Her 10 Ekim günü Avrupa ve Dünya İdam Cezası ile Mücadele Günü'nde konuya dünya kamuoyunun dikkati çekiliyor. İdam Cezasına karşı Avrupa ve Dünya Gününde Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliği ortak bir açıklama yaptı. Açıklamada, "Koşul ve konu ne olursa olsun idam cezasına net bir biçimde karşı olduğumuzu bir kez daha ifade ediyoruz. İdam cezası insan haysiyetine aykırıdır, insanlık dışı ve aşağılayıcı bir muamele teşkil eder, kanıtlanmış caydırıcı bir etkisi yoktur ve yargı hatalarında geri dönüşü olmayan onulmaz neticelere yol açar” ifadeleri kullanıldı.
İnfaza tanıklık edenin hayatı değişir
Alman vatandaşı Gabi Uhl de idam cezasına çarptırılmış mahkumlar konusunda deneyim kazanmış bir kişi. Uhl 20 yıldır ölüm mahkumları ile mektup arkadaşlığı yapıyor. Bazen de onlara ceza infaz edilene kadar eşlik ediyor. Uhl ilk kez bir idam infazı sırasında hazır bulunduğunda, kendisine önceden uyarı yapılmış ve "buradaki görgü tanıklığınız sizleri değiştirecektir. Kabuslar göreceksiniz, siz eski siz olamayacaksanız” denilmiş.
1998 yılında adam öldürmeyle sonuçlanan bir hırsızlık vakasından ölüme mahkum edilmiş olan Clifford Boggess ile cezaevinde ilk görüşmesini yapmış Gabi Uhl. Kendisi mahkum Boggess'in ne arkadaşı, ne kız kardeşi, ne de görümcesi. Sadece mektup arkadaşı. Boggess ile idam edilmesinden birkaç ay önce cezaevinde yüzyüze görüşmüş ve infaz sırasında da hazır bulunmuş. O dönemden bu yana bu konu onun peşini bırakmamış.
Şu anda 55 yaşında olan Gabi Uhl'un evi idam cezasına ilişkin kitaplar ve mahkumlarla 20 yıllık ardakadaşlıktan arda kalan bir sürü mektup ve belge ile dolu. 2005 yılından bu yana Almanya'daki Ölüm Cezasına Karşı Girişim adlı derneğe üye ve 2013 yılından bu yana da derneğin başkanı.
Suç işleyeni olduğu gibi kabul etmek
Uhl, mahkumlarla tüm mektuplaşmaların otomatikman mektup arkadaşlığına dönüşmediğini söylüyor. Ancak Willie Trottie adlı mahkum ile durum farklı olmuş. 8 yıl ayda bir ya da iki mektup yazmışlar birbirlerine. Yılda iki kez mahkumu ceza evinde ziyaret etmiş; son olarak da 2014 Eylül'ünde, infaz edildiği gün....
"İki kez adam öldürmekten ceza almış bir mahkum ile 8 yıl mektuplaşmak mümkün mü? İşlediği suçu onaylamaksızın bir insanı olduğu gibi kabul etmek ne ölçüde mümkün?" Gabi Uhl için işte bu sorular ölüm cezasına ilişkin tartışmanın özünü oluşturuyor. Willie Trotties'in suçunun son ana kadar tam olarak aydınlatılamadığına ve görgü tanıklarının ifadelerinin çelişkili olduğuna işaret eden Uhl, burada önemli olan noktanın Trotties'in işlediği suç ya da suçlu olup olmadığının ayrıntıları değil, davasının gidişatı ve ceza evindeki tutukluluk şartları olduğunu söylüyor.
Uhl, Trotties hakkındaki kararı veren mahkeme jürisinin onun ifadelerine hiç aldırış etmediğini belirterek, "Asıl skandal budur, ona derdini anlatması için bir fırsat verilmemiş olmasıdır" diyor. Avukatının bile onun tanık olarak dinlenmesine olanak tanımadığını anlatan Uhl, daha ne olduğunu anlamadan bir anda ölüm cezasına çarptırıldığını öğrenmiş olduğunu belirtiyor. Gabi Uhl karardan sonra mahkumun 21 yıl boyunca temyiz süreci yaşadığını, günde 23 saat tek başına bir hücrede davanın yeniden açılmasını ümit ederek ve aynı zamanda idamını bekleyerek geçirdiğini de vurguluyor.
Willie Trotties'in kaderini ABD'de iki bin 900 kadar başka mahkum da paylaşıyor. Bunlardan her 10 mahkum, ölüm cezalarının en fazla infaz edildiği ABD'nin Texas eyaletindeki ceza evlerinde yatıyor. Bunlardan birçoğunun iyi bir avukat tutacak parası olmadığına dikkat çekiliyor. Gabi Uhl, "Ölüm hücrelerinde zengin insanlar bulunmuyor" diyerek durumu özetliyor.
Ölüm cezası neden tartışılamaz?
Uhl ölüm cezasının kendisi için neden tartışılmayacağını açıklarken, Gabi Uhl ölüm cezasının bir yararı olmadığını, sadece yeni acılara sebep olduğunu belirtiyor ve şöyle konuşuyor: "Birilerini öldürmüş olan insanları biz de sırf insan öldürmenin doğru olmadığını göstermek için mi öldürüyoruz?"
Gabi Uhl ölüme mahkum edilmiş kişilerle yaptığı 10 farklı mektup arkadaşlığından, ABD'deki ölüm hücrelerine yaptığı 26 ziyaretten ve üç infazda hazır bulunmasından sonra ölüme mahkum edilmiş insanlarla ilişkisinin rutine dönüştüğünü ve ölüm hücrelerindeki atmosfere de kolayca alıştığını anlatıyor. Ancak infazların her zaman bir barbarlığı gözler önüne serdiğini vurgulayarak buna alışmasının mümkün olmadığını söylüyor.
©Deutsche Welle Türkçe
Helena Weise