Mahfi Eğilmez*
Güncel veriler her zaman daha çekicidir kuşkusuz. Çoğunluk güncel veriler üzerine yazmayı ve yorum yapmayı daha çok sever. İkinci çeyrek büyümesi (daha doğrusu yüzde 9,9 oranında küçülmesi üzerine yorum yapmak yerine ben bu kez TÜİK’in geçmişe dönük birçok hesabı değiştiren revize GSYH hesaplamalarından söz etmek istiyorum.
Önce TÜİK’in revizyon dayanağını kendi açıklamasından ortaya koyalım. İlk çeyrek GSYH ve büyüme verilerini açıkladığı bültenin ekinde yer verdiği açıklamada TÜİK şöyle diyordu:
“31 Ağustos 2020 tarihinde yayımlanacak olan 2019 yıllık GSYH ve II. Çeyrek GSYH yayınıyla birlikte Ulusal hesaplar sisteminde aşağıda belirtilen nedenlerle revizyon gerçekleştirilecektir. I) Dış ticaret istatistikleri 28 Şubat 2020 tarihli Ocak 2020 Haber Bülteniyle birlikte ayrıntılı düzeyde genel ticaret sistemine göre yayımlanmaya başlanmıştır. 2019 yılında toplulaştırılmış düzeyde genel ticaret sistemine göre yayımlanmış olan 2013-2019 dönemine ilişkin istatistikler, dış ticaret işlemleri için düzenlenen belge ve formlardan elde edilen verilerle revize edilmiştir. Mevcut yapıda Ödemeler Dengesi İstatistiklerinde ve Ulusal Hesaplarda genel ticaret sistemine uygun hesaplamalar yapılmaktadır. Bu başlık altında revizyona neden olan temel konu genel ticaret sistemi tanımı gereği antrepoların hesaplamalara dahil edilmesinden kaynaklanmaktadır. 2013-2019 dönemine ilişkin dış ticaret istatistikleri revizyonu nedeni ile Ödemeler Dengesi İstatistikleri de revize edilmiştir. 27 Şubat 2020 tarihinde “Dış Ticaret İstatistiklerinde Yapılan Sistem Değişikliği ve Genel Ticaret Sistemine Göre Dış Ticaret İstatistiklerinde Yapılan Revizyon” konulu duyuru Kurum web sayfasında kamuoyu ile paylaşılmıştır. II) 5 Mart 2020 tarihinde "Uluslararası Hizmet Ticareti İstatistikleri" haber bülteni TÜİK tarafından ilk defa yayımlanmıştır. Konuya ilişkin duyuru 02 Mart 2020 tarihinde "Uluslararası Hizmet Ticareti İstatistikleriyle İlgili Açıklama” ile kamuoyu ile paylaşılmıştır. Bu çerçevede, Uluslararası Hizmet Ticareti İstatistiklerini (UHTİ) içeren Ödemeler Dengesi istatistikleri 2013-2015 dönemi ve 2019 yılı için Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) idari kayıtları kullanılarak, 2016-2018 yılları için UHTİ kullanılarak revize edilmiştir.”
Buna göre yapılan revizyon çerçevesinde GSYH serisinde önemli değişiklikler olmuştur. Bu değişiklikleri eski seriyle alt alta metne ek olarak aşağıda tablolar halinde sunuyorum.
Tablolara dikkatle bakıldığında eski seriyle yeni seri arasında özellikle son yıllarda büyük farklar olduğu görülebiliyor. Mesela eski seride kişi başına gelirimiz 2011 ile 2015 arasındaki 5 yılda sürekli olarak 11 bin doların üzerinde olduğu hatta iki yılda da 12 bin doları oldukça aşmış göründüğü halde yeni seride 11 bin dolara hiç ulaşamadığımız ortaya çıkıyor. Her iki seri de 2013 yılında gerek GSYH gerekse kişi başına gelirde zirveye çıktığımız o yıldan beri sürekli bir gerileme içinde olduğumuzu gösteriyor.
Bu revizyonla kişi başına gelirde ortaya çıkacak düşüşler daha yumuşatılmış oluyor. Revize hesapla bulunan 10.900 dolarlık kişi başına gelirden 8,300 dolarlık kişi başına gelire düşmenin üzücü etkisi, 12.500 dolarlık kişi başına gelirden 8.300 dolarlık kişi başına gelir düzeyine düşmenin üzücü etkisinden daha az olacağı kuşkusuzdur.