Seçimlerin Haziran 2023'te yapılması halinde uygulanacak olan yeni seçim yasası değişikliğiyle, ittifaka katılan siyasi partilerin çıkaracağı milletvekili sayısının, seçim çevrelerinden aldıkları oy oranına göre hesaplanacak olması, muhalefet partilerinde yeni formül arayışlarını gündeme getirdi. Muhalefet, yeni seçim yasasının, oy oranı düşük partilerin milletvekili çıkarmasını zorlaştıran maddesini Anayasa Mahkemesi'ne taşımadı, ancak sahada bu güçlüğü aşacak yolları tartışmaya başladı. Yeni düzenlemeye karşı ilk öneriyi getiren lider ise Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu oldu ve "üçüncü ittifak" önerisini ilk kez kamuoyuna açıkladı.
Karamollaoğlu, Karar TV'de katıldığı programda, 2018 seçimlerinde uygulanan sistemde, ittifaka katılan partilerin çıkaracağı milletvekili sayısının, ittifak oylarının, her bir partinin oyuna bölünmesi ile hesaplandığını, ancak şimdi her partinin kendi oy oranına göre çıkaracağını anımsatıp, yeni yol aramak gerektiğini vurguladı. Karamollaoğlu, "Bunu kamuoyuna ilk defa söylüyorum" diyerek, şu öneriyi getirdi:
"Şu anda şartlar değişti. Seçim kanunu ile birlikte görüşlerimiz de değişti. 6'lı masa aslında muhalefetin diyalog ortamını oluşturuyor. İlle de her noktada birlikte hareket etme mecburiyeti yok. Zaten bu durum da çıkan kanunla ortadan kalkmış oldu. 6'lı masanın olması, meselelerin birlikte yürütülmesine fırsat veriyor. Bunun faydalı olacağını düşünüyorum. Ama üçüncü ittifak, yeni seçim kanunundan dolayı olabilir. Tek tek de girilirse, 3 partinin aldıkları oyu birlikte oldukları takdirde üst üste koysanız daha büyük çoğunluk elde edersiniz. Milletvekili çıkarma ihtimali artar. Veya böyle bir ortam oluştuğu takdirde bu bir yeni katılıma vesile olabilir."
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem mutabakatını hazırlayan 6 siyasi partinin işbirliğinin ilerleyen süreçte "seçim ittifakına" dönüşme ihtimalinin yüksek görüldüğü bir noktada Karamollaoğlu'nun bu önerisi "Millet İttifakı"ndaki dengeleri nasıl etkileyeceği tartışmasını de beraberinde getirdi.
Saadet Partili Kaya: Siyasi ittifak arayışı değil
BBC Türkçe'ye konuşan Saadet Partisi Genel Başkan Yardımcısı Bülent Kaya, Karamollaoğlu'nun Millet İttifakı dışında bir üçüncü ittifaktan söz etmediğini, ittifak içinde kalarak, iki ya da üç partinin daha fazla milletvekili çıkarmak için tek listeden seçime girmeyi önerdiğini ifade etti.
Kamuoyunda "ittifak içinde ittifak" diye nitelendirilen bir sistemi tarif eden Kaya, kamuoyunda bu formüllerin de tartışıldığına dikkat çekti. Kaya, önerdikleri formülün, ittifak içinde yer alan diğer partilerin aleyhine bir durum doğurmayacağını, tersine oy oranı daha düşük olan siyasi partilerin tek parti listesinden seçime girmesiyle daha fazla milletvekili çıkarmanın mümkün olabileceği görüşünde. Önerinin bir "siyasi ittifak arayışı" olmadığını belirten Kaya şu görüşleri dile getirdi:
"Bu, seçim yasasının getirdiği avantajları kullanmak, dezavantajlarını ortadan kaldıracak formül arayışıdır. Yani bir siyasal ittifak arayışı değildir. Bunu sadece biz konuşmuyoruz, bu kamuoyunda konuşuluyor, Ak Parti içinde de bu konuşuluyor, AK Parti ile MHP'nin birlikte seçime girme ihtimali, bazı yerlerde AK Parti, bazı yerlerde MHP'nin seçime girmemesi gibi formüller konuşuluyor.
"Ne avantaj getirir? Milletvekili seçimi için söylüyorum, oylar birlikte sayıldığında, üç parti yüzde 5'er oy alsa yüzde 15'e tekabül etmiyor, ayrı ayrı milletvekili çıkaramıyor, ama birlikte girerse milletvekili çıkarabiliyorsunuz. Yerel seçimlerde bu biraz uygulandı, bazı yerlerde CHP ve İYİ Parti ayrı ayrı aday gösterdi, kritik yerlerde tek adaya oy verdi."
