Giderek artan enflasyon ve gıda fiyatlarındaki artış askıda ekmek uygulamasını da etkiledi. Maliyetlerin artışı ile askıda ekmek sayısı arasındaki ilişki Yalova'da dikkat çekti.
Yalova’da dar gelirli ve yardıma muhtaç kişilerin yararlanması için fırın ve bakkalların uyguladığı askıda ekmek projesi, son dönemde taleplere karşılık veremez hale geldi.
Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı'nın haber portalı, Gazetecilik Platformu'ndan İsmail Ersan'ın haberine göre, İstiklal Caddesi’nde faaliyet gösteren market sorumlusu Furkan Ersan, 10 yıldır askıda ekmek uygulamasıyla “alan el ile veren el” arasında köprü olduklarını anlattı.
Ersan, yıllardır devam ettirdikleri uygulamada, askıda sürekli ekmek bulunduğunu ve gelen ihtiyaç sahiplerini hiç boş göndermediklerini belirterek şunları söyledi:
“İşletmemiz, gıda ve ihtiyaç maddeleri üzerine satış yapan bir yer. 1979 yılından beri faaliyet gösteriyoruz. Bulunduğumuz muhit, aslında orta ve üst kesimin oturduğu bir bölge. Askıda ekmek projesine şöyle başladık: Gelen bazı müşterilerimiz, para üstü almayarak paralarını ihtiyaç sahiplerine vermemizi istiyorlardı. Bunun üzerine biz de, bıraktıkları paralarla askıda ekmek uygulamasına 10 yıl önce başladık. O gün bu gün işletmemizde askıda ekmek var. Önceden askıda ekmek uygulamasından daha çok alt gelir grubunda ihtiyaç sahibi vatandaşlar yararlanıyordu. Şimdi bu ayrım kalktı. Son zamanlarda askıdan ekmek alanların arasında emekliler de dahil farklı kesimlerden vatandaş görüyoruz.”
En boş, “askıda ekmek” tabelası
Ersan, Ekim ayından beri askıda ekmeğe rağbetin arttığına değinip ilk defa “askının boş kaldığı” günlere şahit olduklarını kaydetti. Ersan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Ekmeğe gelen peş peşe zamlar, vatandaşları çok etkiledi. Bazı müşterilerim var günde 10 ekmek alıyor. Bu müşterilerimiz çok sıkıntı çekiyor. Yalova’da ekmek, ekimde 1,75 TL’den satılıyordu, şimdi 3 TL. Askıda o kadar çok ekmek birikiyordu ki gelenlere biz ‘Alın’ diyorduk. 500 ekmeğin askıda biriktiği günler oluyordu. Şimdi ise ekmek, askıda yarım saat bile durmuyor, hatta ekmeğin askıda olmadığı gün oluyor… Bazı vatandaşlar, mekân mekân gezip askıda ekmek arıyor.”
Askıda biriken ekmekleri dağıtmak için verecekleri kişileri bulmada çaresiz kaldıkları bir dönemden askıya ekmek bulma çabasına girdikleri bir hale geldiklerine dikkat çeken Ersan, konuyla ilgili gözlemlerini şöyle aktardı:
“Eskiden, çok değil salgından önce, askıda biriken ekmekleri ihtiyaç sahiplerine dağıtmak için ekstra bir çaba gösteriyorduk. Ne yapıyordunuz derseniz, askıda çok ekmek biriktiğinde akşamları gidip kenar mahallelerdeki ihtiyaç sahiplerinin kapılarına ekmekleri asıyorduk. Bunu yapmak zorundaydık yoksa askıda çok fazla ekmek birikiyordu. O zamanlar biri çıkıp bana, ‘Bir gün askıda ekmek bulunduramayacaksın, biriktiremeyeceksin’ deseydi inanmazdım. Ama şimdi bunu yaşıyoruz maalesef. Askıda ekmeğin bol olduğu zamandan ekmeğin olmadığı zamana geldik. Bu tabloya çok üzülüyorum.”
Bayat ekmek bulmak da çok zor
Ersan, ekmeğe gelen zammın, askıda ekmek uygulamasını etkilediği gibi hayvanlarına fırınlardan bayat ekmek almaya gelenleri de etkilediğini bildirerek sözlerini şöyle bitirdi:
“Ekmek aldığımız fırında bayat ekmek çok birikiyordu, şimdi bayat ekmek kalmıyor. Hayvanlarına bayat ekmek almak istenler, artık alamıyor. Gelen zamlar bir tek askıda ekmeği sekteye uğratmadı, hayvanları da olumsuz etkiledi. Eskiden askıda ekmeğe 10 lira bırakan bir hayırseverin parasıyla 5 ekmek asıyorduk şimdi 3 ekmek asıyoruz. Yine de gelen ihtiyaç sahiplerini boş göndermemeye çalışıyoruz. Askıya ekmek bırakan sayısı da eskisi gibi değil. Gözle görülür bir azalma var şimdilik.”
“İhtiyacım olmazsa almam”
Askıda ekmek uygulamasına eskiden katkı sağladığını ama şimdi hayatında ilk defa askıda ekmek almaya başladığını belirten Mehmet Akan ise yaşadıklarını şöyle anlattı:
“Bir binada sorumlu olarak çalışıyorum. Gelen zamlar nedeniyle çok zorluk çekiyorum. Günde en az 5-6 ekmek tüketiyoruz. Ekmeğin fiyatı arttığı için artık ben de askıdan ekmek alıyorum. İhtiyacım var diye alıyorum, ihtiyacım olmazsa almam. Bir tek ekmek değil, bunun elektriği, doğalgazı, suyu da var. Her şey ateş pahası oldu. Hiç olmazsa ekmeği askıdan alıp bir nebze de olsa ayı daha rahat bitirmeye çalışıyorum. Evde ekmek yapsam un pahalı, fırını çalıştırsam elektrik pahalı. Hiç değilse askıdan alacak ekmeğimiz var, hayırseverlerden Allah razı olsun.”
Askıya ekmek bırakan az, askıdan ekmek talep eden çok
Süleyman Bey Mahallesi’nde faaliyet gösteren ve askıda ekmek uygulamasını yıllardır sürdüren fırının işletme sorumlusu Ahmet Usta da, askıda ekmek sayısının geçen yıllara göre yarıdan daha az olduğunu belirtti.
Kentin farklı bölgelerinde fırınlarının olduğunu dile getiren Usta, şöyle devam etti:
“Yalova’da farklı mahallelerde fırınlarımız var. İlk defa askıya ekmek bırakan sayısında bir düşüş görüyorum. Düşüşün yanında, askıdan ekmek talep edenlerin sayısında bir hayli artış var. Eskiden askıya ekmek bırakan çoktu. şimdi tam tersi askıya ekmek bırakan az, askıdan ekmek talep eden çok. Tanıdığım asgari ücretle çalışan müşterilerim vardı mesela, artık onlardan hiçbiri askıya ekmek bırakmıyor. Günde bin ekmek biriken askılarda bu sayı yarıya inmiş durumda. Genelde askıdan ekmek talep eden müşterilerim belliydi, şimdi çok farklı simalar askıdan ekmek talep ediyor. İnanın artık bayat ekmek kalmıyor. Günde 10 kişiden fazla bayat ekmek soruyor.”
Gıda ve artan girdi maliyetleri yüzünden zor güler geçirdiklerini de aktaran Usta, bir an önce herkesin en temel gıda ihtiyacı olan ekmeğe daha kolay ulaşabileceği günler umut ettiğini de sözlerine ekledi.