Avrupa Birliği (AB) ile Güneydoğu Asya ülkeleri arasındaki zirve
buluşmasına ev sahipliği yapan Moğolistan ilk kez büyük bir
organizasyona sahne oluyor. Moğolistan'ın başkenti Ulan Bator'da
cumartesi gününe kadar devam edecek olan ASEM zirvesine 34 devlet
ve hükümet başkanı katılıyor. 10 Güneydoğu Asya Devletleri
Topluluğu (ASEAN) üyesi ile 28 AB ülkesinin dışında Norveç,
İsviçre, Rusya, Hindistan, Bangladeş, Avustralya, Çin, Japonya ve
Güney Kore de buluşmada temsil ediliyor. Ulan Batur'daki zirvede
Alman heyetine Başbakan Angela Merkel başkanlık ediyor.
Buluşmada ASEM bünyesindeki işbirliğinin 20 yıllık bilançosu
çıkarılacak ve geleceğe dönük öneriler değerlendirilecek. Kıtalar
arasındaki kenetleşmenin güçlendirilmesi ve iklim değişikliği gibi
küresel sorunlarla birlikte mücadele imkânları zirvenin gündeminde
yer alıyor.
Geçmişi
Asya ve Avrupa ülkeleri arasındaki bilgi alışverişi için bir forum
oluşturma fikri ilk kez 1994 yılında Singapur Başbakanı Goh Chok
Tong'un Fransa ziyareti sırasında ortaya atılmış ve ilk buluşma
1996 yılında Tayland'da yapılmıştı. 51 ülkenin katıldığı Avrupa –
Asya Diyalog Forumu (ASEM) zirveleri iki yılda bir yapılıyor. Son
zirve 2014 yılında Milano'da düzenlenmişti.
Başbaşa görüşme fırsatı
Siyaset, ekonomi, kültür, eğitim ve çevre konularının ele alındığı
ASEM'de ülkelerin farklı çıkarları nedeniyle tam görüş birliği
sağlamak her zaman mümkün olmuyor. ASEM buluşmalarında somut
kararlar alınmıyor.
Siyasi görüşmelerde güncel gelişmeler ve zirve sırasında yapılan
ikili buluşmalar öne çıkıyor. Milano zirvesine Ukrayna krizi
damgasını vurmuş ve AB liderleri Kırım'ı devletler hukukuna aykırı
olarak ilhak eden Rusya'nın Devlet Başkanı Vladimir Putin ile
doğrudan görüşme imkânı bulmuşlardı.
Güney Çin Denizi anlaşmazlığı
Ulan Batur'daki zirvede de siyasi krize yol açan güncel bir konu
öne çıkıyor. Çin ile Filipinler arasındaki Güney Çin Denizi
anlaşmazlığı giderek büyüyor. Lahey'deki Uluslararası Tahkim
Mahkemesi salı günü açıklanan kararında Çin'in bölgedeki mülkiyet
taleplerini ret etmişti. Kararda, Çin'in tartışmalı sulardaki
tarihi egemenlik hakkını kullanmak istemesinin hukuki dayanağı
olmadığı belirtilmişti.
Tahkim kararını uygulatacak herhangi bir merci bulunmadığından,
kararın pratikteki sonucunun ne olacağı ise kestirilemiyor.
Filipinler hükümeti Pekin'den
Lahey mahkemesinin kararına saygı
gösterilmesini talep etmiş, Japonya Başbakanı Şinzo Abe de
Moğolistan'a hareketinden önce yaptığı açıklamada ‘hukuk devleti
ilkelerinin ve barışçı uzlaşmanın önemine' vurgu yapmıştı. Doğu Çin
Denizi'nde Japonya ile Çin arasında devam eden egemenlik
hakkı
anlaşmazlığında da Pekin yönetimi konuyu görüşmeye yanaşmadığı için
yakınlaşma sağlanamıyor. Başbakan Abe'nin ASEM buluşması sırasında
Çin Başbakanı Li Kekiang ile baş başa görüşmeyi umuyorsa da adalar
anlaşmazlığı ve Abe'nin milliyetçi yaklaşımları nedeniyle iki ülke
arasındaki sular durulmuyor.
Moğolistan hükümeti ülkesinin kültürel geleneklerini tanıtmak
amacıyla ASEM buluşmasına katılan liderleri milli bayramları olan
Nadaam festivaline davet etti. Yarışma anlamına gelen Nadaam
okçuluk, güreş ve at yarışından oluşuyor. Ulan Batur yönetimi
sporun dostluğu pekiştirdiğini ve Nadaam'ın Avrupa ile Asya
ülkelerinin birbirlerini daha iyi tanımalarına vesile olacağını
duyurdu.