Ukrayna'nın güneyindeki Melitopol kentinin belediye başkanı Ivan Federov Pazartesi günü masasına oturdu ve durum hakkında günlük Facebook paylaşımını yaptı.
Federov takipçilerine kenti işgal altında tutan Rus güçlerinin iletişim ağını da denetimleri altına aldığını, dolayısıyla televizyon ve radyodan duydukları haberlere temkinli yaklaşmaları gerektiğini söyledi.
Melitopol'ün internet bağlantısı da kesildiği için bu uyarı kaç kişiye ulaşabildi, kuşkulu. Kentte yaşayanlara WhatsApp, Telegram ile ulaşmak da hemen hemen imkansız hale geldi ya da bir kaç dakikadan uzun telefon görüşmesi yapılamaz oldu.
Rus askerleri Melitopol'ü geçen hafta işgal ettiler ve ilk işlerinden biri belediye binasını ele geçirmek oldu. Belediye Başkanı Federov, ekibini başka bir binaya konuşlandırdı ve kentin yönetimini oradan sürdürmeye çalışıyor.
"Ruslarla hiç bir şekilde işbirliği yapmıyoruz" diyor, "Bize yardım etmeye çalışmadılar, edemezler. Yardımlarını istemiyoruz."
Rusya lideri Vladimir putin tarihi olarak Rusya'ya ait olan toprakları Nazi rejiminin elinden kurtardığını iddia etmişti. Fakat Melitopol'de ve halkın çoğunluğunun Rusça konuştuğu güney ve doğudaki bir dizi kentte Rus askerleri, kendilerini işgalci konumunda buldu.
İşgalden önce ailesine ait elektronik eşya dükkanında çalışan 33 yaşındaki Yuliya Kovaliova "Melitopol'de her gün protesto gösterileri yapılıyor" diyor.
"Bir aşamada Rus askerleri bize ateş açmaya başladı ve bir kişi vuruldu ama protestolar durmadı" diye sürdürüyor.
Geçen hafta ateş açılmasına rağmen Melitopol'ün merkezinde Salı günü Belediye Başkanı Federov'un tahminine göre yaklaşık 5 bin kişi bir araya geldi.
Bölgedeki Herson, Berdyansk, Starobilsk, Novopskov gibi işgal ya da kısmi işgal altındaki bir çok kentten, protesto gösterilerinin görüntüleri geliyor.
BBC bu kentlerin sakinlerine ve belediye başkanlarına ulaşarak içerdeki yaşama dair bilgi edinmeye çalıştı.
Herson'dan 29 yaşındaki bilgi işlemci Yunona "Kaç kişi protestolara katıldı, nasıl sayılır bilmiyorum. Ben en az 2 bin kişi olduğunu düşündüm" diyor. "Arkadaşlarımızdan biri Rus askerleri tarafından dövüldü ve gözaltına alındı ve insanlar o kadar öfkelendi ki işgalcileri sokakta kovalayıp onu geri aldılar."
63 yaşında bir İngilizce öğretmeni olan Olha, Herson'daki Rus askerlerinin çok genç ve kararsız göründüklerini söylüyor. "Her gün protesto gösterisine gidiyoruz. Etrafımızı sarıyorlar ama korkmuş görünüyorlar. Ukrayna ordusunun gelip onları kovalamasını bekliyoruz hepimiz."
Ukraynalıların protesto gösterilerine karşı Rusların ciddi bir şiddet kullandığına dair pek haber yok. Ruslar genellikle gösterileri gergin bir şekilde izlemeyi tercih ediyor gibi. Fakat bazı belediye başkanları kent halkını gösterilere çağırıp çağırmama konusunda zor kararlarla karşı karşıya.
Melitopol Belediye Başkanı Federov, "Halkımızın protestolara katılması lazım ama aynı zamanda can güvenliklerini de korumaları gerekiyor. Onlara, 'Lütfen Rus askerlerine yaklaşmayın. Etraflarından dolaşın' diyorum" diyor.
Donbas yakınında bir kasaba olan Novopskov'un belediye başkanı Vadim Gaev BBC'ye her gün devam eden protesto gösterilerinin üç gün önce Rus askerlerinin ateş açıp üç kişiyi hafif yaralaması ve birini dövmesinden sonra durduğunu söyledi.
Gaev, Rus birliklerinin bir arabulucuya, protesto gösterilerine katılanlara ateş açma yetkileri bulunduğunu söylediklerini de ekledi.
