Muğla
Muğla'nın Yatağan ilçesindeki Kanuni Sultan Süleyman'ın Rodos seferi sırasında yaptırdığı mescit, han ve köprüdeki restorasyonun aslına uygun yapılmadığı ortaya çıktı. Yapılardaki orijinal taşların yerine traverten taşların döşendiği, pencerelerde dönemin çok uzağında demir doğramalar yapıldığı, 497 yıllık tarihi köprünün ise kemerlerinden birinin yıkıldığı belirlendi.
Valilik, restorasyonun aslına uygun olarak yapılmamasını gerekçe göstererek hakedişin sadece yüzde 36.65'lik bölümünü Yatağan Belediyesi'ne ödedi. Parasının tamamını alamayan yüklenici firma ise belediyeye karşı hukuk mücadelesi başlattı.
Muğla Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı'nın (YİKOB) mali desteğiyle mescit, han ve köprünün restorasyon işi için 26 Kasım 2014 tarihinde 15 firmanın katılımıyla ihale yapıldı. İhaleyi alan firma ile Yatağan Belediyesi arasında yer teslimi sözleşmesi imzalandı. Ardından restorasyon çalışmalarına başlandı. Ancak restorasyon çalışmaları, 2015 yılında proje ile yapım aşamasında ortaya çıkan farklılıklar nedeniyle durduruldu. Daha sonra Yatağan Belediyesi yeni bir proje hazırladı ve proje Muğla Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylandı. Başlangıçta hazırlanan projede restorasyonu yapılacak hanın üzerinin kapalı olması planlanırken, yeni hazırlanan projede açık olması dikkat çekti. Ayrıca hazırlanan projede köprünün restorasyonu da ikinci projeden çıkartıldı. İkinci projede belirtilen şekilde mescit ve hanın restorasyonu tamamlandı. Ancak mescit ve hanın aslına uygun olarak restore edilmediği ortaya çıktı. Taş motifli kubbenin sıvandığı, pencere ve kapıların doğramalarının döneminden çok uzak metalden yapıldığı, çevrelerine taş sütunlar yerine traverten taş kullanıldığı ve ayrıca restorasyon sırasında kullanılan bazı malzemeler nedeniyle mescidin su akıttığı görüldü. Handa da benzer yanlışların yapıldığı tespit edildi.
"Restorasyon sırasında yıkıldı" iddiası
Rodos Seferi sırasında kullanılan ve ikinci projede restorasyondan çıkartılan taş köprüde ise ilk proje aşamasında hatalar yapıldığı da tespit edildi. Köprünün üç kemerinden birinin de restorasyon sırasında yıkıldığı belirlendi. Restorasyonun tamamlanmasının ardından yüklenici firma, Yatağan Belediyesi'nden ihale bedeli olan 1 milyon 258 bin 331 liranın ödenmesini istedi. Bunun üzerine Belediye, Valilik'ten hakedişin yatırılmasını talep etti. Ancak Valilik, restorasyonun aslına uygun olarak tamamlanmadığını ileri sürüp, Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Ait Katkı Payına Dair Yönetmelik hükümleri gereği, söz konusu ihale bedelinin sadece yüzde 36.65'lik bölümünü ödedi. Bunun üzerine parasının tamamını alamayan yüklenici firma Yatağan Belediyesi hakkında hukuk mücadelesi başlattı.
Muğla Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanı Vali Yardımcısı Fethi Özdemir, konuyla ilgili DHA muhabirine yaptığı açıklamada, kendilerinin mevzuat doğrultusunda yapmış oldukları finansal desteğin dışında restorasyon çalışmasıyla ilgili herhangi bir dahilleri bulunmadığını belirtip, projenin tamamen Yatağan Belediyesi tarafından yürütüldüğünü savundu.
Valilik, projenin yüzde 95'ini ödemek için taahhütte bulunmuş ancak yüzde 36.65'ini ödemiştir.
Yatağan Belediyesi Fen İşleri tarafından konuyla ilgili yapılan açıklamada ise, kapatılan Bozüyük Belde Belediyesi tarafından hazırlanıp Muğla Koruma Bölge Kurulu'nca onaylanan projenin daha sonra Yatağan Belediyesi'ne devir olduğu vurgulandı. Açıklamada, yüklenici firmaya yer tesliminin yapılmasının ardından 2 ay sonra şiddetli yağmurun neden olduğu selin, restorasyon çalışmaları sürdüğü sırada köprünün yıkılmasına sebep olduğu öne sürüldü. Köprünün yıkılmasının restorasyonla ilgili olmadığı iddia edildi. Açıklamada şöyle dendi:
"Han ve mescitte yeni bulgulara ulaşılmasından dolayı ilk proje müellifine idare olarak röleve projelerini hazırlanması talep edilmiştir. Proje müellifi, projeyi yerine getirmediğinden dolayı İhale Kanunu'na göre Belediye tarafından röleve projesi hazırlanıp, Muğla Koruma Bölge Kurulu onayı alındı. Ardından da han ve mescitteki çalışma tamamlandı. Valilik, projenin yüzde 95'ini ödemek için taahhütte bulunmuş ancak yüzde 36.65'ini ödemiştir. Buna rağmen restorasyonlar tamamlanıp, geçici kabulleri yapılmıştır."
"Kaş yapayım derken göz çıkarmışlar"
Kanuni'nin Rodos Seferi sırasında Muğla sınırları içerisinde yer alan güzergahın turizme kazandırılması için Muğla Valiliği tarafından hazırlanan Kanuni Yolu Projesi'nin komisyon üyelerinden Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Osmanlı Kültür Tarihi Araştırmacısı Prof. Dr. Namık Açıkgöz ise, yaşanaları 'Kaş yapayım derken göz çıkarmak' olarak değerlendirdi. Açıkgöz, şunları söyledi:
"Bozüyük mimari eserleri Kanuni'nin yöredeki en önemli izleridir"
"Kanuni Sultan Süleyman Rodos Seferi esnasında 24 Temmuz 1522 günü Bozüyük nahiyesinde otağını kurdu. Sefer hazırlıkları başladığında güzergahtaki lojistik hazırlıklar çerçevesinde muhtemelen Bozüyük Köprüsü de yapıldı. 1990'lara kadar kullanılan 3 gözlü köprü, ayaklarının bastığı toprak zeminin aşınması sonucu göçtü. Geçtiğimiz yıllarda toprak zeminin kayması hesap edilmeden restore edilmeye başlanmış olacak ki dere üzerindeki ayaklar daha da ayrılarak göçmüş. Ayrıca cami ve han restorasyonunda bir takım yanlışlıklar yapılmış. Mesela pencereler aslına hiç uymayan bir metal doğrama ile yapılmış. Vaktiyle yapılan yanlışlığı bir yetkiliye ilettiğimde 'Hocam anıtlar kurulu böyle onaylamış' dedi. Bozüyük mimari eserleri Kanuni'nin yöredeki en önemli izleridir. Korunmasında ve restorasyonunda özen gösterilmelidir."
Burak Alper Kuş / DHA muhabiri