Mahmut Can Emir / İstanbul, 4 Ocak (DHA) - Merkez Bankası raporunda, yüzde 5.0\'lik hedefi yüzde 138 aşarak yüzde 11.92 olarak gerçekleşen 2017 enflasyonundaki yüksek düzey için, \"Özetle, temel mal grubu enflasyonunda birikimli döviz kuru etkileri öne çıkarken, toplam talep koşulları enflasyondaki yukarı yönlü seyri destekledi\" saptaması yapıldı.
Merkez Bankası\'nın, dün açıklanan 2017 yılı enflasyonuna ilişkin \"Aylık Fiyat Gelişmeleri\" raporunda, Aralık ayında enerji ve gıda enflasyonu gerilerken gıda grubundaki gerilemenin kaynağı işlenmemiş gıda grubundaki baz etkisinin yanı sıra, işlenmiş gıdadaki ılımlı seyir olduğu vurgulandı ve şöyle denildi:
\"Diğer taraftan, temel mal enflasyonunda Türk lirasındaki birikimli değer kaybına bağlı olarak gözlenen yukarı yönlü hareket alt gruplar geneline yayılarak sürdü. Hizmet grubunda ise yıllık enflasyon yatay seyretti. Bu çerçevede, çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonu bir miktar yükseldi, ana eğilimleri ise yüksek seviyesini korudu.\"
Merkez Bankası\'nın \"Aylık Fiyat Gelişmeleri\" raporunda şu konuların altı çizildi:
- Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamalarına göre enflasyonun ana eğilimi sınırlı bir oranda gerilemiş, ancak yüksek seviyesini korudu.
- Bu dönemde ana eğilim temel mal grubunda yatay seyrederken, hizmet grubunda sınırlı bir oranda geriledi.
- Giyim grubundaki yöntem değişikliğinin etkisi arındırıldığında ise enflasyonun ana eğilimi görece yatay seyretti.
- Bu dönemde yıllık enflasyon ulaştırma hizmetlerinde artarken, lokanta-otel ve haberleşme grubunda görece yatay seyretti, diğer gruplarda ise azaldı.
- Ulaştırma grubunda fiyatlar karayolu ve havayolu yolcu taşımacılığına bağlı olarak arttı.
- Bu dönemde kira yıllık enflasyonu sınırlı bir oranda azalsa da yüzde 9.21 ile yüksek seviyesini korudu.
- Temel mal grubu yıllık enflasyonu Aralık ayında 0.40 puan yükselerek yüzde 15.45’e ulaştı.
- Bu gelişmede otomobil (yüzde 3.62) ve beyaz eşya (yüzde 3.98) fiyatlarındaki yüksek artışa bağlı olarak dayanıklı mal grubu fiyatları belirleyici oldu.
- Bunun yanında, ithal bileşeni yüksek ürünlerdeki kur etkileri nedeniyle diğer temel mallar grubunda da aylık fiyat artışı hızlandı.
- Özetle, temel mal grubu enflasyonunda birikimli döviz kuru etkileri öne çıkarken, toplam talep koşulları da enflasyondaki yukarı yönlü seyri destekledi.
- Enerji fiyatları Aralık ayında yüzde 0.50 arttı; bu gelişmede, sırasıyla yüzde 2.02 ve 0.48 artan katı yakıt ve akaryakıt fiyatları etkili oldu.
- Aylık bazda gözlenen fiyat artışına rağmen bu dönemde enerji grubu yıllık enflasyonu baz etkisiyle 1.81 puan gerileyerek yüzde 10.41 oldu.
- Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Aralık ayında 1.99 puan azalarak yüzde 13.79 oldu.
- İşlenmemiş gıda grubunda yıllık enflasyon kırmızı et fiyatlarında süregelen gerileme ve baz etkisi kaynaklı olarak yüzde 15.55’e düştü.
- Ancak mevsimsellikten arındırılmış grup fiyatlarındaki yükseliş sebze grubu öncülüğünde sürdü.
- Çiğ süt fiyatlarındaki artışın durması ve kırmızı et fiyatlarındaki aşağı yönlü eğilim, işlenmiş gıda fiyatlarını da olumlu etkiledi ve bu grupta yılın en düşük aylık fiyat artışı (yüzde 0.32) gerçekleşti.
- Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı gıda yıllık enflasyonu Aralık ayında yüzde 11.13’e geriledi.
Hedeflemeler başladığından bu yana hiç tutturulamadı
Merkez Bankası\'nın enflasyon hedeflemesine başladığı 2006 yılında bu yana enflasyon hedeflerinin hiç tutturulamadığı dikkat çekiyor.
Merkez Bankası\'nın açık hedeflemeye geçtiği 2006 yılında yüzde 5 hedef koymasına karşılık, gerçekleşme yüzde 94 sapma ile 9.7 oldu.
Enflasyon hedefindeki sapma 2007 yılında yüzde 110 oldu.
Hedefteki sapmanın en yüksek olduğu yıl ise 2008 oldu. 2008 yılında hedef yüzde 4 olarak belirlenmesine karşılık, yıl sonunda enflasyon yüzde 152 sapma ile yüzde 10.1 olarak gerçekleşti.
Küresel finansal krizin etkili olduğu 2009-2010 yıllarında ise enflasyon hedeflerindeki sapmalar negatif oldu.
Krizin etkilerinin görüldüğü 2009 yılında enflasyon hedefinde sapma yüzde -13.3, 2010 yılında ise yüzde -1.5 oldu.
Enflasyon hedefindeki sapma oranları, 2011\'den itibaren sırasıyla yüzde 8.0, yüzde 24 ve yüzde 48 oldu.
Yıllık enflasyon 2015 yılında yüzde 8.81 ile, Merkez Bankası\'nın yüzde 5.0 olan hedefinden yüzde 76.2 saptı.
Enflasyonda 2016 yılındaki sapma yüzde 59\'u, 2017 yılında da yüzde 138.4\'ü buldu.