Türkiye üzerinden diğer ülkelere gönderilen Kuzey Irak petrolünün sevkiyatında Ceyhan’dan 20 tanker yüklendi ve yaklaşık 13,7 milyon varillik ihracata ulaşıldı. Ancak Irak’ta Merkezi Hükümet ile Bölgesel Kürt Yönetimi arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle problemli hale gelen Kuzey Irak petrollerinin satışında, alıcıların kim olduğu henüz gizemini koruyor. 1 milyon varil petrol taşıma kapasitesine sahip Yunan bandıralı Kamari isimli petrol tankeri, Ceyhan limanından ayrılırken, varacağı liman olarak Mısır’ın Port Said Limanı görülüyordü. Fakat Mısır açıklarındayken uydudan kaybolan tanker, iki gün sonra İsrail yakınlarında yükünü boşaltmış şekilde tekrar ortaya çıktı.
Merve Erdil'in Hürriyet'teki haberine göre, petrol, Uzakdoğu’dan, ABD’ye dünyanın dört bir yanında dolaşıyor. İhraç edilen petrolün piyasa değeri yaklaşık 1,3 milyar dolar. Fakat Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY), bu riskli petrolü çekici hale getirmek ve alıcı bulmak için piyasa fiyatının yüzde 10-15 daha altında sattığı da söyleniyor.
Gizemli petrol ticareti
Ceyhan üzerinden yapılan Kürt petrolü ticareti tüm gizemiyle devam ediyor. Irak Kürdistanı, mayıs ayından bu yana 13 milyon varilin üzerinde ham petrolü Ceyhan’dan gemilere yükledi. Ancak Kürt petrolünün alıcıları henüz resmi olarak açıklanmadı. Petrolü taşıyan tankerler, otomatik tanımlama sistemini (AIS) kapatarak izlenmeyi imkânsız hale getiriyor. Tankerler bazen de AIS cihazını açıp, kapatıyor ve en son görüldüğü noktadan, bambaşka bir konumda tekrar ortaya çıkıyor. MarineTraffic’in Ceyhan’dan petrol taşıdığı düşünülen bazı büyük tankerlerin konumlarını gösteren haritasına göre, tankerler ABD’den Singapur’a dünyanın dört bir yanında dolaşıyor.
Okyanusta bekleyiş
Hem Irak Merkezi hükümeti, hem IKBY, Kuzey Irak petrolü üzerinde hak iddia ediyor. Bir yandan petrolün mülkiyetine yönelik tartışmalar yapılırken, bir yandan da Ceyhan’dan dünyaya petrol sevkiyatı aralıksız devam ediyor.
Tankerlerin nerede boşaltıldığı tam olarak bilinmese de, haberde bazı bilgiler derlenmiş durumda. Mayıs ayında Ceyhan’da depolanan Kuzey Irak petrolünün ilk partisi sessiz sedasız United Leadership isimli tankere yüklenerek yola çıktı. Merkezi Irak Hükümetinin alıcı ülkelere baskıları sonuç verdi ve ilk gemi yükünü boşaltmadan aylarca sürecek bekleme süreci içine girerek Fas’ın Kazablanka şehri açıklarına demirledi. Yaklaşık 18 haftalık bekleyişin ardından, gemi son olarak Cezayir açıklarında ilerlerken ve siparişin istikameti de Yunanistan olarak görülüyor.
Gemiden gemiye transfer
Ceyhan’dan yola çıkan United Emblem isimli gemi Türk ve dünya Kamuoyunda diğer gemilerden daha fazla yer almasına yol açacak bir hamle yaptı. Yükünü SCF Altai isimli başka bir gemiye boşaltan geminin taşıdığı petrolün alıcısının bir süre sonra İsrail olduğu ortaya çıktı. İsrail’in Gazze’ye başlattığı saldırılar ile aynı döneme denk gelen bu haber, aynı zamanda Kürt petrolünün alıcısı İsrail mi sorusunun da Türk kamuoyunda tartışılmasını beraberinde getirdi. Hükümet doğrudan satış yapıldığını yalanlasa da gerek gemilerin rotaları gerekse konuya yakın kaynaklar haberin gerçek olduğunu doğruladı.
