Mahfi Eğilmez
(5 Eylül 2012)
Türkiye’nin küresel sistem içindeki yerine bakarken genellikle birkaç makro gösterge alınıp karşılaştırma yapılır. Burada daha kapsamlı bir karşılaştırma yapmaya çalıştım. Bu karşılaştırmalarda ülke sayısı aynı değil. Bunun nedeni bazı ülkelerden her konuda bilgi veya veri gelmemesi. Karşılaştırmalara esas alınan veriler de eldeki son veriler. Bazı konularda henüz işleme alınmamış veriler nedeniyle bazı değişiklikler olmuş olabilir.
227 ülke, en büyükten en küçüğe GSYH açısından sıralandığında Türkiye 17’nci sırada yer alıyor. GSYH’sı Türkiye’den büyük 16 ülke, Türkiye’den küçük 210 ülke var. Buna göre Türkiye dünyada ekonomi olarak zenginler arasında sınıflandırılıyor.
226 ülke, en yüksekten en düşüğe kişi başına gelir açısından sıralandığında Türkiye 86’ncı sırada bulunuyor. Kişi başına geliri Türkiye’den yüksek 85, Türkiye’den düşük 140 ülke var. Buna bakarak Türkiye’de bireylerin orta halli olduğunu söylemek mümkün.
216 ülke, en hızlıdan en yavaşa doğru GSYH büyümesi açısından sıralandığında Türkiye 15’nci sırada görünüyor. Türkiye’den hızlı büyüyen 14 ülkeye karşılık yavaş büyüyen 201 ülke var. Türkiye hızlı büyüyen ekonomiler arasında demek doğru olur.
238 ülke, nüfus sayısı açısından büyükten küçüğe sıralandığında Türkiye dünyada nüfusu en kalabalık 17’ci ülke durumunda yer alıyor. Nüfusu Türkiye’den büyük 16, düşük 221 ülke var. Türkiye’nin nüfusu yüksek dersek yanlış olmaz..
230 ülke, nüfus artış hızına göre sıralandığında Türkiye nüfusu en hızlı artan 98’nci ülke olarak görülüyor. Nüfusu Türkiye’den hızlı artan 97, yavaş artan 132 ülke var. Türkiye nüfus artış hızını denetlemeye başlamış görünüyor.
221 ülke, insanlarının doğumdan başlayarak ortalama yaşam süresine göre sıralanması durumunda Türkiye 125’nci sırada bulunuyor. İnsanları Türklerden uzun yaşayan 124 ülke, Türklerden kısa yaşayan 96 ülke var. Türkiye’de yaşam süresinin uzatılması için daha alınacak mesafe olduğu ortaya çıkıyor.
187 ülke, insani gelişmişlik endeksine göre en gelişmişten en gelişmemişe doğru sıralandığı zaman Türkiye 92’nci sırada yer alıyor. 91 ülke Türkiye’ye göre daha insanca bir yaşam sürerken 95 ülke Türkiye’ye göre daha az insani gelişmişlik değerine sahip bulunuyor. Türkiye, insani gelişmişlik açısından oldukça kötü durumda bulunuyor. .
222 ülke, en düşükten en yükseğe enflasyon sıralamasına sokulduğunda, Türkiye 152’nci sırada bulunuyor. Enflasyonu Türkiye’den düşük 151 ülkeye karşılık enflasyonu Türkiye’den yüksek 70 ülke var. Bütün çabalarına karşın Türkiye, enflasyonda halen önemli ve kalıcı bir başarı elde edebilmiş değil.
136 ülke, gelir dağılımında en eşitsizinden en eşitine göre sıralandığında Türkiye en kötü gelir dağılımı eşitliğine sahip 59’ncu ülke konumunda bulunuyor. Gelir dağılımı eşitliği Türkiye’den kötü 58 ülke, Türkiye’den iyi 77 ülke bulunuyor. Türkiye’nin gelir dağılımını düzeltmek için alması gereken çok yol var.
