Uğur Gürses*
6 Eylül tarihli Merkez Bankası bilançosu gösteriyor ki; Merkez Bankası ile Katar Merkez Bankası arasındaki swap anlaşması işlem yerine getirilerek hayata geçmiş.
Merkez Bankası bilançosunda 6 Eylül günü tam 3 milyar dolarlık rezerv artışı dikkatimi çekti. Bankalar her zaman zorunlu karşılık ya da teminat deposu yatırır-çeker; bu yüzden rezerv hareketi hep olur.
Ancak rezerv artışı vardı da aynı zamanda da net döviz pozisyonundaki 3 milyar dolarlık artış eşlik ediyordu. 5 Eylül tarihinde altın dahil 27.4 milyar dolar olan net döviz pozisyonu 6 Eylül günü 30.4 milyar dolara çıkıyordu.
Bunun anlamı şu; Merkez Bankası ya döviz satın almıştı, ya da swap yapmıştı. Merkez Bankası’na döviz satacak olan sadece Hazine. Onların da hesaplarında belirgin bir değişim yoktu. O zaman bu swap işlemi idi; Merkez Bankası’nın TL verdiği, döviz aldığı türden.
Şöyle olmuş: Swap işlemi ile Katar Merkez Bankası 3 milyar dolar karşılığı Katar Riyali vermiş olmalı, karşılığında da TL almış olmalı. Merkez Bankası’nın aldığı bu riyaller Katar Merkez Bankası’ndaki Merkez Bankası’na ait hesapta duruyor olmalı. Bu durumdagiden-gelen bir döviz yok. Bu işlemin diğer bacağındaki TL’ler de muhtemelen Merkez Bankası’nda Katar Merkez Bankası’na açılmış TL hesabında duruyor olmalı. Zira Merkez Bankası açık piyasadan verdiği parayı artırmadığı (hatta 2 milyar azaltmış) halde bankaların Merkez Bankası’nda tuttuğu mevduat 17.8 milyar TL artmış.
Tüm bunlar swap hayata geçmiş diyor.
“Peki bu bizim ne işimize yarayacak?” sorusunu soranlara yanıtım şu; bilanço daha gösterişli oluyor; rezervler 3 milyar dolar artmış oluyor. Hepsi bu.
(*) Not: Yazıyı tamamladıktan sonra farkettim ki başlık yanıltıcı. Yazı açıklıyor ama gelen dövizin dolar değil Katar Riyali olduğunu, bunun da Katar’da park ettiğinibir daha vurgulamak istedim.
20 Ağustos’taki açıklama şöyleydi: (Siyah ve altı çizili bölüm benden)
“Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve Katar Merkez Bankası (QCB) arasında, 17 Ağustos 2018 tarihinde Doha’da düzenlenen bir törenle, ikili bir para takası (swap) anlaşması imzalanmıştır.
Söz konusu anlaşma 3 milyar USD karşılığı Türk Lirası ve Katar Riyali cinsindenimzalanmıştır. Anlaşmanın temel hedefi yerel para birimleri üzerinden gerçekleştirilen ticareti kolaylaştırmak ve iki ülkenin finansal istikrarına destek sağlamaktır.”