Latin Amerika’nın en uzun savaşı, Kolombiya hükümeti ve Marksist Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) gerillaları arasındaki 52 yıllık silahlı mücadelenin sona ermesi için son imzalar atıldı. Karayip kıyılarındaki tarihi Cartagena kentinde düzenlenen törende, Küba’da 4 yıl süren müzakereler sonucu ortaya çıkan anlaşmayı imzalayan Kolombiya Devlet Başkanı Juan Manuel Santos ve Timoçenko lakaplı FARC lideri Rodrigo Londono, barışa selam durdu.
Savaş mağdurlarının da aralarında olduğu 2 bin 500 davetli, barışın rengi beyazlara bürünmüştü. Gün boyu süren etkinliklerin ardından günbatımına doğru imza törenine geçildi. BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, Küba Devlet Başkanı Raul Castro ve diğer Latin liderler açık havaya kurulan sahnede yerlerini aldı. Savaşta ölenler, sakat kalanlar, tecavüze uğrayanlar, kaybolanlar ve yerinden edilenlerin anısına saygı duruşu yapıldı.
Beyaz güvercin rozeti
Anlaşmayı önce Timoçenko, sonra Santos imzaladı. Kullandıkları mermiden yapılmış kalemin üzerine “Geçmişimiz kurşunlarla yazıldı, geleceğimiz eğitimle yazılacak” ifadesi işlenmişti. Kolombiya lideri, göğsünden çıkardığı beyaz güvercin rozetini eski düşmanına uzattı, o da kendi kalbinin üzerine taktı. Ardından gülümseyerek, uzun uzun tokalaştılar. “Çok yaşa Kolombiya, çok yaşa barış” tezahüratları alkışlara karıştı.
Beethoven’ın 9. Senfoni’sinden Neşeye Övgü’nün notaları yükselirken beyaz mendillerini sallayan davetlilerin çoğu ağlıyordu. Anlaşma için siyasi geleceğini riske atan 65 yaşındaki Santos da konuşması sırasında gözyaşlarına hâkim olamadı. “Yarım yüzyılı aşkın süredir gölgesinde yaşadığınız şiddetin korkunç gecesi bitti. Kalplerimizi yeni bir şafağa, olasılıklarla dolu parlak bir güneşe açtık. Her hedefimize ulaşacağız, her engeli aşacağız ve hep hayal ettiğimiz barış içindeki ülkeye kavuşacağız” diyen Santos, Kolombiya’dan tüm dünyaya “Savaşa hayır” mesajı gönderdiklerini söyledi.
Siyasi sürece katılmaya hazırlanan gerillalara da seslenen Kolombiya lideri, “Mermileri oylarla, silahları düşüncelerle değişmek bir isyancı grubun alabileceği en cesur ve akıllıca karardır. Hepimizin sevdiği bu vatanın devlet başkanı olarak, sizlere demokrasiye hoş geldiniz diyorum” ifadelerini kullandı.
Kurbanlardan özür diledi
İlk kez televizyondan canlı yayında ulusa seslenen FARC lideri ise “Savaşın tüm kurbanlarından sebep olduğumuz acı için özür dilerim” deyince ayakta alkışlandı. Siyasi partiye dönüşecek FARC’ın liderliğini sürdürmesi beklenen 57 yaşındaki Timoçenko, “Sözümüz, silahımız olacak. Yeni bir uzlaşma dönemi başlatmak ve barışı inşa etmek için yeniden doğacağız. Hepimiz kalplerimizi ve zihinlerimizi silahlardan arındıracağız. Eşitsizlik ve adaetsizliğe karşı mücadelemizi sürdüreceğiz. Sosyalist düşüncemizden vazgeçmedik” diye konuştu. Gökyüzünde beliren gösteri uçaklarına atıfla da “Bu kez bombalamaya değil barışı selamlamaya geliyorlar” dedi.
