Gündem Çocuk Derneği, Urfa’nın Suruç ilçesindeki kamplarda yaşayan Kobanê’li çocukların durumuna ilişkin bilgi notuna kamuoyu ile paylaştı. “Çadır kentlerde elektrik sıkıntısı çekildiğinin belirtildiği notta “0-4 yaş arası nüfus, genelin yüzde 9’unu oluşturduğu için çocuk maması ve çocuk bezi de sürekli temin edilmesi gereken önemli ihtiyaçlar arasındadır” denildi.
IŞİD’in Kobane’ye yönelik saldırılıarı nedeniyle 100.000’den fazla kişinin Türkiye’ye sığındığının belirtildiği notta “Şu an yaklaşık olarak 50.000 kişi Suruç’ta bulunmaktadır ve bu kişilerin yüzde 35’ini 17 yaşın altındaki çocuk ve gençler oluşturmaktadır” ifadeleri yer aldı.
Suruç Devlet Hastanesi’nin sınırlı kaynaklarına ve eczanelerden ilaç alımında ödenmesi gereken yüzde 20’lik payın devlet tarafından karşılanmadığına dikkat çekilen bilgi notunda, bu durumun Kobanê’den gelen mültecilerin sağlık ve tedaviye erişim hakkını ihlal ettiği ifade edildi.
Gündem Çocuk Derneği’nin Kobanêli çocukların durumuna ilişkin bilgi notu, 28 Kasım-4 Aralık 2014 tarihlerinde, Sahne Dışı Sokak Tiyatrosu tarafından düzenlenen “Suruç Çocuk Şenliği” etkinliklerinde gerçekleştirilen video atölyesi sürecinde edinilen bilgi ve izlenimler ile savaş ve zorunlu göçten etkilenen çocuklara eğitim ve psiko-sosyal alanda desteği amaçlayan eğitimcilerden oluşan “Barış İçin Eğitimciler Girişimi” çalışma raporlarından yararlanılarak hazırlandı.
200 bin kişi Türkiye’ye giriş yaptı
5 Eylül 2014 tarihinde Irak İslam Şam Devleti (IŞİD) Rojava’nın Kobanê kantonuna yoğun saldırılara başlamıştır. Eylül ayında çatışmaların artmasıyla Türkiye sınırlarına doğru yoğun bir mülteci akını başlamıştır. Kasım ayı içerisinde devlet kurumlarının verdiği resmi rakamlara göre 200 bin kişi Türkiye’ye giriş yapmıştır.
Kobanê Kriz Koordinasyonu’nun Kasım ayında yayınladığı rapora göre, sayılar gün geçtikçe değişmekle birlikte sınırdan geçen kişi sayısı yaklaşık 180.000’i bulmaktadır. Urfa’da mültecilerin yoğun olarak bulunduğu ilçe Suruç’tur. Suruç’taki Kobanê, Rojava, Arin Mirxan, Fabrika (Nejat Suphi) ve Kader Ortakaya kampları ile Aydın Mahallesi temel yerleşim yerlerini oluşturmaktadır. Bu yerleşim yerlerinin dışında mülteciler Suruç’ta pek çok küçük toplama merkezinde, köylerde ve Urfa’nın ilçelerinde konumlanmışlardır.
Suruç’a dair istatistiki veriler, aşağıdaki tabloda özetlenmektedir. Tablodaki veriler Güneydoğu Anadolu Bölgesi Belediyeler Birliği (GAB BB) raporundan elde edilmiştir.
Ağırlaşan kış koşulları
Sayılar raporlara göre farklılaşsa da, yaklaşık olarak 50 bin mültecinin kayıt altına alındığı bilinmektedir. Bu bilgilerin yanı sıra küçük toplama merkezleri ve Urfa ilinin belli ilçelerinde de mültecilerin yerleştikleri bilinmektedir. Urfa sınırlarındaki diğer yerleşimler Suruç’taki köyler, Siverek, Birecik, Ceylanpınar, Hilvan, Bozova, Halfeti’dir. Kamplarda temel ihtiyaçlar (barınma, gıda, sağlık vb.) başta belediye olmak üzere, ulusal ve uluslararası sivil toplum kuruluşları tarafından karşılanıyor olmasına karşın, ağırlaşan kış koşulları, devam eden zorunlu göç ve artan ihtiyaçlar, beraberinde sürdürülebilir kaynak ve fon ihtiyacını getirmektedir.
Özellikle çadırların kış koşullarına uygun hale getirilmesi ve gıda en önemli temel ihtiyaçları oluşturmaktadır.
Yüzde 9’unu 0-4 yaş oluşturuyor
Çadır kentlerde çocuklara yönelik temel eğitim çalışmaları, Kobane’li öğretmenlerin desteğiyle başlamış olmasına karşın, eğitim mekanı, malzeme ve eğitici oyuncak ihtiyacı eğitimciler tarafından da sıklıkla belirtilmektedir.
Kamplarda ikamet edenlerin çoğunluğu çocuk ve gençlerden oluşmaktadır. Yaş gruplarına göre dağılıma bakıldığında; genel nüfusun %9’unu 0-4 yaş, %6’sını 3-5 yaş, %20’sini ise 6-17 yaş arası çocuk nüfusu oluşturmaktadır. Buna göre 17 yaşaltındaki çocuk sayısı %35’i bulmaktadır (18-59 yaş arası nüfusun oranı %24 iken 60 yaş üstü nüfusun oranı ise %3’ü bulmaktadır).