200 ekonomi, en yüksekten en düşüğe doğru işsizlik oranı sıralamasına girdiğinde 108’nci durumda yer alıyor. İşsizlik oranı Türkiye’den iyi 107 ülke, Türkiye’den kötü 92 ülke var. İşsizlik meselesinde Türkiye son dönemde iyi bir ivme yakalmışsa da bunun ne kadar kalıcı olacağını zaman gösterecek.
212 ülke, bütçe dengesi açısından iyiden kötüye doğru sıralandığında Türkiye 67’nci sırada yer alıyor. Bütçe dengesi Türkiye’den iyi ülke sayısı 66, bütçe dengesi Türkiye’den kötü ülke sayısı 145. Türkiye’nin son yıllardaki en büyük başarısı bütçe disiplini olmasına karşın hala kendisinden iyi durumda olan ülke sayısı 66.
145 ülke, kamu borç yükü açısından en iyiden en kötüye doğru sıralandığında Türkiye 81’nci sırada duruyor. Kamu borç yükü açısından Türkiye’den daha iyi konumda 80 ülke varken Türkiye’den daha kötü durumda 64 ülke bulunmakta. Kamu borç yükünü düşürdüğümüzle övünsek de bu açıdan bizden i,yi durumda ekonomi sayısı 80. Bu konuda yapmamız gereken birçok şey olduğunu bu karşılaştırma ortaya koyuyor.
163 ülke, eğitim harcamalarında çoktan aza doğru sıralandığında Türkiye 134’ncü görünüyor. Eğitime, Türkiye’den daha fazla kaynak ayıran 133 ülkeye karşılık daha az kaynak ayıran 29 ülke var. En zayıf olduğumuz ve en fazla adım atmamız gereken konulardan birsinin eğitim olduğu açık biçimde görülüyor.
172 ülke, askeri harcamalarda büyükten küçüğe doğru sıralandığında Türkiye 14’cülüğü alıyor. Askeri harcamalara Türkiye’den daha fazla kaynak ayıran 13 ülke varken 158 ülke askeri harcamalara Türkiye’den daha az kaynak ayırmaktadır. Eğitime bu kadar az kaynak ayıran bir ekonominin askeri harcamalara bu kadar fazla para harcamasının özel nedeni olsa da bu sürdürülebilir bir harcama değil.
140 ülke, en çoktan en aza doğru sıralandığında inovasyonda Türkiye 74’ncülükle yetiniyor. 73 ülke inovasyonda Türkiye’nin önünde yer alırken 89 ülke arkasında yer almaktadır. Türklerin inovasyonda zayıf olduğu buradan ortaya çıkıyor.
192 ülke, cari denge açısından iyiden kötüye doğru sıralandığında, Türkiye 191’nci sırada bulunuyor. Cari dengesi Türkiye’den iyi durumda 191 ülke, kötü durumda bir ülke var. Bu gösterge herkesin farkında olduğu ve çözüm aradığı bir durumun özeti. Türkiye’nin bu bataktan çıkması gerekiyor.
222 ülke, ihracat büyüklüğü açısından sıralandığında Türkiye 32’nci sırada yer buluyor. 31 ülkenin ihracatı Türkiye’den büyük, 190 ülkenin ihracatı Türkiye’den küçüktür. Son yıllarda ihracatta önemli artışlar sağlanmış olsa da bunun temeli büyük ölçüde ithalatla ilgili. “Ne kadar ithalat o kadar ihracat.”
222 ülke, ithalat açısından sıralandığında, Türkiye’nin yeri 22 olarak çıkıyor. İthalatı Türkiye’den yüksek 21 ülke, ithalatı Türkiye’den düşük 200 ülke var. “Ne kadar ihracat o kadar ithalat.”
160 ülke, yüksekten düşüğe doğru döviz ve altın rezervleri yönünden sıralandığından Türkiye 26’ncı sırada duruyor. Döviz ve altın rezervi Türkiye’den yüksek 26 ülkeye karşılık, Türkiye’den düşük 136 ekonomi var. Türkiye oldukça yüksek bir rezerve sahip olduğu halde bununla yetinmeyerek rezervlerini artırmayı hedefliyor. Bu rezervlerin bir maliyeti olduğu unutulmamalı.
