Kuzey Irak’ta 20 Ekim’de yapılacak parlamento seçimlerine katılacak siyasi partiler, kampanyalarını sürdürürken bölgenin iki önemli aktörü KDP ve KYB, karşılıklı olarak dillerini sertleşti. Yönetimi paylaşamadıkları için geçmişte birçok kez çatışan iki parti arasındaki güç dengesinin seçim sonrası değişmesi halinde yeniden çatışmalı sürece girileceğinden ve bölgenin kaosa sürükleneceğinden endişe ediliyor.
KYB lideri Bafıl Talabani, KDP’nin 1996 yılında Saddam Hüseyin ile anlaşarak aldığı Erbil’i geri kazanacakları mesajını verdi. KDP lideri Mesut Barzani’nin oğlu Başbakan Mesrur Barzani ise Talabani’yi, “Erbil zaten bizim. Sizin Süleymaniye’deki dayatmacı iktidarınızı bile yıkacağız” sözleri ile yanıtladı.
Irak’ın kuzeyinde iki yıla yakın süredir ertelenen parlamento seçimlerinin 20 Ekim’de yapılması yönünde karar alınması sonrası siyasi partilerin seçim çalışmaları hız kazandı. Bağımsızlık referandumu sonrası merkezi Bağdat yönetiminin Erbil merkezli Kürt yönetimi üzerinde denetimini arttırması bölgesel yönetim seçimlerinde de etkisini gösterdi. Merkezi yönetim, kısa süre önce Bölge Seçim Komisyonu’nun denetiminde yapılan seçimleri Irak Yüksek Seçim Kurulu denetimine verdi. Daha önceki seçimlere ilişkin usulsüzlük iddialarını dikkate alan Yüksek Seçim Kurulu, çalışmalarını titizlikle sürdürüyor.
Bölgede beşinci dönem parlamento seçimleri 30 Eylül 2018’de yapılmış, KDP 45 sandalye kazanarak zaferini ilan etmişti. Seçimi ikinci sırada tamamlayan KYB 21, Goran Hareketi (Değişim) 12, Yeni Nesil 8, İslami Toplum Partisi 7, İslami Birlik Hareketi 5, Komünist Parti 1, Sosyalist Parti ise 1 sandalye kazanmıştı. Görev süresi dört yıl olan bölge parlamentosunun 9 Ekim 2022’de biten süresi, 80 parlamenterin oyu ile 31 Aralık 2023’e kadar uzatıldı. Duruma müdahale eden Irak Federal Mahkemesi, erteleme kararının yasal olmadığına hükmederek seçimlerin kısa sürede yapılması yönünde karar aldı. Karara rağmen bölgeyi yöneten iki parti arasında yaşanan sorunlar nedeniyle seçim tarihinde gecikmeler yaşandı.
KDP gitti, geldi
Bu süre içinde KDP’nin lehine olduğu gerekçesiyle seçim sistemi Irak Yüksek Yargı Konseyi tarafından değiştirildi. Tek bölgeli seçim sisteminden çok bölgeli seçim sistemine geçilirken KDP’ye yakın olduğu ileri sürülen bölge yönetimi Yüksek Seçim Komisyonu feshedildi, yetkileri Irak Yüksek Seçim Komisyonu’na geçti. 6’sı Türkmenlere ayrılan 11 kota kürsüsünün Irak Yüksek Seçim Komisyonu tarafından iptal edilmesini protesto eden KDP, 10 Haziran 2024’te yapılması planlanan seçimleri boykot etme yönünde karar aldı. Karar sonrası seçimler bloke oldu. KDP’nin itirazının Irak Yüksek Yargı Konseyi tarafından kabul edilmesi sonrası Erbil’deki Kürdistan Bölge Meclisi’nde Türkmenler, Hristiyanlar ve Ermenilere 5 kişilik kota ayrılması karar altına alındı. Daha önceki seçimlerde 100+11 olan kürsü sayısı 95+5’e indirildi. Bu gelişmeler sonrası KDP protesto kararından vazgeçerek seçimlere girme yönünde karar aldı.
Irak Yüksek Seçim Kurulu devrede
Daha önceki seçimlere ilişkin usulsüzlük iddialarını dikkate alan Irak Yüksek Seçim Kurulu, 20 Ekim’de yapılacak seçimlere yönelik bir dizi önlem aldı. Bu kapsamda tüm seçmenlere biyometrik kartlar dağıtıldı. Biyometrik kartlar sadece, Kuzey Irak ve Irak kimliği taşıyanlara dağıtıldı.
Irak Yüksek Seçim Kurulu, sandıklara ilişkin de yeni düzenlemeye giderek oylamanın elektronik ve manuel olmak üzere iki türlü yapılması yönünde karar aldı. Seçimlerde elektronik oy ve manuel oy sonuçları birbiriyle karşılaştırılarak hile ve usulsüzlüklerin önüne geçilecek. Oy sayımı seçim bölgelerinde parti temsilcileri ve adayların huzurunda yapılacak ve kayıt altına alınacak. Bölgede sandık kurulan tüm merkezler Irak Yüksek Seçim Konseyi ve BM temsilcilerinin denetiminde olacak şekilde düzenleme yapıldı.