Novopskov, Ukrayna'nın bazı bölgelerinde yaşanan gergin bir senaryonun tipik bir örneği gibi. Ukraynalı yerel yetkililer bir şekilde görevlerini sürdürüyor fakat Rus ordusu bölgenin denetimini elinde tutuyor. İşgal altındaki bir başka kent olan yakındaki Starobilsk'in belediye başkanı Yana Livinova da, kadrosunu resmi binaların dışında bir yere yerleştirmiş.
"Yeni bir yönetim atandı. Bildiğimiz tek şey, resmi binalara gidip burada çalışan insanlara, kendileriyle işbirliği yapmalarını söylüyorlar. Ama insanlar reddediyor" diyor.
Ruslar Novopskov'u ele geçirdiğinde belediye başkanı Gaev ve ekibi yönetimlerini sürdürebilmek için kent dışına çıkmışlar. Bu yüzden kendilerini ihanetle suçlayanlar da olmuş ama bir kesim de işlerin sürdürülmesinden hoşnut ve minnettarmış.
Herson'da yaşayan iki kişi BBC'ye belediye başkanının Rus güçleriyle işbirliği yaparak kente ihanet ettiğini söylediler. Bu suçlama Telegram uygulamasındaki sohbet grupları üzerinden yayılmıştı. Görüştüğümüz iki diğer Hersonlu ise belediyenin kentin günlük işlerini sürdürebilmek için gereken neyse yapmaya çalıştığı görüşündeydi.
Herson belediye başkanı Igor Kolikhayev BBC'ye "Kente ihanet etmiş olsam hala burada olabilir miyim? Her gün ofisimdeyim. Ekibimle birlikte günlük işleri yürütüyoruz" dedi.
Kolikhayev önceliğin gıda üretimini yeniden başlatmak ve insanların işe dönüşünü sağlamak olduğunu söylüyor.
"Yiyecek tükeniyor ve yardım geleceği de yok. Onun için kentteki herkese şunu söylüyoruz: Yapabildiğiniz her türlü yiyeceği yapın, üretebileceğinizi üretin."
İşgal altındaki şehirlerden BBC'ye konuşanların çoğu yiyecek stoklarının hızla tükenmekte olduğunu söyledi.
Melitopol'den Yuliya Kovaliova "Kalan bir kaç şeyi alabiliyorsunuz, ama çok az şey kaldı. Eczaneler de bomboş ve annemin kalp ilacını bulamıyoruz" diyor.
Kovaliova kent merkezine geçen hafta üzerinde insani yardım işareti olan iki Rus kamyonu geldiğini ve yiyecek dağıtımı yapmak istediklerini, fakat beraberlerinde bir de kamera ekibi getirdiklerini söyledi. Hemen kimse yiyecek almayı kabul etmemiş.
"Sonra Rus televizyonunda izledik. Rusya buradaki televizyon vericilerini ele geçirdi, o yüzden şu anda sadece tek bir Rus kanalı izleyebiliyoruz ve haberlerde insanların dağıtılan yiyecekleri aldıkları ve Rus insani yardım konvoyuna çok teşekkür ettiklerini anlattılar."
22 yaşındaki piyano hocası Maxim de insanı yardım konvoyundan bahsediyor, "İnsanların görüntüsünü alıyorlardı ve yiyecek alıyor rolü yapan aktörler getirdiklerini de duydum" diyor.
Herson'den bilgi işlemci Yunona da bu kentte benzer bir şey yaşandığını anlattı. Ukrayna medyasında Berdyansk'ta da benzer bir olay yaşındığı haberleri yer aldı.
Melitopol belediye başkanı Ivan Federov, bu "insani yardım" konvoylarından haberdar olduğunu söylüyor. Ama aslında gerçek bir konvoy ve gerçek bir gıda yardımı olmadığını ekliyor.
"İsteseler her an gıda ve yiyecek göndermek için bir insanı koridor açabilirler, ama istemiyorlar. Biliyoruz, denedik."
Salı günü akşam üzeri Federov Facebook sayfasında güncellemesini yaptı. Mesajında gücü yeten vatandaşları elektrik, gaz ve su faturalarını ödemeye çağırdı ve Ukraynalı kadınların Dünya Kadınlar Günü'nü kutladı. "Eminim savaş yakında bitecek ve Ukraynalı Melitopol kentinde bayramlarımızı barış içinde kutlayacağız" yazdı.
Bu habere Svitlana Libet de katkı yaptı