204 ülke, dış borç yükü açısından yüksek borç yükünden düşüğe sıralamaya sokulduğunda, Türkiye 29’ncu sırada yer alıyor. Dış borç yükü Türkiye’den fazla 28 ülke, Türkiye’den düşük 175 ülke bulunmaktadır. Borç sorununu çözmüş gibi görünen Türkiye’nin dış borç sıralamasında en yüksek 29 ülke arasında olması burada da gidilecek çok yol olduğunu ortaya koyuyor.
144 ülke, küresel rekabet gücü açısından güçlüden güçsüze doğru sıralandığında Türkiye 43’ümcü sırada bulunuyor. Rekabet gücü Türkiye’den yüksek olan 42 ülkeye karşılık rekabet gücü Türkiye’den düşük 101 ülke var. Rekabet gücü açısından Türkiye son yıllarda oldukça yol aldı, bu çabayı daha da artırarak sürdürmek gerekli.
134 ülke, ülkelerindeki demiryolu ağının uzunluğu açısından uzundan kısaya sıralandığında Türkiye 23’ncü sırada bulunuyor. Demiryolları Türkiye’den uzun olan 22, kısa olan 111 ülke var. Demiryolu yatırımları bir ara demode olmuştu ama şimdi hızlı tern yaklaşımı çerçevesinde dünyada yeniden ön plana geliyor. Demiryollarına yatırıma devam etmek gerekiyor.
221 ülke, ülkelerindeki karayolu ağının uzunluğu açısından uzundan kısaya sıralandığında Türkiye 19’uncu sırada yer alıyor. Karayolları Türkiye’den uzun olan 18, kısa olan 202 ülke var. Karayolları demiryollarının alternatifi olarak alınmamalı ve her ikisi de geliştirilmeye devam edilmeli.
156 ülke, deniz ticaret filosunun büyüklüğüne göre büyükten küçüğe doğru sıralandığında Türkiye 18’nci sırada bulunuyor. Ticaret filosu Türkiye’ninkinden büyük 17 ülke, daha küçük 138 ülke var. Türkiye’nin bir deniz ülkesi olduğu dikkate alındığında burada da gidilecek çok yol olduğu ortaya çıkıyor.
215 ülke, elektrik üretimi açısından sıralandığı zaman Türkiye 21’nci sıraya yerleşiyor. Elektrik üretiminde Türkiye’den fazla üretim yapan 20 ülke, daha az üretim yapan 194 ülke var. Türkiye’nin en şaşırtıcı verilerinden birisi budur. Sanayinin gelişmişliği açısından da önemli bir göstergedir.
281 ülke, cep telefonu kullanıcısı sayısı açısından sıralandığında Türkiye 21’nci sırada bulunuyor. 20 ülkede cep telefonu kullanıcısı Türkiye’den çok, 197 ülkede ise Türkiye’den azdır. Sanırım en bilinen verilerden birisi budur.
216 ülke, internet kullanıcısı sayısı açısından sıralandığında Türkiye 15’nci sırada bulunuyor. 14 ülkede internet kullanıcısı sayısı Türkiye’den çok, 201 ülkede ise Türkiye’den azdır. Şaşırtıcı verilerden birisinin de bu olduğunu düşünüyorum. Türkiye’nin cep telefonu ve internet kullanımında ön sıralarda olmasının sosyolojik olarak incelenmesi gerektiği kanısındayım.
Bunları kolaylık olsun diye aşağıdaki tabloda da sunuyorum. İkinci sütunda parantez içindeki oranlar Türkiye'nin eğer karşılaştırmaya alınan ülke sayısı 100 olsaydı kaçıncı olacağını göstermek amacını güdüyor. Her karşılaştırma farklı sayıda ülkeyi kapsadığı için bunları aynı ölçüye vurmak için böyle bir ekleme yaptım.
Bu yazı Mahfi Eğilmez'in www.mahfiegilmez.com adlı blogundan alınmıştır.