Karaman Ermenek’e bağlı Pamuklu köyündeki Has Şekerler Maden İşletmesi’nde yaşanan facianın üzerinden iki gün geçmesine rağmen ocakta kalan 18 işçiye ulaşılamadı. Ocağa dolan binlerce ton suyun kaynağı konusunda henüz net bir açıklama yapılamazken, olay anı ve öncesi ve sonrasında da büyük ihmaller yaşandığı ortaya çıktı.
İşletmenin denetimiyle ilgili ihmallerin yanı sıra hazırlanan raporlardaki uyarılar hiç dikkate alınmamış. İşçilerin ifadelerine göre, madende, su seviyesi ve baskın önleyici sensör sistemi yoktu. Ocakta tavandan sızıntılar vardı ve zaman zaman su patlamaları yaşanıyordu. Vardiya çavuşları ve mühendislerin konuyu şirket sahiplerine iletmesine rağmen herhangi bir tedbir alınmadı. Su dolan yerlerde de tahliye yapılmadı. Zaman’dan Üsame Ünal ve Muzaffer Salcıoğlu’nun haberine göre, ocağa her gün inmesi gereken teknik sorumlular, ayda sadece bir defa iniyordu. 2011 kışı (iş çıkış saati) ve 2012 yazında (yemek saati) can kaybı olmayan patlamalar yaşandı fakat sonrasında önlem alınmadı. TEMA’nın geçen yıl bölge için hazırladığı raporda yer alan, “Madencilik faaliyeti başlamadan yeraltı suyunun tahliyesi gerekir.” uyarısı görmezden gelindi.
2011’deki patlamada madende çalışan İsmail Sevil, “Suyun patladığı noktanın 200 metre altından kömür çıkarılmaya başlandı. Bu şartlar altında madende çalışamayacağımı belirterek noterden ihtarname çektim’’ diyor. Ayın 3’ünden bu yana madene gitmediğini belirten Sevil, ihtarnameye şirketten hiçbir yanıt gelmediğini söylüyor. Madenlerin çok güvensiz olduğunu belirten İsmail Sevil, ‘’Mahsur kalan 18 maden işçisinin hepsi arkadaşımdı. Yerin 350 metre altında bulunuyorlar. Kurtulma şansları yok ama bir umut bekliyoruz’’ diyor.
Facia göz göre göre geldi
Ermenek'te madene su baskını sonrasında işçilere hâlâ ulaşılamamasının yanında işletmedeki bir dizi ihmal yine gündemde. Madende çalışan işçilerin anlattığı ihmaller özetle şöyle:
25 metrelik sondaj yapılmamış
Çalışma Bakanı Faruk Çelik bu yıl ocağın şubat ve haziran aylarında 2 kez denetlendiğini söyleyerek, “Haziran ayındaki denetimlerde 8 eksik bulunmuş. Yasadaki müeyyideler uygulanmış. Her maden ayağına indikten sonra çalışırken bir sondaj yapmanız gerekiyor. Bu sondaj 25 metrelik bir derinliği ihtiva ediyor. Yani işçinin çalıştığı ayakta 25 metre sondaj yapılacak, ne gibi riskler var bu 25 metrede belirlenecek, ona göre çalışmalar yapılacak. Bu çalışma yapıldıktan sonra yeniden 25 metrelik sondaj yapılacak. Bunun olmadığı haziran ayındaki tespitlerimizde var. Bu yapılmamış. Bu önemli bir eksiklik, başka eksikler de var” dedi.
İki hafta önce durdurulan çalışmalar,
‘sızıntı geçti’ diye yeniden başladı
Patlama riski olan yerin 2 hafta önce faaliyeti durduruldu, fakat madende çalışmalar devam etti. 2 gün önce baca tekrar faaliyete açıldı. Önünü kapatma veya suyu çekmek gibi bir önlem alınmadı. İddiaya göre, 1 hafta önce işçiler şefe bildirdi fakat hiçbir adım atılmadı.
Öğle yemeği yeraltında yendi, facia yemek saatinde geldi
Hasşeker Linyit Kömür İşletmeleri'nde çalışan işçiler, bir hafta öncesine kadar öğle yemeklerini dışarıda yiyordu. Ancak, Soma olayından sonra çıkan yeni kanun ile işverenler, maaş zamları sonrası yeni uygulamalara geçti. Bu çerçevede şimdiye kadar dışarıda yenilen öğle yemekleri, yer altında yenmeye başlandı. Şirket, öğle yemeklerini de artık işçinin sırtına yükledi.
Madenin teknik sorumlualrı
ocağa ayda 1 iniyorlar
Su tehlikesi olan yerler daha önceden tedbir alınıp sondaj yöntemi ile boşaltılabilirdi. Gerekli sondajlar yapılmadı. Madenin teknik sorumlularının ocağa günlük inmesi gerekiyor. Fakat sorumluların ocağın içine ayda 1 kez indiği ileri sürülüyor.
Önleyici tedbir ve sensör gerekiyordu
301 işçinin hayatını kaybettiği Soma maden faciasında bölgedeki kömür madeninin yanma ihtimaline karşı yangın sensörleri bulunması gerekiyordu. Ermenek'te ise su seviyesi ve baskın önleyici sensör sistemi bulunmalıydı.
Eski maden haritaları ve riskleri dikkate alınmadı
Eski maden ocaklarının haritalarının takip edilmemesi büyük bir ihmal olarak değerlendiriliyor. Eski kömür madenleri tarafından boşaltılan galeriler su ile dolduruldu. Yeni maden ocakları bu eski haritaları takip etmedi.
2011’de şirketten ihtarnameye yanıt gelmedi
2011’deki patlamada madende çalışan İsmail Sevil, “Suyun patladığı noktanın 200 metre altından kömür çıkarılmaya başlandı. Bu şartlar altında madende çalışamayacağımı belirterek noterden ihtarname çektim’’ diyor. Ayın 3’ünden bu yana madene gitmediğini belirten Sevil, ihtarnameye şirketten hiçbir yanıt gelmediğini söylüyor. Madenlerin çok güvensiz olduğunu belirten İsmail Sevil, ‘’Mahsur kalan 18 maden işçisinin hepsi arkadaşımdı. Yerin 350 metre altında bulunuyorlar. Kurtulma şansları yok ama bir umut bekliyoruz’’ diyor.
Müdahale edecek araç gereç yoktu
Maden ocağında, olası bir faciaya müdahale edecek araç gereç yoktu. Suyun tahliyesi madenin girişine monte edilen motorlarla sağlanmaya çalışılırken, tahliyeyi yapacak “ahtapot” adlı araçlar faciadan bir gün sonra İstanbul’dan geldi.
18 işçiye ulaşmaya çalışan kurtarma ekibi sadece suyla mücadele etmiyor. Balçık, işlerini hayli zorlaştırıyor. Hürriyet’ten Banu Şen’e konuşan A.K. bununla ilgili şöyle devam ediyor: “Monte ettiğimiz motorlardan ikisi su artık balçık halini aldığından, mil yüzünden bozuldu. Yeni dalgıç motorlar sallandırıldı. 220-230 metreye kadar indik. Daha 90-100 metrelik bölüm aşağıya kadar su doluydu. Suyu çektikçe yeniden su geliyor. Bizim olduğumuz saatlerde ancak 2 buçuk metre su çekilebildi. Balçığa çakılması çalışmaları zorlaştırıyor. Arkadaşlarımızın bunun da altında olan anayol düzlüğünde olduğu tahmin ediliyor. Dinlenip akşamüstü 18.30’da tekrar indim.”