Yusuf Özkan Lahey
Belçikalı kümes sahibi Jonas Verdickt, geçen hafta bir sabah şaşkınlık içinde uyandı. Çünkü hiç horoz bulunmayan kümesindeki tavuklardan biri, aniden horoz gibi ötmeye başlamıştı.
Dişi hayvan ayrıca daha sağlam bir ibik yapısı ve erkeksi duruş da geliştirmişti.
Anvers yakınlarındaki Scilde kasabası sakinleri, bir haftadır her sabah Verdickt’in horoza dönüşen tavuğunun sesiyle uyanıyor.
Kümesinde hiç horoz bulunmadığını, sadece tavuk beslediğini vurgulayan Jonas Verdickt, Covid nedeniyle ev karantinasında bulunduğu sırada gün boyu hayvanlarıyla meşgul olmuş.
Verdickt, "Belle" adını verdiği tavuğun dişilikten erkekliğe dönüşümünü yakından izlemiş.
Belçika Radyosu’na konuşan Verdickt, "Böyle bir şey gerçekten mümkün olabilir mi? Dişi bir tavuk gerçekten erkek bir horoza dönüşebilir mi?" diye soruyor.
Sahibi şaşırsa da bilim insanları için bu normal bir durum.
Belçika Kraliyet Doğa Bilimleri Enstitüsü ve Anvers Üniversitesi biyologlarından Prof. Dr. Thierry Backeljau, "Nadir de olsa bu mümkündür. Tavuk civcivinin horoza dönüşmesi olgusu bilimsel olarak tanımlanmıştır" diyor.
Kromozomlarla ilgili bir durum
Belçikalı profesöre göre, tavuğun horoza dönüşmesi kromozomlarla ilgili bir durum.
Tıpkı insanlarda olduğu gibi, tavuklarda da cinsiyeti kromozomların belirlediğine işaret eden Backeljau, bunu şöyle açıklıyor:
"İnsanlarda dişiler için XX, erkekler için XY'dir. Kuşlarda ise tam tersidir. Orada erkeklerin iki özdeş Z kromozomu vardır ve dişilerde de iki tane bulunur. Farklı olanlar, ZW olarak adlandırılır. Bu kromozom farkı nedeniyle, insanlardali iki yumurtalığın aksine dişi kuşlarda yalnızca bir tane gelişmiş yumurtalık bulunur.
"Bir tavuğun sol yumurtalığı kanser veya kist gibi bir hastalıktan etkilenirse, gelişmemiş sağ yumurtalığı devreye girer. Bu noktada yumurtalık ve testis karışımı oluşur. İç testis gibi erkek hormonları salgılar.
"Sonuç olarak, tavuklar aniden ötmeye başlayabilir ve erkek cinsel özellikleri gösterebilir."
Backeljau’ya göre, bu durumda erkeğe dönüşen dişiler, sperm hücrelerine bile sahip oluyor ve teorik olarak diğer tavukları dölleyebiliyorlar.
Prof. Dr. Thierry Backeljau, tavuklarda nadir olsa da, balıklarda doğal cinsiyet değişikliğinin sık görülen bir durum olduğunu söylüyor.
Belçikalı uzman, mercan resiflerindeki bazı balıkların hayata dişi olarak başladıklarını belirterek, "Bunlar gruplar halinde yaşarlar ve daha büyük, daha güçlü bir erkeğin haremine aittirler. Erkek o haremi korur. Ama erkek balık ölürse veya başkaları tarafından avlanırsa, dişiler bir hafta içinde çok daha büyük bir erkeğe dönüşebilir ve haremi ele geçirebilir" diyor.