İran'la bugün tarihi bir enerji anlaşmasına imza atılacak. Güney Pars bölgesindeki verimli havzalardan Türkiye, ihalesiz doğalgaz çıkartabilecek. İran Devlet Şirketi ile TPAO, ABD'nin ambargo yasasını aşmak için Tahran'da ortak bir şirket kuracak. Anlaşma ile hem AB hem de Türkiye Rusya'ya olan bağımlılıktan kurtulacak.
Azerbaycan ile yaşanan doğalgaz krizi büyürken, Türkiye, dünyanın en zengin doğalgaz yataklarına sahip ülkeler arasında yer alan İran ile bugün Tahran'da bir doğalgaz anlaşması imzalayacak. ABD'nin de karşı çıkmasına rağmen İran'la masaya oturacak olan Türkiye, imza atacağı anlaşma ile ihaleye girmeksizin dünyanın en verimli havzalarından 3'ünde arama ve doğalgaz çıkarma faaliyeti yürütecek.
Çalışmalar için, İran Devlet Şirketi ile Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), ABD'nin ambargo yasasını aşmak için Tahran'da ortak bir şirket kuracak. Çıkan doğalgazın yarısı Türkiye'nin olacak, yarısı ise İran'a kalacak. Türkiye ile İran arasında yaklaşık 2.5 yıl önce imzalanan doğalgaz mutabakatı, bugün imzalanarak anlaşmaya dönüştürülecek.
Türkiye, İran ile 17 Temmuz 2007'de 1 yıl süreli mutabakat zaptı imzalanmış, ancak bu sürenin dolması üzerine 2008 yazında uzlaşı 1 yıllığına daha yenilenmişti. Yaklaşık 2.5 yıl süren pazarlıkların ardından söz konusu mutabakat anlaşmaya dönüştürülecek. Anlaşmaya göre, İran'ın 14 trilyon metreküp rezerve sahip Güney Pars bölgesindeki doğalgaz sahalarından 20, 21 ve 23'üncü sahalar 'ihalesiz olarak' Türkiye'ye verilecek.
Şirket kurulacak
Sürecin bu aşamasının ardından Türkiye ile İran Tahran Ticaret Odası'na kayıtlı ve yüzde 50 ortaklıklı bir özel şirket kuracak. Böylece ABD Senatosu'nun 'İran'a 20 milyon dolardan fazla yatırım yapan şirketlere ambargo uygulaması' içeren 'ILSA' yasası da aşılmış olacak. Daha önce benzeri bir yöntemi Japon ve Çin şirketleri de uygulamıştı. Türkiye adına TPAO önce bu sahalarda milyar dolarlık yatırımlar yaparak petrol havzalarını geliştirecek. Bu sürecin tamamlanması yaklaşık 5-7 yıl sürecek.
İran'a pay verilecek
Çıkarılan doğalgazdan İran'a yüzde 50 payı verildikten sonra kalan kısmı, Türkiye'nin tüketiminde kullanılmak üzere getirilecek ve doğalgazın büyük bir bölümü Nabucco aracılığıyla Avrupa'ya gönderilecek. İran'dan gelecek doğalgazın yıllık yaklaşık 35 milyar metreküp olması öngörülüyor.
Bağımlılık bitecek
İmzalanacak doğalgaz anlaşmasının önemi, hem AB hem de Türkiye'yi Rusya'ya olan bağımlılıktan kurtarması. Buna göre, İran'dan gelecek olan doğalgaz, Nabucco'nun kaynak sıkıntısını tamamen çözecek. Söz konusu boru hattının yapılmasındaki en büyük sıkıntı yeterli miktarda doğalgaz bulunamaması olarak gösteriliyordu.
Azeri heyeti geliyor
Öte yandan, Azerbaycan ile yaşanan doğalgaz krizi sürerken, Azeri heyet Türkiye ile fiyat pazarlığı için, Kurban Bayramı sonrasında Türkiye'ye gelecek. Edinilen bilgilere göre, Türkiye bu temaslarda doğalgaz fiyatını 200 dolar seviyesine çıkarmayı ve geçmişe yönelik olarak 2 yıllık alım farkını ödemeyi teklif edecek. Azerbaycan'ın da bu teklife sıcak baktığı belirtiliyor.
