Manisa’ın Soma ilçesinde meydana gelen facia sonrası ocağın sahibi Soma Holding şirketinin iş güvenliği için gerekli kriterleri yerine getirip getirmediği tartışma konusu oldu. Şirketin en son Mart ayında müfettişler tarafından kontrol edildiği ve "sorunsuz" bulunduğu ortaya çıkarken, maden ocaklarının ruhsatlarının nasıl aldığı da sorgulanmaya başlandı.
Haziran, 2012’ye kadar maden ocağı ruhsatları Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı'na bağlı Maden İşleri Genel Müdürlüğü'nden (MİGEM) alınıyordu. Ancak 16 Haziran 2012'de yayımlanan Başbakanlık Genelgesi ile madencilikte yeni ocak izinleri Başbakanlığın iznine bağlandı.
Soma Holding'e ait, facianın gerçekleştiği maden ocağının ruhsatının ne zaman verildiği ve ruhsatın hangi tarihlerde yenilendiği bilinmiyor.
Oran: Genelge yasanın önüne geçmiş durumda
CHP Genel Başkan Yardımcısı Umut Oran, 4 Mart 2014’te yaptığı açıklamada genelge ile yapılan bu değişikliği gündeme taşımıştı. Oran, “Maden ruhsatlarının Başbakanlık onayına bağlanmasından bu yana geçen 640 günde, izin bekleyen ruhsat sayısının 12 bine ulaştığını” söylemiş, “Madenciler 640 gündür çile çekiyor” sözleri ile genelgeye tepki göstermişti.
"Başkan Erdoğan’ın, basın patronlarının maden sektörüne girişini önce teşvik edip, daha sonra da buradaki yatırımlarını ayrımcı şekilde engelleme tehdidiyle medya gruplarını kontrol altına almaya çalıştığını" öne süren Oran, yeni ruhsat başvurularına ilişkin Başbakanlık’ta yapılan incelemelerin çok uzun süre almasının da sektörü adeta tıkadığını ileri sürmüştü.
Oran, değişiklik yapılmadan önce, 3213 sayılı Maden Kanunu gereğince maden ruhsatlarının Enerji ve Tabi Kaynakları Bakanlığı'na bağlı Maden İşleri Genel Müdürlüğü (MİGEM) tarafından verildiğini belirterek şu ifadeleri kullanmıştı:
"16 Haziran 2012 tarihine kadar Maden Kanunu uyarınca T.C vatandaşı veya Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulu şirketler ilgilendikleri maden saha başvurularını MİGEM'e yapıyor ve bir maden arama ruhsatı en fazla 15 gün, maden işletme ruhsatı da azami 2 ay içinde veriliyordu.
Ancak söz konusu genelge yüzünden 16 Haziran 2012 tarihinden sonra ruhsat alma ve uzatma işlemleri tıkandı. Madenci başvuru yaptığı ruhsatların harç ve teminatlarını 3213 saylı Kanun hükümlerine göre eksiksiz ödediği halde ruhsatını alamıyor. Bu genelge yasanın önüne geçmiş durumda. Oysa hukuk devletinde hiçbir genelge yasanın üstünde olamaz. Genelge sonrası maden sahası ruhsatını almak için ya çok uzun süre beklemek zorunda kalan ya da o ruhsatı hiç alamayan madencinin maden arama şevki kırılmıştır. Genelge yüzünden ruhsatları ciddi oranda geciken ya da başvurusu yasaya göre eksiksiz olduğu halde bu genelge yüzünden ruhsat alamayıp hakkını yitiren firmalar her geçen gün artıyor. Yine bu genelge yüzünden ruhsat alamayıp taahhüt ettiği madeni çıkaramayan firmalar müşterileri ile yaptıkları sözleşmeler gereğince cezai duruma düşüyorlar."
'Madencilik için tam bir kâbus oldu'
"16.06.2012 tarih ve 28325 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 2012/15 sayılı Başbakanlık genelgesi ile kamu kurum ve kuruluşlarının sahip oldukları taşınmazların kullanımı; bu çerçevede yeni maden ruhsatları da Başbakanlık iznine bağlandı. Bu genelge madencilik sektörü için tam bir kâbus oldu. Madenciler hem yeni ruhsat almada, hem de süresi dolan ruhsatlara ilişkin süre uzatımlarında sorun yaşıyor. O günden bu yana Başbakanlık’ta izin bekleyen maden ruhsatı sayısı 12.000’e ulaştı. Yeni ruhsat başvurularına ilişkin Başbakanlık’ta yapılan incelemelerin çok uzun süre alması, tam anlamıyla sektörü tıkadı. İzin alma süreci uzayınca, 3213 sayılı Maden Yasası’nda öngörülen 3 yıllık süre aşıldığı için bazı işletme ruhsatları iptal ediliyor. Çoğu yeni ruhsat başvurusu da geri çevriliyor.Önceki yıllarda 10 bin dolayında seyreden yıllık ruhsat sayısı 2012’de 1.407’ye indi, 2013’te ise izinler adeta durma noktasına geldi ve sadece 84 ruhsat düzenlendi."
Başbakanlık'ın resmi sitesinde yayımlanan ilgili genelge şöyle: