Nadine Yousif / BBC News, Toronto
Kanada ordusu, Kuzey Kutup Bölgesi'nde Çin'e ait gözetleme faaliyetlerine dair veriler elde ettiklerini açıkladı.
Kanada gazetesi Globe and Mail'de yer alan habere göre bu keşif, Arktik olarak da bilinen bu bölgede Çin'in faaliyetleri konusunda yeni sorulara yol açtı.
Daha önce de Çin'e ait olduğundan şüphelenilen gözetleme balonları ABD ve Kanada hava sahalarında tespit edilmiş ve Amerikan ordusu bunları hedef alıp düşürmüştü.
Çin ayrıca Kanada'daki son seçimlere müdahaleyle de suçlanıyordu.
Kanada ordusu, ülkenin güvenliğine tehdit olabilecek girişimleri tespit etmek amacıyla başlattığı bir operasyonda geçen yıl gözetleme şamandıralarına rastlamıştı.
Kanada Ulusal Güvenlik Departmanı Sözcüsü Daniel Le Bouthillier, bir açıklama yaparak ordunun "Kanada hava ve denizlerinde Çin'in son gözetleme girişimlerinin farkındayız" dedi.
Sözcü, Çin'in bu faaliyetleri için "çift amaçlı teknolojiler" kullandığını, yani hem araştırma hem de askeri amaçlar için gözetim yapan cihazlar kullandığını söyledi.
Sözcü, 2022'den bu yana Kanada topraklarını gözetleme girişimlerini engellediklerini kaydetti.
Çin uzun zamandır bölgeye ilgi gösteriyor. Bölgeyle ilgili uluslararası ve bilimsel araştırma kurumlarının çoğunda yer alıyor.
Çin ayrıca buz kırma gemilerinden oluşan filolarını genişletti ve bölgeye araştırma gemileri gönderdi.
Çin, iklim değişikliği nedeniyle buz tabakalarının erimesiyle bölge üzerinden Avrupa'ya daha kısa bir ticaret yolu açmayı ve gelişmekte olan kaynaklara erişim sağlamayı umuyor.
Ancak uzmanlar Çin'in bölgedeki araştırma faaliyetlerinin aynı zamanda Kuzey Kutbu'ndaki askeri varlıkları gözetleme amacı taşıdığını söylüyor.
Çin'in çabaları, ABD, Kanada, Finlandiya, Rusya, Norveç ve İsveç gibi bazı bölge ülkelerinin kullanılmayan potansiyeli ortaya çıkarmaya yönelik daha geniş çaplı girişimlerle bağlantılı.
Uluslararası Yönetişim İnovasyon Merkezi'nde kıdemli araştırmacı ve Kanada ordusunda eski bir üst düzey yetkili olan Roberto Mazzolin, bu bölgeyi "dünyanın diğer yerleri kadar ayrıntılı haritalanmamış ve anlaşılmamış bir parçası" olarak görüyor.
Mazzolin, Kanada'nın tarihsel olarak Kuzey Kutbu'nu çok az tehdit potansiyeli olan güvenli bir bölge olarak gördüğünü, ancak Rusya'nın ve son zamanlarda Çin'in bölgeye olan ilgisiyle bunun değiştiğini belirtiyor.
Çarşamba günü Kanada Dışişleri Bakanı Melanie Joly CNN'e yaptığı açıklamada Çin'i giderek daha yıkıcı bir güç olarak gördüğünü söyledi.
Joly, Kanada'nın Kuzey Amerika hava sahasını ve Arktik bölgesindeki egemenliğini korumak için ABD ile yakın işbirliği içinde çalıştığını kaydetti.
Kanada Güvenlik İstihbarat Servisi, 2021'deki son federal seçimlerde Çin'in Justin Trudeau'nun Liberallerini yeniden azınlık hükümetine seçtirme ve Çin'e düşman olarak görülen Muhafazakâr politikacıların yenilgisini sağlama çabalarını tespit ettiklerini açıklamıştı.
Çin'in bunu, tercih edilen adaylara nakit bağışlar yaparak, dezenformasyon yayarak ve bazı Liberal adaylara yardım etmek için konsoloslukları ve öğrencileri kullanarak yaptığı belirtildi.
Kanadalı parlamenterler, Çin'in Kanada'nın 2019 federal seçimlerine müdahale ettiği iddialarını araştırıyor. Salı günü soruşturmanın kapsamı 2021 seçimlerini de kapsayacak şekilde genişletildi.
Başbakan Trudeau, Çin'in seçimlere müdahale ettiği şüphesini "olağanüstü ciddi bir mesele" olarak nitelendirdi ve araştırmanın derinleştirilmesini destekledi.
Trudeau, "Yabancı aktörler insanların demokrasiye olan güvenini sarsmaya çalışıyor" dedi.
Kanada'daki Çinli yetkililer bu haberleri yalanladı.
Bu ayın başlarında, Kuzey Amerika üzerinde uçan bir Çin balonunun keşfedilmesi üzerine Çin'in Kuzey Amerika'daki şüpheli gözetleme çabaları manşetlere taşındı.
ABD ve Kanada, balonun hassas askeri varlıklar üzerinde casusluk yaptığını söyledi. Çin yetkilileri ise balonun gözetleme amacıyla kullanıldığını reddetmiş ve bunun rotasından çıkan sivil bir meteoroloji balonu olduğunu söylemişti.