İki insan hakları grubu, İran'da geçen yıl idamların bir önceki yıla göre yüzde 25 oranda arttığını ve aşırı muhafazakar din adamı İbrahim Reisi'nin Haziran'da cumhurbaşkanlığına seçilmesinden sonra infazlara hız verildiğini duyurdu.
Norveç merkezli İran İnsan Hakları (IHR) ve Fransa merkezli İdam Cezasına Karşı Birlikte (ECPM) örgütlerine göre İran'da 2021'de en az 333 kişi idam edildi.
Uyuşturucu bağlantılı suçlardan 126 kişinin idam edildiği belirtiliyor. Bu 2020'deki kıyasla beş katlık bir artışa karşılık geliyor.
Bu örgütlerin verileri, resmi açıklamalara ve İran içindeki kaynaklardan toplanan bilgilere dayanıyor.
Birleşmiş Milletler'in İran İnsan Hakları Özel Raportörü Javaid Rehman geçen Ekim'de ülkedeki infazların hemen tümünde insanların yaşam hakkından keyfi olarak ellerinden alındığını belirterek İran'a uluslarası hukuka aykırı idamları durdurma çağrısı yapmıştı.
İran'da yürürlükteki ceza yasalarına göre, uyuşturucu kaçakçılığı gibi "en ciddi suçlar" kapsamında olmayan suçlarda da idam kararı verilebiliyor.
Rehman'a göre "Allah'a karşı düşmanlık" ve "Dünyaya ahlaksızlık tohumları ekmek" gibi muğlak suçlamalar protesto gösterilerine katılanlarla farklı yollardan yönetime muhalefet edenlerin idam edilmesi için kullanılıyor.
Rehman, suçlamalar için yeterli kanıtın olmadığı durumlarda da insanların bu maddelerden hüküm giyebildiğini belirtiyor.
Javaid Rehman idam cezası istenen davalara bakan yargıçların büyük ölçüde işkence ve baskıyla alınmış ifadelere göre karar verdiğini öne sürüyor.
IHR ve ECPM'nin ortak raporuna göre İran hükümeti 333 infazın sadece yüzde 16,5'ini kamuoyuna duyurdu.
İran makamları uyuşturucu bağlantılı suçlardan hiç idam açıklamadı. 2017'de uyuşturucuyla mücadele yasalarının değiştirilmesinden sonra uyuşturucu bağlantılı suçlardan idamlar azalmaya başlamıştı.
Ancak 2021 verileri, bu eğilimin belirgin şekilde değiştiğine işaret ediyor.
Rapora göre en fazla infaz, İbrahim Reisi'nin seçilmesinden bir ay sonra gerçekleşti. Temmuz'da 51 kişi idam edildi. Bunu Eylül ve Aralık ayları izledi.
'Kalp krizinden ölen idam mahkumunun cansız bedeni asıldı'
İdam edilen kadınların sayısı bir önceki yıla göre sekiz kişi artarak 17'ye çıktı.
Bu kadınlar arasında baskıcı kocalarını öldürmekten hüküm giyen Zehra Ismaili ve Meryem Kerimi de bulunuyor.
Rapora göre avukatı, İsmaili'nin kendisininden önce birkaç erkeğin infazını izlerken kalp krizi geçirdiği ve kadının cansız bedeninin asıldığını söyledi.
İdam edilenlerden ikisi de suçu işledikleri dönemde çocuk olan mahkumlar. Arman Abdolali, 2013'te kız arkadaşını öldürmekten suçlu bulunduğunda 17 yaşındaydı. Abdolali cezası infaz edilmeden önce toplam yedi kez idam sehpasına götürüldü.