Aydın'daki asansör faciası, KYK yurtlarındaki sağlıksız barınma koşullarının ölümle sonuçlanabileceğini acı bir şekilde gösterdi. Öğrenci dernekleri arızalı asansörlere ilişkin onlarca ihbar aldıklarını belirtiyor.Aydın'da Kredi ve Yurtlar Kurumu'na (KYK) bağlı Güzelhisar Kız Öğrenci Yurdu'nda yaşanan asansör faciası, devlet yurtlarındaki denetimsizlik, ihmal ve bakımsızlığı acı bir şekilde gözler önüne serdi.
Güzelhisar Kız Öğrenci Yurdu'nda kalan öğrenciler bir ay boyunca yurt müdürlüğüne ve idareye asansörlerin sürekli arızalandığına dair şikayette bulundu. Öğrenciler ayrıca konuyla ilgili Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi'ne (CİMER) de başvurdu.
Ancak uyarıları dikkate alınmadı. 25 Ekim gecesi asansörün düşmesi sonucu 4'üncü sınıf öğrencisi Zeren Ertaş hayatını kaybetti, 15 öğrenci ise yaralandı.
Aydın Valiliği, yaptığı açıklamada, 15 kişilik asansöre 16 kişinin binmesi sonucu asansörde arıza yaşandığını savunurken, öğrenci derneklerine göre asansör sorununun yaşandığı tek yurt Güzelhisar Kız Öğrenci Yurdu değil.
Yaşanan olayın ardından onlarca asansör arızası ihbarı aldıklarını, benzer olayları bizzat kendilerinin de yaşadığını belirten öğrenci temsilcilerine göre KYK yurtlarında var olan pek çok sorun, ilgili kamu yetkililerince bilinmesine rağmen görmezden geliniyor.
DW Türkçe'ye konuşan Öğrenci Kolektifleri'nden üniversite öğrencisi Ceren Kumaş, Aydın'daki asansör faciasının yaşandığı gece kendi kaldığı İstanbul'daki Prof. Dr. Halil İnalcık KYK Yurdu'nda da benzer bir olayın yaşandığını aktarıyor:
"Bu saatte ne işi varmış asansörde"
"Zeren'in öldüğü gece, Aydın olayının hemen sonrasında benim kaldığım yurtta 21 kişilik asansörde bir arkadaşımız mahsur kaldı. Tek başına binmişti ve asansör yine bozuldu. Hiçbir yurt memuruna ulaşamadık. Güvenliğe gittiğimizde bize 'bu saatte ne işi varmış asansörde' dedi ve müdahale etmedi. Biz kendi çabamızla arkadaşımızı çıkardık."
Kumaş, yine bu hafta içinde kaldığı yurttaki asansörün, içinde 5-6 kişi varken aşağı kaydığını söylüyor. Aslında bunun ortak bir sorun olduğunu, çok sayıda KYK yurdunda asansör problemi olduğunu dile getiren Kumaş, öğrenciler olarak kendilerini güvende hissetmediklerini ancak yurt müdürlüklerinin güvenlik anlamında göz ettiği tek şeyin öğrencilerin giriş çıkış saatleri olduğunu anlatıyor.
"Güvenlik bu şekilde sağlanmaz" diyen Kumaş, İstanbul Vezneciler KYK yurdunda da bugün tuvaletin tavanının düştüğünü belirterek ekliyor: "O tuvalette bir arkadaşımız da olabilirdi. Yani asansör düşmelerinden kafamıza tavan düşmesine kadar güvenli olduğumuz bir durum yok."
"Gençlik hesap soracak"
Yurtlarda hem beslenme hem de barınma açısından sağlıklı koşulların bulunmadığını, yaşadıkları problemlerle ilgili seslerinin asla duyulmadığını söyleyen Kumaş, "Biz Aydın'da yaşanan cinayetin sorumlularını biliyoruz. Ya da olayın üstünü örtbas etmek isteyenleri de tanıyoruz. Sorumlulardan hesap soracağımız günler önümüzde. Gençlik hesap soracak" diye konuşuyor.
Aydın KYK'daki asansör faciasının ardından Güzelhisar yurt yerleşkesinde başlayan protestolar yurt geneline yayıldı. Pek çok kent meydanında ve KYK yurdunda protesto düzenlendi. Aydın'da olay yerine karanfil bırakmak için yürüyüşe geçen öğrencilere polis sert müdahelede bulunurken, bir öğrencinin ters kelepçeyle göz altına alındığı kameralara yansıdı.
Sinop'taki Seyyid İbrahim Bilal KYK Yurdu'nda eylem yapan öğrencilere ise Yurt Müdürü, "Korkuyorsan, çakılacağını düşünüyorsan binme o zaman asansöre" diye nasihat verdi.
"Onlarca ihbar aldık"
DW Türkçe'ye konuşan Barınamıyoruz Hareketi'nden üniversite öğrencisi Ebru Gürsoy, "Bu olayın ardından onlarca yurttan asansör arızasına dair ihbar aldık. bunun dışında benzer durumlara dair de ihbarlar almaya devam ediyoruz" diyor.
İhbarlarla ilgili hukuki yollara başvuracaklarını ifade eden Gürsoy, "KYK yurtlarında böcek, pislik, az yemek diye başlayan sorunlar artık öğrencilerin canına kasteder boyutta" diye konuşuyor.