Maliyet 4 milyar doların üzerinde
Enerjİ Bakanı Taner Yıldız, Tahran'da gazetecilere yaptığı açıklamada, İran'da Anayasa'ya göre malın devrinin söz konusu olmadığını belirterek, bu ülkenin modeline göre bir çerçeve anlaşması geliştirdiklerini bildirdi. Bakan Yıldız, şunları söyledi: 'Çalışmalara kasım ayının ilk ya da ikinci haftasında başlamış olacağız. Buradaki model, yap-devret modeli normalde. Bu anlaşma ile buradan çıkacak doğalgazın ve yan ürünlerinin pazarlanması söz konusu olacak. Türkiye'nin pazarlama ve ticaret hakkı doğmuş olacak. Doğalgazın en az yarısı Türkiye'de ya da Türkiye üzerinden pazarlanacak. Yaklaşık 35 milyar metreküp gaz çıkarılması öngörülüyor.'Bakan Yıldız, Güney Pars havzasındaki çalışmanın 4 milyar doların üzerinde bir rakama mal olabileceğini bildirdi.
Azerilere mesaj
'Azerbaycan ile doğalgaz konusunda görüşmelerimiz sürüyor'' diyen Yıldız, ''Her iki ülkenin de farklı alternatifleri söz konusu. Azeri kardeşlerimizin haklarına halel gelmeyecek. Nisan 2008'den sonraki dönem için Azerbaycan tarafına geri ödeme yapılmasının söz konusu olabilir'' diye konuştu.
Dolara karşı ortak darbe
BaŞbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın Tahran gezisi sırasında iki ülke arasında 'dolara ve euroya karşı ittifak' gerçekleşti. Yapılan protokole göre, Türkiye ile İran karşılıklı dış ticaretlerini kendi para birimleriyle yapacak. Buna göre, mal alım satımlarında dolar ya da euro kullanılmayacak. Bu ittifaka Çin de dahil olacak.
İran Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Rıza Rahimi'nin resmi davetlisi olarak Tahran'a gelen Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda ilk olarak Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Rıza Rahimi tarafından resmi törenle karşılandı. Önce Rahimi ile bir araya gelen Erdoğan ardından İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad ile bir saat görüştü.
Nükleer destek
Erdoğan, temaslarını değerlendirirken de, İran Cumhurbaşkanı Ahmedinecad ile nükleer enerji konusunun gündeme geldiğini söyledi. Erdoğan, 'Bu konuda İran ortaya samimi bir tablo koydu. Bu bir nükleer enerji çalışmasıdır, barış ve insani amaçlı bir çalışmadır. Zannediyorum ki karşı tarafta görünenler de olumlu yaklaşım göstereceklerdir.'
Pes etmek yakışmaz, hayat risktir
Başbakan Erdoğan, Türk-İran İş Forumu'nda işadamlarına hitap ederken Türkiye'nin bölgedeki rolünü şu sözlerle anlattı:
"'Zor bir coğrafyada bulunuyoruz, bunun farkındayım. Ama siyasi liderlere düşen zoru kolay kılmaktır. Zorun karşısında pes etmek, mağlup olmak siyasetçiye yakışmaz. Ekonomi risktir, siyaset risktir, ama şunu bilelim ki hayat risktir. Öyleyse OrtaDoğu gibi, Kafkasya gibi sorun alanlarının yanı başında yer aldığımızı unutmayalım. Çatışma alanlarına rağmen Türkiye ve İran olarak bölgede bir barış ve istikrar unsuru olarak varlıklarımızı sürdürüyoruz. Tüm bir bölgenin de ülkelerimiz gibi refaha, kavuşması için birlikte yapabileceğimiz girişimler olduğuna inanıyorum.
Filistin'den alınız, Lübnan, Ürdün, Suriye, Irak, İran, Türkiye, Afganistan ve Pakistan, bu bölgenin hiç bir yerini bizler ihmal edemeyiz.'
Tahran'dakİ görüşme sırasında Ahmedinecad'ın Erdoğan'a 'Siyonist rejime karşı net duruşunuz şüphesiz herkesi sevindirirken dünyada, özellikle de İslam dünyasında olumlu bir etki yarattı”' dediği öğrenildi. Türkiye ve İran arasındaki işbirliğinin bölgeye ve İslam dünyasına da fayda sağlayacağını vurgulayan Ahmedinecad, İsrail'i kastederek, 'İllegal bir rejim, atom silahlarına sahipse barışçıl nükleer enerji elde etmeye çalışan bir ülkeyi engellemek zordur' diyerek nükleer çalışmalarına devam edeceklerini açıkladı. İran Cumhurbaşkanı birinci yardımcısı Rahimi ise bazı ülkelerin İran'a karşı hasmane tutumlarına dikkat çekerek, 'Türkiye ise bağımsız, Müslüman Sayın Erdoğan gibi bir liderin yönetiminde' diye konuştu.