Kaya, Karamollaoğlu'nun önerisinin sadece parlamento seçimine dönük olduğuna dikkat çekerek, güçlendirilmiş parlamenter sistem mutabakatına varan 6 partinin ortak cumhurbaşkanı adayı çıkarması konusunda kararlı olduklarını vurguladı.
Karamollaoğlu'nun AKP'den kopma eğilimindeki yüzde 15'lik seçmen kitlesinin oyunu alma hesabına da dikkat çeken Kaya, "Kamuoyu araştırmalarında bu oran yüzde 25 civarına kadar çıkıyor. Bu, oyum boşa gider kaygısı olan seçmene güçlü bir alternatif oluşturur. Ancak cumhurbaşkanlığı seçiminde sırf o seçmenin oyunu almak için sadece o seçmen kitlesine hitap eden bir aday göstermek de doğru değil" dedi.
DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı Şahin: Gaza gelmeyiz
DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı İdris Şahin ise Karamollaoğlu'nun açıklamasının çok yeni olduğunu belirtirken, parti olarak öncelikli hedeflerinin, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini değiştirmek olduğunu söyledi. 6 siyasi partinin geçiş sürecini sağlam bir zemine oturtması halinde ittifakları, adayı konuşmaya başlayacağına işaret eden Şahin, ittifak formüllerinin de 6'lı masanın vereceği karara göre şekilleneceğini vurguladı:
"Önce bu demokrasi sahasını düzeltmek, onarmak lazım, ondan sonra çıkıp rekabet etmek lazım. Biz güçlendirilmiş parlamenter sistem masasını, rekabet öncesi işbirliği protokolü olarak görüyoruz. Önceliğimiz güçlendirilmiş parlamenter sistemi gerçekleştirecek ortak cumhurbaşkanı adayını birlikte belirlemek, ondan sonra masadan çıkacak karara göre ittifak yapısı tek başına mı ayrı ayrı mı gireceksiniz yoksa güçlendirilmiş parlamenter sistemi savunanlar farklı farklı bloklar halinde mi seçime girecek buna da bu masa karar versin."
Şahin, ittifakın şekliyle ilgili 6'lı masanın kararlarına uyacaklarını ancak, tek koşullarının da ilk kez seçime girecekleri için "kendi parti amblemleri ve adıyla" seçime girmek olduğunu vurguladı. Şahin, Karamollaoğlu'nun bu öneriyi neden getirmiş olabileceğine ilişkin ise şu görüşleri dile getirdi:
"Hep iktidarın gündem değiştirecek hali yok, Temel Bey 40 yıllık kurt bir siyasetçi. Acaba iktidarın içine bir kor düşürebilir miyiz? Onların da en çok korktuğu bu. Çünkü, ister istemez AK Parti seçmeninde, 'siz CHP'nin yörüngesinde mi hareket edeceksiniz, ayrı ittifak olsanız gümbür gümbür gelseniz' diye söyleyenler, düşünenler var. Böyle gaz veren çok ama biz DEVA Partisi olarak bu gazlara gelmeyecek kadar tecrübe sahibiyiz."
'Muhafazakar seçmeni dar sokaktan çıkarmak için çalışma yapıyoruz'
Gelecek Partisi Genel Başkan Yardımcısı Nedim Yamalı ise şu anda ittifakların şekline ilişkin verilmiş bir karar olmadığını ancak Saadet Partisi ile işbirliğine kapalı bir tutumları olmadığını söyledi.
Saadet Partisi ile geçen yıl "muhafazakar seçmenin kazanımlarının kaybedilmemesi" noktasında bir çalışma da yaptıklarını belirten Yamalı, daha fazla milletvekili çıkarmaya formüller konusunda verilmiş bir kararları olmadığını ifade etti:
"Bizim parlamenter sistemle ilgili güçlü bir işbirliğimiz var ve 6'lı masanın ortak cumhurbaşkanı adayı çıkarması konusunda karar birliği aşağı yukarı var. Tabii seçimlere ittifak içinde mi girilecek, bu konuda bir kararımız yok. Tabii 6'lı masadaki 6 liderin başırılı bir beraberliği var.
"Nihayetinde bu çabalar da aylık toplantılarda konuşulacak. 6'lı masa toplantıları devam edecek, işbirliği süreci mutlaka devam edecek, biz de önümüzü görmek ve kendi yol haritamızı çizmek için simülasyonlar yapıyoruz. AK Parti kendini alternatifsiz görerek, muhafazakar seçmeni bir dar bir alana sokmaya çalışıyor. Muhafazakar seçmenin girdiği bu dar sokaktan nasıl çıkacağı konusunda elbette, Gelecek Partisi olarak kendi çalışmamızı yapıyoruz."