KYB, Erbil’i istiyor
KDP’nin seçimde oyların çoğunluğunu alarak bölge başkanlığı ve başbakanlığı elde etmesi sonrası Neçirvan Barzani başkan, kuzeni Mesrur Barzani ise başbakan oldu. Ancak son il meclisleri seçiminde Bağdat’la Erbil arasında paylaşılamayan Kerkük, Diyala, Selahaddin ve Musul’da KYB, KDP’yi geride bırakarak büyük oy patlaması yaptı. KDP’nin birçok bölgede kaybetmesi sonrası Kürtler, Kerkük'e vali seçilmesinde bölündü.
Seçimde elde ettiği büyük başarı ile moral bulan KYB, gözünü Erbil’e dikti. Erbil’i 1996 yılında KDP’ye bırakmak zorunda kalan KYB, kenti 28 yıl sonra seçimle almak için tüm gücüyle harekete geçti. KYB bu kapsamda üst düzey yönetim kademesini seçim nedeniyle Erbil’de görevlendirdi. Bu isimler arasında KYB lideri Bafıl Talabani’nin yardımcıları ve halkta büyük karşılığı olan partinin ikinci büyük ismi Kosret Resul Ali’nin çocukları da bulunuyor. Talabani, Kosret Resul Ali’nin oğlu Şalaw Kosret Resul’u ise Erbil’den aday gösterdi.
KDP’nin Süleymaniye planı
Talabani’nin Erbil’i alma planına KDP ise KYB’nin kalesi Süleymaniye’de karşılık vermek için harekete geçti. Bu kapsamda KYB’ye muhalif partilere aktif destek sunmak için görüşmeler başlatan KDP, KYB’ye gidecek oyları parçalamak için kentte bir çok etkili ve yetkili isimleri bağımsız aday göstermek için görüşmeler sürdürüyor. Aday olarak ortaya çıkması beklenen KYB’nin eski Eş Genel Başkanı Lahor Şeyh Cengi’nin de bağımsız isimler arasında olabileceği belirtiliyor.
KDP ve KYB’nin büyük yarışına sahne olması beklenen seçimde, bölgeyi yöneten KDP’nin siyasal, sosyal, ekonomik ve diğer alanlardaki faaliyeti muhalefet tarafından şiddetle eleştiriliyor. Yolsuzluk ve usulsüzlüğe ilişkin ise birçok iddia ortaya atılıyor. Uygulamaya geçirilmesi planlanan projelerin büyük bölümünün yaşama geçirilememesi iktidara yönelik tepkiyi arttırıyor.
Psikolojik üstünlüğü yakalayan KYB, seçim mitinglerinde yüzbinleri alanlara toplayarak gövde gösterisi yaparak KDP’ye gözdağı veriyor. KYB lideri Bafıl Talabani’nin konuştuğu mitinglerde, KDP ve Barzani ailesinin “Kürt ve Kürdistan davasına ihanet ettiğini“ yüksek sesle ifade etmesi iki parti arasında dili sertleştirdi.
“Defolun gidin diyeceğiz“
Mesud Barzani başkanlığında kısa süre önce toplanan KDP Merkez Komite toplantısında, seçimler sonrası hükümetin yeniden Mesrur Barzani tarafından kurulması yönünde karar alındı. Talabani ise açıklamayı, “Bizim onayımız olmadan Mesrur Barzani sıradan bir müdür dahi olamaz” diyerek yanıtladı. Talabani, seçimler sonrası Başbakanlığa KYB’li bir ismin geleceğini söyledi.
Seçim mitinglerinde KDP’ye yönelik dilini daha da sertleştiren Talabani, Erbil‘i alacaklarını tekrarlayarak, “Kürdistan gökyüzünde parlayan yıldız gibi olacaktır. Allah’a yemin olsun ki KYB‘ye oy verirseniz bu düzeni değiştireceğiz, KDP’ye satıcı kardeşlere defolun gidin diyeceğiz” dedi. Bölge Başkanı Neçirvan Barzani ile Başbakan Mesrur Barzani arasında yönetimden kaynaklı sorunlar yaşadığını ileri süren Talabani, “Kuzenlerin taht savaşı var. Ben bu kuzen savaşı nasıl çözeceğimi biliyorum. Yüreğinizdeki ateşi iyice harlandırıp büyütün. Adeta Süleymaniye’nin fırtınası gibi esip sarsın sandıkları. Bana bir şans verin”” deyip tekme attı.
“Geleceğe dair tek sloganları yok“
Talabani’nin seçim meydanlarındaki suçlamalarına yanıt veren Başbakan Mesrur Barzani, rakibini daha temiz bir dil kullanması konusunda uyararak, “Sloganlarına bakınız! Kendi yaptıkları kötü amelleri aynen izah ediyorlar. ‘Durduracağız, artık yeter, yıkacağız, yol vermeyeceğiz.’ Nasıl oluyor da bu kadar yıkıcılık, bozgunculuk içeren sloganlar atıyorlar! Geleceğe, ümide dair tek bir sloganları yok” dedi.