AB terör listesinden çıkardı
İmza törenine saatler kala anlaşmaya ilk resmi destek okyanusun ötesindeki Avrupa Birliği’nden (AB) geldi. AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, FARC’ın AB terör listesinden çıkarıldığını duyurdu. Beyaz gömleğiyle törende hazır bulunan ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ise aynı adımı atmaya henüz hazır olmadıklarını, anlaşma yürürlüğe girdikten sonra yaptırımları gözden geçirebileceklerini söyledi. Santos’un barış için gösterdiği çabaları öven Kerry, Washington’ın barış anlaşmasının uygulanması için 390 milyon dolar yardım taahhüdünü hatırlattı.
Gözler referandumda
Şimdi gözler, barış anlaşmasının halkoylamasına sunulacağı pazar günkü referanduma döndü. Anketler sandıktan yüzde 65 ila 70 oranla anlaşmaya destek çıkacağını gösteriyor. Ancak 220 bin insanın öldüğü, 45 bin insanın kaybolduğu, 7 milyon insanın yerinden yurdundan olduğu savaşı bitiren anlaşmaya karşı çıkanlar da var. İmza töreni öncesi Cartagena sokaklarında “Hain Santos” sloganları atan muhalifleri en çok kızdıran konuların başında, gerillaların hapse girmeden parlamentoya girebilecek olması geliyor. Protestocuların başını eski devlet başkanı Alvaro Uribe çekiyor. Uribe, “Amerikalılar Usame bin Ladin’e, Fransızlar IŞİD’e dokunulmazlık vermiyorsa biz Kolombiyalılar niçin teröristlere dokunulmazlık verelim” diye çıkışıyor.
"Kurşunlar geçmişimizi yazdı,
geleceğimizi eğitim yazacak..."
Anlaşmayı önce Timoçenko, sonra Santos imzaladı. Tarihi imzaların atılmasına BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, Küba Devlet Başkanı Raul Castro ve diğer Latin liderler de tanıklık etti. Liderlerin anlaşmaşı imzalamak için kullandıkları mermiden yapılmış kalemin üzerine “Geçmişimiz kurşunlarla yazıldı, geleceğimiz eğitimle yazılacak” ifadesi işlenmişti.
Tarihi anlaşma ne getiriyor?
* Ateşkes ve silah bırakma: Hükümet ve FARC, 29 Ağustos’ta karşılıklı ateşkes başlattı. Barış anlaşmasının yürürlüğe girmesiyle sayılarının 7 bin 500’ü bulduğu tahmin edilen FARC gerillaları dağdan inerek BM’nin kuracağı 28 kampa gelecek ve 180 gün içinde silah bırakacak. Paramiliter grupların olası saldırılarına karşı kampları ordu koruyacak. FARC’ın silahları eritilip 3 barış anıtı inşa edilecek.
* Kurbanlar için adalet: Taraflar Aralık 2015’te savaş sırasında işlenen suçların yargılanması için özel mahkemeler kurmak üzere anlaştı. Siyasi suçlara af getirilecek, ancak katliamlar, işkence ve tecavüz gibi ağır suçlar af kapsamına alınmayacak. Bu suçlara 20 yıla kadar hapis verilecek. Mağdurlara tazminat ödenecek
* Uyuşturucuyla mücadele: FARC 2014’te denetimindeki bölgelerde uyuşturucu üretimine son vermişti. Hükümet, koka üretimiyle geçinen çiftçilere mali destek verecek. Uyuşturucu tacirleriyle mücadele sürecek.
* Gerillaların siyasete katılımı: En erken Nisan 2017’de siyasi partiye dönüşecek ve Mart 2018’deki seçimlere katılabilecek olan FARC’a, iki dönem boyunca 268 üyeli Kongre’de 10 sandalye ayrılacak.
* Toprak reformu: Mayıs 2013’te taraflar yoksul kırsal kesimlere toprak, kredi ve temel hizmetler sağlanması konusunda anlaşma imzaladı. Uygulanması için milyonlarca dolar gerekecek.
* Anlaşmanın onaylanması: Nihai anlaşma için pazar günü referanduma gidilecek ülkede sandıktan evet çıkması halinde barış yürürlüğe girecek.