Gözlem ve öneriler
Acil temel yaşam ihtiyaçların karşılanması
- Kobanêli mültecilerin sayılarının çok olması nedeniyle çadır kentler yetersiz kalmakta, pek çok kişi mahalle ve köylerde kötü koşullardaki ambar ve inşaatlarda kalmaktadır. Bu nedenle acil olarak temel yaşam koşullarının (ısınma, beslenme, hijyen vb) sağlanacağı barınma olanakları oluşturulmalıdır.
Çadırlar soğuk havaya uygun hale getirilmeli
- Kış mevsiminin gittikçe ağırlaşan koşulları nedeniyle, çadırlar soğuk havaya uygun hale getirilmeli ve yalıtımları yapılmalıdır.
- Çadır kentlerde ve Suruç’ta genel olarak elektrik sıkıntısı çekilmektedir. Elektriğe bağlı alt yapının oluşturulamıyor olması ısınma, aydınlatma gibi sıkıntıların yaşanmasına neden olmaktadır. Bu nedenle acil olarak Belediyenin elektrik alt yapısını oluşturmasına katkı sağlanmalı ve süreç kolaylaştırmalıdır.
- Temel ihtiyaçlar Belediyeler ve sonrasında ulusal/uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından karşılanmaya çalışılmaktadır. Ancak kişi sayısının çok olması ve kaynakların sürdürülebilir olmaması nedeniyle mültecilere yönelik düzenli gıda, ilaç, mevsim koşullarına uygun kıyafet/ayakkabı ihtiyacı başka kaynaklarla da karşılanmalıdır.
Çocuk maması ve bebek bezi
- 0-4 yaş arası nüfus, genelin %9’unu oluşturduğu için çocuk maması ve çocuk bezi de sürekli temin edilmesi gereken önemli ihtiyaçlar arasındadır.
- Sağlık alanındaki çalışmalar, Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Sağlık Meclisi, Sağlık Emekçileri Sendikası’ndan oluşan bir koordinasyon dönüşümlü şekilde yürütmektedir. Koordinasyon çalışmalarını ağırlıkta çadır kentlerde gerçekleştirmektedir. Bunun yanı sıra kayıtlı mülteciler hastanelerde verilen sağlık hizmetinden yararlanabilmektedirler. Ancak Suruç Devlet Hastanesi’nin kaynaklarının sınırlı olması ve eczanelerden ilaç alımında ödenmesi gereken %20’lik miktarın devlet tarafından karşılanmıyor oluşu Kobane’den gelen mültecilerin sağlık ve tedaviye erişim hakkını ihlal etmektedir.
Kırtasiye malzemesi , oyuncak , kitap defter
- Çocuk ve Gençlere Yönelik Psiko-Sosyal Destek Hizmetleri
- Çocukların ve gençlerin yaşadıkları olumsuz durumlarla baş edebilmelerini sağlayacak güçlendirici sistemli ve çeşitli psikososyal destek çalışmaları gerçekleştirilmelidir.
- Çadır kentlerde var olan eğitim çadırları kış koşullarına uygun hale getirilmeli ve eğitim faaliyetlerinin sürdürülebilir ve sistematik hale getirilmesi için insan kaynağı ve eğitim malzemesi (kırtasiye malzemesi, eğitici oyuncaklar, kitap, defter vb.) sağlanmalıdır.
- Çadır kentlerin yanı sıra mahalle ve köylerde yaşayan çocuk ve gençlere yönelik eğitim faaliyetleri ve psiko-sosyal çalışmalar da gerçekleştirilmelidir.
- Çocuk ve gençlere yönelik yapılacak çalışmalarda çocukların kendilerini ifade edebilecekleri araç ve ortamların oluşturulmasına öncelik verilmelidir.
Yüzde 35 17 yaş altı çocuklar
Sonuç
Eylül 2014 tarihinde IŞİD’in Kobane kantonuna gerçekleştirdiği saldırılar nedeniyle 100.000’den fazla kişi Türkiye’ye sığınmak durumunda kalmıştır. Şu an yaklaşık olarak 50.000 kişi Suruç’ta bulunmaktadır ve bu kişilerin %35’ini 17 yaşın altındaki çocuk ve gençler oluşturmaktadır.
Kobane’li çocuk ve gençlerin insanca yaşama haklarına yönelik temel ihtiyaçların karşılanmasının yanı sıra, yerinden edilmiş olmanın getirdiği güvensizlik ve savaş ortamının yarattığı travmanın etkilerini azaltacak sistemli çalışmaların yapılması çok önemli gözükmektedir.
Bu doğrultuda;
- Çocuk ve gençlerin psiko-sosyal gelişimlerine uygun şekilde temel ihtiyaçlarının karşılanması, düzenli olarak beslenme, barınma ve sağlık hizmetlerinden yararlanmalarının sağlanması,
- Temel ihtiyaçların yanı sıra çocukların eğitim haklarından mahrum kalmamaları ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi için kış koşullarına ve çocukların sağlıklı gelişimine uygun sürdürülebilir eğitim mekanlarının oluşturulması,
- İhtiyaçların karşılanması ve bu doğrultuda çalışmaların yapılması için, kamu kurumları, yerel yönetimler ve sivil toplum örgütleri arasında koordinasyonun ve bilgi akışının sağlanması,
- Katılım odaklı yöntemlerle çadır kentlerde yaşayan çocuk ve gençlerin ihtiyaçlarının belirlenmesi ve bu ihtiyaçlar doğrultusunda faaliyetlerin gerçekleştirilmesi,
- Çocukların ve gençlerin güçlenmelerine yönelik sistemli psiko-sosyal destek çalışmalarının gerçekleştirilebileceği mekanların oluşturulması ve bu çalışmaların sistematik olarak gerçekleştirilmesi,
- Psikososyal destek ve eğitim çalışmaları dışında çocuklara özel çocuk dostu mekanların oluşturulması gerekmektedir.