Bakanlar toplantısında restleşme
KDP ile KDP arasındaki gerginlik Erbil’de yapılan son bakanlar kurulu toplantısına da yansıdı. KYB Genel Başkanı Bafıl Talabani’nin kardeşi Kuzey Irak Bölgesel Hükümeti Başbakan Yardımcısı Kubat Talabani ile Başbakan Mesrur Barzani arasında karşılıklı restleşme yaşandı. “Sizin dayatmacı iktidarınızı yıkacağız!” diyen Talabani’ye Barzani, “Erbil zaten bizim, sizin Süleymaniye’deki dayatmacı iktidarınızı bile yıkacağız!” sözleri ile karşılık Verdi.
“Kürdistan’ın geleceği buna bağlı”
İşveren, yatırımcı, iş insanı ve Erbil Ticaret Odası üyeleri toplantısında bölgede yapılacak seçimlerin önemine dikkat çeken Mesrur Barzani, "Bu seçim belirleyici bir seçim olacak. Kararını siz vereceksiniz. Çünkü Kürdistan Bölgesi'nin yapısının geleceği buna bağlıdır. Hepimiz sandık başına gidip oyumuzu kullanalım ki kendimize daha parlak, daha güvenli bir gelecek, daha istikrarlı bir Kürdistan inşa edelim" dedi. Barzani, şöyle devam etti:
“Bazı kişiler kendi çıkarları uğruna Kürdistan Bölgesi'nin yapısını tamamen yok etmeye çalışıyor. Ne yazık ki bazı partiler, Kürdistan halkının aleyhine dış gündemlere karışma yoluna gitmiştir. KDP, Kürdistan Bölgesi Hükümetini korumak, gençlere ve yeni nesile umut vermek için öncülük ediyor."
Partisinin aday tanıtım töreninde konuşan Başkan Mesud Barzani, seçim sürecinde şiddetten ve sert dilden uzak durulması çağrısında bulundu ve 20 Ekim'de düzenlenen seçimden zaferle ayrılacaklarını söyledi.
“Sakin olun” çağrısı
Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Başkanı Mesud Barzani, seçim kampanyası kapsamında partisinin aday tanıtım töreninde yaptığı konuşmada, parti yetkilileri ve taraftarlarına sakinliklerini korumaları çağrısı yaptı. Barzani, “Bu seçimlerde çok sakin olmanızı, şiddetten ve sert dilden uzak durmanızı rica ediyorum" dedi.
368’i kadın
Irak Yüksek Bağımsız Seçim Komisyonu’nun 25 Eylül’de seçim startı verdiği bölgede bin 191 aday yarışacak. Adayların 368'i ise kadınlardan oluşuyor. Irak Yüksek Bağımsız Seçim Komisyonu’nun verilerine göre, en fazla kadın aday Süleymaniye’de seçim yarışına katılıyor. Süleymaniye’de 507 adaydan 171’i kadın. Süleymaniye’yi 385 adaydan 112’sinin kadın olduğu Erbil takip ediyor. Seçimlerde en fazla kadın adayı KDP gösterirken ikinci sırada en fazla kadın adayı gösteren parti KYB oldu.
159 uluslararası gözlemci izleyecek
Kuzey Irak'taki Parlamentosu seçimlerinde oy verme sürecini beş uluslararası örgüt, 159 uluslararası gözlemci, iki ülkeden diplomatik elçiler ve 5 binden fazla müşahit ve adayın izleyeceği açıklandı.
KUTU
Seçim bölünmeye yol açar mı?
Katar kaynaklı El Arabiya gazetesinde Kuzey Irak seçimlerine ilişkin yayınlanan haberde, bölgenin bölünme tehdidiyle karşı karşıya olduğu, Şiilerin bölünmeyi teşvik ettiğini ve hızlandırmak için çalışma yapıldığı belirtildi. Gazete haberinde 20 Ekim’de yapılması planlanan parlamento seçimlerinin, Kürdistan Bölgesi'nde yönetimde yer alan iktidar ortağı iki partinin (KDP ve KYB) arasındaki anlaşmazlık ve çelişkilerin derinliğini ortaya koyduğu ifade edildi.
Haberde, ABD ve koalisyon güçleri uzun yıllar iki parti; Barzani ailesi liderliğindeki Kurdistan Demokrat Partisi (KDP) ile merhum Cumhurbaşkanı Celal Talabani'nin varisleri liderliğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) arasında bölünmüş olan Pêşmerge ile güvenlik güçlerini birleştirme çabaları başarısızlıkla sonuçlandığı aktarıldı
Haberde ayrıca, Türkiye ve İran’ın bölgesel etkilerinin KDP ile KYB arasındaki çatlağın derinleşmesine katkıda bulunduğu kaydedildi.