Uygun adım yürüme, atış talimi, el bombası eğitimi, askeri propaganda ve savaş kahramanlarını anlatan filmler… Bunlar, hemen hemen tüm komünist rejimlerde olduğu gibi Macaristan’da da demir perde dönemindeki okul müfredatının vazgeçilmez unsurlarıydı. 1989’de demir perdenin yıkılmasının ardından, bu ülkelerin ilk icraatlarından biri de okullardaki askeri eğitim kültürüne son vermek oldu. Macaristan da bu adımı atan ilk ülkelerden biriydi.
Ancak benzer içerikteki milli güvenlik dersleri, yıllar sonra Macar hükümeti tarafından yeniden okul müfredatına alınıyor. 1462/2017 sayılı bakanlar kurulu kararıyla İnsan Kaynakları Bakanlığı’na "Vatanperver Savunma Eğitim Programı” adı altında bir ders planı hazırlanması talimatı verildi. Söz konusu eğitim programıyla çocuk ve gençlerin “ülkelerini her daim savunmaya hazır vatanperver nesiller” olarak yetişitirilmesinin amaçlandığı vurgulandı.
‘Sadece ders değil, eğitim konsepti’
Sosyal işler, eğitim, gençlik, aile, sağlık, kültür ve spor gibi alanları aynı çatı altında toplayan İnsan Kaynakları Bakanlığı, yapılan çalışmalarla ilgili ayrıntıları geçtiğimiz hafta kamuoyuna açıkladı. Bakanlık müsteşar yardımcısı Zoltan Maruzsa, Macar basınına yaptığı bir açıklamada bunun aslında bir dersten ziyade geniş kapsamlı bir “eğitim konsepti” olduğunu söyledi: “Tarihten coğrafyaya, müzikten beden eğitimine kadar tüm derslerde öğrencilere milli güvenlik bilincinin aşılanması planlanıyor. Bu çerçevede örneğin atıcılık ya da yakın döğüş sporları de müfredatın bir parçası olabilecek. Önemli olan vatan sevgisinin üst seviyede olması ve öğrencilerin her an, her koşulda ülkesini savunmayı görev bilmesidir.”
Eğitim sendikaları, uzman pedagoglar ve siyaset bilimciler ise hükümetin bu girişimine tepkili. DW’nin sorularını yanıtlayan Macaristan Eğitimciler Sendikası temsilcisi Janos Szüdi, hükümetin komünistlerin kötü geleneklerini canlandırmaya çalıştığını savunarak “Eskiden okullarda silah ve el bombası talimi görüyorduk. Bu büyük bir hataydı. Şimdi hükümet yine eğitimde yanlış hedefler koyuyor. Önce etik terbiye kriterleri belirlendi, şimdi de okul eğitimi askerîleştiriliyor. Hükümet, tüm ülkeyi kendi ideallerine göre terbiye etmek istiyor” diye konuştu.
Political Capital adlı bir siyaset araştırmaları enstitüsünün başkanı Peter Kreko da yaptığı değerlendirmede hükümetin bu adımının iki amaca hizmet ettiği kanısında. Kreko, "Bunlardan birincisi; 2004 yılında zorunlu askerliğin kaldırılmasının ardından Macaristan'ın açıkça yeniden askerileştirilmesi. İkincisi de hükümetin, eğitim sisteminde vatansever unsurlara yer verilmesini en az bilgi aktarımı kadar önemli görmesi" değerlendirmesini yaptı. Kreko'ya göre bu nedenle Macar eğitim sistemi tehlikeli boyutlarda ideolojik doktrinleşmenin şov yeri haline dönüşmüş durumda.
Ancak hükümete yakın Nezöpont Enstitüsü’nden Agoston Mraz, bu endişelere katılmıyor: “Hükümetin vatanperver nesiller yetiştirmeye yönelik eğitim programının, devletin liberal ve bireyci ilkeleriyle kısmen çeliştiği doğru. Bizde zorunlu askerlik 2004 yılında kalktı. Ancak Ukrayna ve Avusturya gibi komşularımızda hâlâ zorunlu askerlik yürürlükte. Ayrıca ABD, Avrupa ülkelerinden savunma harcamalarını artırmasını istiyor. Bu açıdan bakıldığında, hükümetin adımı belki anlayışla karşılanabilir. Yoksa Orban ne askeri ne de totaliter rejim hedefleri güdüyor.”
Okullara atış talim alanları mi kurulacak?
Viktor Orban, uzun süredir ordunun güçlendirilmesini ve savunma bilincinin artırılmasını amaçlıyor. Her ne kadar zorunluğu askerliğin geri getirilmesine soğuk baksa da ülke çapında yaklaşık 20 bin kişilik bir “Gönüllüler Birliği” kurulmasını istiyor. Bu da askeri gücün iki katına çıkarılması anlamına geliyor. Savunma Bakanlığı, Orban’ın bu önerisinin hayata geçirilmesi için gerekli düzenlemelerin yapılması konusunda hummalı bir çalışma yürütüyor.
Milli güvenlik dersi tartışmalarından aylar önce okullarda ateşli silahlar için atış talim alanlarını kurulması gündeme gelmişti. 2005 yılından bu yana gönüllü öğrencilere “Askerlik okulu” adı altında okul bünyesinde kurslar veriliyor. 2010 yılında bu kursların kapsamı ve eğitim kalitesi daha da geliştirildi. Ayrıca Macar polisi, gençleri kazanabilmek için özel kampanyalar düzenliyor. Özellikle güney sınırlarını mülteci akınından korumak için oluşturalan sınır güvenliği birliklerinde görev yapacak genç polisler için cazip koşullar sunuluyor.
Ancak hükümetin tüm bu çabalarına rağmen, vatanperverlik hamlesi vatandaşlarda henüz geniş kabul görmüyor. Gerek ordu gerekse polis kadrolarında hâlâ ciddi oranda personel yetersizliği söz konusu.
©Deutsche Welle Türkçe
Keno Verseck