Daha birkaç gün önce üç aylık bir yurt olan Mersin KYK'da yangın çıktığını ve yurtta alarm sistemi olmadığının anlaşıldığını anlatan Gürsoy, yurtlarda güvenli yaşam koşullarını sağlayan herhangi bir önlem bulunmadığını, afetlere karşı hazırlığın da söz konusu olmadığını söylüyor.
Gürsoy, öğrenciler olarak önemsendiklerini düşünmediklerini söylüyor: "Buna dair kıstasımız hissiyatımız değil böcekli yemeklerimiz, çöken tavanlarımız, insan pisliği basan çamaşırhanemiz, çamur akan musluklarımız, kastedilen canımızdır. Bireysel bir hissiyattan öte somut koşulları değerlendirdiğimizde önemsendiğimizi düşünmüyoruz. "
"Sorumlular hakkında gereği yapılacak"
Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü, Gençlik ve Spor Bakanlığı'na bağlı. Bakanlık, yurtların standardının ve sunulan hizmet kalitesinin yükseltilmesinin yanı sıra yurtların güvenli olmasından sorumlu.
Aydın KYK'da yaşanan asansör faciası sonrası Gençlik ve Spor Bakanlığı'nın sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, "Bakanlığımız tarafından yurt müdürü açığa alınmış olup, olayla ilgili müfettiş görevlendirilerek gerekli incelemeler başlatılmıştır. İncelemeler neticesinde varsa ihmali tespit edilen sorumlular hakkında gereği yapılacaktır" denildi.
Bakan Osman Aşkın Bak, konuyla ilgili bir açıklama yapmazken, Türkiye İşçi Partisi (TİP) Sözcüsü Sera Kadıgil, acı olayı Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) gündemine taşıdı. Kadıgil'in, Bak'ın yanıtlaması istemiyle verdiği soru önergesinde "Asansörün uzun süredir arıza yaptığı ve öğrencilerin şikayetlerine rağmen tamir edilmediği iddiaları doğru mu?" ifadeleri yer aldı.
"Derinleşen sorunlar açığa çıktı"
DW Türkçe'ye konuşan Eğitim Sen MYK Üyesi ve Kadın Sekreteri Simge Yardım, Aydın'da yaşanan olayı, eğitim açısından uzunca bir süredir derinleşen sorunların açığa çıkan son noktası olarak değerlendiriyor.
Yardım, "Eğitim hakkı açısından düşündüğümüzde liyakatsiz yöneticilerle yönetilen kurumlardaki yetersizliğin çocukların yaşamına mal olduğuna tanıklık ediyoruz. Ve hiçbir sorumluluğu almayan bir noktadan da bütün sorumluluğu öğrencilere yükleyen bir tutumla karşı karşıyayız" diyor.
"Bu anlamda özellikle Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) ile Gençlik ve Spor Bakanlığı'nın sorumluluğu olduğunu ifade etmek gerekir" diyen Yardım, Eğitim Sen olarak KYK yurtlarına ilişkin yazdıkları raporlarda, yurtların yetersiz ve bakımsız olduğunu, öğrencilere uygun barınma koşullarının sağlanmadığını ısrarla ifade ettiklerini ancak kamu yetkililerince buna ilişkin önlem alınmadığını söylüyor.
Yeni yapılan yurtların sayısının çok az olduğunu, mevcut olanlarda da güvenli yaşam koşullarının sağlanmadığını ifade eden Yardım, eğitim yatırımlarına ayrılan bütçenin çok düşük olduğunu, hem Milli Eğitim Bakanlığı'nın hem Gençlik ve Spor Bakanlığı'nın eğitime, öğrencilere sağlıklı ve ücretsiz koşullarda barınma hakkının sağlanmasına dönük hiçbir politikasının olmadığını ifade ediyor.
Gençlik ve Spor Bakanlığı'nın 2022 faaliyet raporuna göre geçen yıl itibarıyla Türkiye genelinde KYK'ya ait yurt sayısı 800. Beşi Kuzey Kıbrıs'ta (KKTC) olan bu yurtlarda toplam 850 bin yatak kapasitesi var. Yurt ücretleri 2023-2024 eğitim öğretim dönemi için aylık 345-570 lira arasında değişirken, öğrencilerden ayrıca ilk kayıtta 855-1365 lira arasında güvence bedel ücreti de alınıyor.
10 öğrenciden biri yurtta
KYK yurtlarında 31 Aralık 2022 tarihi itibariyle 730 bin 536 öğrencinin kayıtlı olduğu açıklanmıştı. Yüksek Öğrenim Kurumu'nun verilerine göre 2022-2023 döneminde üniversiteye kayıtlı öğrenci sayısı 6 milyon 950 bin olurken, rakamlar on öğrenciden sadece birinin KYK yurtlarında kalabildiğini gösteriyor.
Mevcut ekonomik koşullarda barınma sorununun öğrenciler için ciddi bir sorun haline geldiğini söyleyen Yardım, gelecek yılın bütçe görüşmelerinin başladığını, öğrencilere sağlıklı, güvenli ve ücretsiz barınma hakkının sağlanmasına yönelik bütçe için taleplerini bir kez daha dile getireceklerini aktarıyor.
Gençlik ve Spor Bakanlığı'nın Yükseköğretim Hizmetleri Programı'na geçen yıl 56,3 milyar lira bütçe ayrılmıştı. Bakanlığın 2024 bütçesi 3 Kasım'da görüşülecek.
DW Türkçe'ye VPn ile nasıl erişebilirim?