MADDENİN "ÇORBA" HALİ KEŞFEDİLDİ CENEVRE (A.A)

-MADDENİN "ÇORBA" HALİ KEŞFEDİLDİ CENEVRE (A.A) - 08.11.2010 - Avrupa Nükleer Araştırma Örgütü'nün (CERN) Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nda ağır kurşun iyonlarının çarpıştırılmasıyla belirlenmeye çalışılan ''kuark-gluon plazma''nın, maddenin, bugünkü haliyle ortaya çıkmasından önceki durumu olduğu bildirildi.  CERN yetkilisi Barbara Warmbein'in AP'ye verdiği bilgiye göre, çarpıştırıcının bulunduğu 27 kilometrelik tüneldeki dev detektörler, çarpışma sonrası oluştuğu düşünülen bu plazmayı tespit etmeye çalışıyor. Warmbein, "maddenin koyu kıvamlı çorba" haline benzetilen plazma halinin, "Evren'in, oluşmaya başlamasının hemen sonraki hali olduğunu" ifade etti. Bu halin, Evren'i oluşturan Büyük Patlama'nın da hemen sonrasına rastladığı kaydedildi.  Kurşun iyonlarıyla gerçekleştirilen çarpıştırmanın, maddenin ''kuark-gluon plazma'' halinin  oluşumuna yol açacak kadar güçlü olduğunu umuluyor. Bu plazmanın ortaya çıkıp çıkmadığı, detektörlerin saptadığı verilerin incelenmesiyle anlaşılacak.  ''Kuark-gluon plazma''nın, güneşten defalarca kat daha sıcak olduğu, hızla soğuduğu, soğudukça atom altı parçacıkları oluşturduğu, daha sonra birbirine yapışan bu atom altı parçacıkların, atomu meydana getiren proton ve nötronları oluşturduğu düşünülüyor. Çarpıştırıcıda elde edilmeye çalışılan plazma sürecinin incelenmesi, ''maddenin nasıl oluştuğunun da daha iyi anlaşılmasını" sağlayacak.  Detektörler, "karanlık madde, anti-madde, karanlık enerji" gibi, evrenin hemen hemen tamamını oluşturan ancak bugüne kadar ne olduğu anlaşılamayan yapılarının keşfedilmesi yönünde de veri topluyor. Bu keşiflerle, maddenin uzaydaki 3 boyutu ve 4'üncü boyutu olan zamana ek olarak var olduğu düşünülen 5'inci, 6'ıncı ve daha fazla boyutlarının da varlığının ispatlanmasına çalışılıyor.  Çarpıştırılan kurşun iyonları, elektronları uzaklaştırılmış atomlardan oluşuyor ve daha önce çarpıştırılan atomlardan daha ağır oldukları için, bu çarpıştırma için daha güçlü enerji kullanıldı.