ANALİZ
Uzun bir zamandır “içki” konusu önemli bir başlık. Cumhurbaşkanı’nın “suluya da kuruya da vergi” ifadesiyle, fiilen içki içilmesinin ne kadar zorlaştırıldığı zaten biliniyor. Durmadan artan fiyatlar, belli bir alana sıkıştırılan insanlar.
Bunların tamamının gençleri içkiden uzak tutma amaçlı olduğu söyleniyor ama hakikatin böyle olmadığı ortada.
Şimdi de İstanbul Valiliği’nin “içki yasağı” gündemde.
Valilik, adına “hatırlatma genelgesi” diyor ancak bu net bir içki yasağı. Üstelik yetkisiz biçimde konulmuş bir yasak.
Genelgeden okuyalım:
- İlgili makamlara yapılan şikayetlerde, ilimiz sınırları içerisinde güvenlik ve asayiş bakımından, kamu düzenini bozan ve halkın huzurunu kaçıran olaylara karışan şahısların ekseriyetle alkollü oldukları, umuma açık park, plaj, sahil ve benzeri alanlarda alkol alan şahısların çevreye rahatsızlık vererek halkımızda korku ve panik yaşanmasına sebep oldukları tespit edilmiştir.
- "5326 sayılı Kabahatler Kanununun "Emre aykırı davranış" başlıklı 32. Maddesinde; yetkili makamlar tarafından adli işlemler nedeniyle ya da kamu güvenliği, kamu düzeni veya genel sağlığın korunması amacıyla, hukuka uygun olarak verilen emre aykırı hareket eden kişiye 1.295 TL (binikiyüzdoksanbeş) idari para cezası verileceği, bu cezaya emri veren makam tarafından karar verileceği, bu maddenin, ancak ilgili kanunda açıkça hüküm bulunan hallerde uygulanabileceği,
- 'Sarhoşluk' başlıklı 35. Maddesinde; sarhoş olarak başkalarının huzur ve sükununu bozacak şekilde davranışlarda bulunan kişiye, kolluk görevlileri tarafından 617 TL (altıyüzonyedi) idari para cezası verileceği, kişinin, ayrıca sarhoşluğun etkisi geçinceye kadar kontrol altında tutulacağı, hüküm altına alınmıştır.
- Yukarda yer verilen Kanun ve ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde, alkol satışının yasak olduğu 22.00 ile 06.00 saatleri arasında satışının yapılmaması ve 06.00 ile 22.00 saatleri arasında sadece 18 yaşını doldurmuş kişilere alkol satışının yapılması;
- Alkol satışı ve tüketilmesi ruhsatı bulunan işletmelerin dışında park, piknik ve mesire alanı, sahil bandı, plaj vb. alanlarda çevrenin rahatsız edilmemesi, olumsuz görüntülerin oluşmasına mahal vermemek amacıyla alkol satışı ve tüketilmesinin önlenmesi,
- Bahsi geçen yerlerde emniyet/jandarma ve zabıta birimleri tarafından sorumluluk alanlarında etkin bir şekilde denetimlerin yapılarak asayişi, halkımızın huzur ve güvenliğini bozacak olaylara meydan verilmemesi, Kanun, Yönetmelik ve Genel Emir hükümlerine uymayan kişiler ve işletmeler hakkında yasal işlem yapılması,
- Hususlarında konunun sıralı/sorumlu amirler ve yerel yönetimlerce titizlikle takip edilmesi ve uygulamada herhangi bir aksaklığa meydan verilmemesi hususu ilanen tebliğ olunur."
“Hatırlatma” açıklamasında o kritik ifadeler yok
İstanbul Valiliği, genelgenin tepkilere neden olması üzerine hemen bir açıklama yaptı. Genelgenin adını “hatırlatma” olarak koyarak… Açıklamada da aslında aynı talimatlar sıralanıyor ancak bunun bir hatırlatmadan ibaret olduğu söyleniyor. “İstanbul Valiliği olarak bu hatırlatma genelgesini yayımlamamızda, İlçe ziyaretlerimizde muhtarlarımızdan, sosyal medya ve bireysel olarak vatandaşlarımızdan gelen, alkol tüketimine bağlı olarak gelişen asayişi bozucu olaylara ilişkin şikayetler etkili olmuştur” deniliyor. Nedense bu kez “alkol satışının ve tüketilmesinin önlenmesi” ifadesi yok.
Vali'nin açıklaması
Gazeteci Nevşin Mengü, genelgeyi sorduğu İstanbul Valisi Davut Gül’den, “yeni yasak getirmedikleri, mevcut yasaları hatırlattıkları” yanıtını aldığını aktardı. Mengü, Gül’ün yaptığı ilçe ve muhtar ziyaretlerinde bazı kişi ve grupların yüksek düzeyde alkol alarak çevreye rahatsızlık verdiğinin çokça iletildiğini söylediğini, kadınların da İstanbul'da korkmadan gece geç saatlerde dahi park ve sahillerde rahatsız edilmeden vakit geçirmesinin hakkı olduğunu hatırlattığını, genelge ile buna da dikkat çekmek istediklerini ifade ettiğini bildirdi.
Anayasa ve yasalar
Aslında bu kadar açıklamaya gerek yok. Genelgeye dikkatli bakmak yeterli. Genelgede açık biçimde, “alkol satışı ve tüketiminin önlenmesi” talimatı veriliyor.
Bu genelgeye göre hareket etmesi talimatı verilen bir polis ya da bekçinin nasıl davranacağını kestirmek zor değil.
İkinci olarak genelgenin atıf yaptığı anayasa ve kanunlara bakmak yeterli. Genelgenin başında önce alkolle ilgili bu düzenlemelerden yetki alındığına vurgu yapılıyor. Ancak bunların hiçbirinde alkol tüketilmesi, satışına ilişkin, valiliğin yasak kararı aldığı alanları işaret eden bir düzenleme yok. Sadece alkol alıp başkalarını rahatsız edenler için Kabahatler Kanunu’nda para cezası öngörülüyor.
Genelge açıkça anayasa ve kanunlara aykırı. Ancak bu durum, polisle karşı karşıya kalacak insanların durumunu etkilemez. Güçlüğü yaşayacak olanlar onlar.
Üstelik Anadolu kentlerinde, İstanbul’da pek çok bölgede bu yetkisiz yasaklar fiilen uygulanıyor. İçki içen insanlar açık biçimde engelleniyor. Böyle bir ortamda valilik genelgesini hangi kamu görevlisi nasıl yorumlayacak? Valiliğin genelge ile ilgili açıklama yapmak yerine, açık biçimde polise insanlara müdahale edemeyecekleri durumları bildirmesi gerekiyor.