Teksas da mahkeme
Ceyhan’dan 1 milyon varil petrol ile yola çıkan United Kalavrvta isimli gemi, aldığı yükü ABD’deki alıcılara götürmek için Teksas’ın Galveston limanına getirdiğinde, Güney Teksas Bölgesel Mahkemesi Merkezi Hükümetin girişimleri ve ABD’nin Kürt petrolünün Irak’ın izni olmadan satışına karşı tutumunun da etkisiyle petrole el konulması ve satışının yasaklanması kararı aldı. El koyma kararı bir süre sonra kaldırılırken, bu gemi de yükünü boşaltamadan ilk gemi gibi demirledi. Gemi haftalardır Galveston açıklarında bekliyor.
Gizemli alıcı milyarder iş adamı
Kuzey Irak petrolünün Amerika’daki alıcılarından birinin LyondellBasell kimya şirketinin sahibi Ukrayna doğumlu milyarder işadamı Leonard Blavatnik olduğu ortaya çıkmıştı. Forbes verilerine göre Blavatnik, dünyanın en büyük milyarderleri sıralamasında 33’ncü sırada bulunan bir işadamı. Reuters’a yaptığı açıklamada “mütevazı miktarda Irak ham petrolü” aldığını kaydeden şirketin, Teksas açıklarında bekleyen United Kalavrvta isimli geminin alıcısı olup olmadığı ise belli değil. Diğer yandan şirket, "Bağdat ve Erbil arasındaki sorun çözülene kadar bir daha alım yapmayacağını ve siparişlerini iptal ettiğini" kaydetti.
Kamari yine Ceyhan'da
1 milyon varil petrol taşıma kapasitesine sahip Yunan bandıralı Kamari isimli petrol tankeri ise Ceyhan limanından ayrılırken, varacağı liman olarak Mısır’ın Port Said Limanı görülüyordü. Fakat Mısır açıklarındayken uydudan kaybolan tanker, iki gün sonra İsrail yakınlarında yükünü boşaltmış şekilde tekrar ortaya çıkmıştı. Kamari tankeri dün itibariyle tekrar Ceyhan limanındaydı.
Kürt petrolünün önünü IŞİD açtı
Bir taraftan Kürt petrolü Türkiye’ye akarken, Irak’ta dengeleri kökünden değiştiren bir gelişme patlak verdi: IŞİD. IŞİD saldırıları karşısında Irak ordusunun yetersiz kalarak geri çekilmesi ve IŞİD güçlerinin hızla ilerleyerek, kuzeyde Erbil, güneyde Bağdat sınırına dayanması Bölgesel ve Merkezi Hükümeti birlikte hareket etmeye zorladı. Bu ayın başında İstanbul’da bir toplantıda konuşan IKBY Enerji Bakanı Hawrami, IŞİD saldırılarına rağmen üretim ve ihracatı arttırdıklarını açıkladı. Kuzey Irak’tan Türkiye’ye günlük 120 bin varil olan petrol akışı eylül başında hatta yapılan genişletme çalışmaları ile birlikte kapasitesini arttırarak günlük 220 bin varile yaklaştı. Kuzey Irak’tan ihraç edilen petrolün büyük bölümü ise bugün Genel Energy tarafından üretiliyor.
Çin'den 4 milyon varil sipariş
Geçtiğimiz hafta Reuters’da yer alan haberde, Kuzey Irak petrollerinin satışına Çin’in de dâhil olduğu belirtildi. Petrol ticareti kaynaklarına dayandırılarak en az 3 milyon varil petrolün tankerlerle Çin yolunda olabileceği kaydediliyor. Haberde, ayrıca Erbil’le Pekin’in, Irak’ın Kürt Bölgesi’nden 4 milyon varil petrolün Çin’e ihraç edilmesi konusunda görüşmekte oldukları iddia ediliyor.
Kaçakçılık suçlaması
Kürt petrolünün satışı, enerji dünyası için gizemli bir hikâye olarak merakla takip ediliyor. Kuzey Irak petrolünün Ceyhan’a aktarılmasının ardından Mayıs ayında, Türkiye’deki depolama kapasitesinin dolduğu açıklanmış; bunu ham petrol yüklü United Leadership adlı tankerin limandan ayrılması izlemişti. Bağdat Hükümeti, petrolün Irak’a ait olduğunu açıklayarak bu eylemi “kaçakçılık” olarak nitelendirmişti. Bağdat Yönetimi, Kürtleri ihanetle suçluyor ve petrolü alan ülke ve şirketleri hukuki yaptırımlar konusunda uyardı.