir yılda neredeyse ikiye katlayarak 459 milyon 38 bin TL’ye çıkardı. Denetim raporunda hangi kanala ne kadar harcandığına ilişkin bilgiye ise yer verilmedi. Dijital pazarlama harcaması da yaklaşık yüzde 50’lik artışla 118 milyon 618 bin TL’den 176 milyon 969 bin TL’ye çıktı. Fuar gideri de bir yılda 7 milyon 451 bin TL’den 31 milyon 96 bin TL’ye, prodüksiyon giderleri de 15 milyon 862 bin TL’den 72 milyon 58 bin TL’ye yükseldi. Dijital içerik giderleri de 71 milyon 259 bin TL’yi, PR gideri ise 15 milyon 29 bin TL’yi buldu.
Turizm payında 151 milyon TL’lik açık
Böylece ajansın 2020'de 474 milyon 482 bin TL olarak gerçekleşen bir yıllık toplam harcaması yaklaşık iki kat artarak 1 milyar 38 milyon 778 bin TL’ye ulaştı. Turizm tesislerinden alınan turizm paylarının tahsilatında da 151 milyon TL’lik açık dikkati çekti. Raporda, “Bağımsız denetim raporunda, 7183 sayılı Kanun’un 6’nci maddesi gereğince gerekli tahsilatların yapılıp yapılmadığı ile ilgili herhangi bir hususa rastlanılmadığı tespit edilmiştir” ifadesi kullanıldı.
Maaşıyla gündeme gelmişti
CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, ajansın Yönetim Kurulu Başkanı olan Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Nadir Alpaslan’ı farklı kurumlardan aldığı üç maaşıyla gündeme getirmişti. Yavuzyılmaz, Alpaslan’ın bakan yardımcılığından 53 bin 800 TL KuveytTürk Yönetim Kurulu'ndan ise 175 bin 547 TL huzur hakkı ve 162 bin 585 TL de ilave ücret aldığını iddia etmişti. Yavuzyılmaz, Alpaslan'ın yıllık maaşının zamsız halinin 4 milyon 703 bin TL’yi bulduğunu dile getirmişti.
“Çalışan personelin isim ve unvanları bilinmiyor”
Komisyonun geçtiğimiz yılki toplantısında da ajansın Sayıştay tarafından denetlenmemesi eleştiri konusu olmuştu. CHP’li milletvekilleri, ajansın denetiminin özel bir firmaya verildiğini belirterek, hangi televizyon kanallarına kaç adet reklam verildiği ile çalışan personelin isim ve unvanlarının bilinmediği eleştirilerini getirmişti.