Manş Denizi'nde İngiltere'ye ait Jersey Adası çevresindeki balıkçılık ve avlanma haklarıyla ilgili yaşanan anlaşmazlık, Brexit sonrası ortaya çıkan belirsizliklerin bir örneğini oluşturdu.
Fransız balıkçılar Jersey Adası'ndaki St. Helier limanı yakınlarında protesto düzenledi. İngiliz Kraliyet Donanması'na ait iki devriye gemisi bölgeye sevk edildi.
Fransa avlanma konusunda adil olmayan kuralların işletildiğini savunarak adaya giden elektriği kesmek dahil misilleme adımları atabileceği uyarısında bulundu.
Fransız balıkçılar neden kızgın?
İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden (AB) ayrılmasını getiren Brexit ile birlikte Manş Denizi'ndeki avlanma kuralları dahil birçok konuda önemli değişiklikler yaşandı.
Fransız yetkililer, Fransa'ya 14 mil (22 km) uzaklıktaki Jersey karasularındaki yeni avlanma kurallarının "kabul edilemez" olduğu görüşünde.
Bu ay yürürlüğe giren Brexit sonrası düzenlemelerle, Jersey karasularında balıkçılık yapmak isteyen Fransız gemilerinden 41 tanesine lisans ve izin belgesi çıkarıldı.
Avcılık izinleri, balıkçıların Şubat 2017 ile Ocak 2020 arasında bölgede ne kadar balıkçılık yaptıkları gözetilerek veriliyor.
Ancak Fransa, balıkçılık izni için getirilen koşullarla ilgili bilgilendirilmediği, koşulların tartışılmadığı ve bunlarla ilgili "kendisine danışılmadığı" itirazında bulunuyor ve bu düzenlemelerin "hükümsüz" olduğunu savunuyor.
Balıkçılık koşulları neler?
İngiltere ile Avrupa Birliği arasındaki anlaşma gereğince Jersey özerk yönetiminin uygulamaya koyduğu sistem, Fransız teknelerinin Jersey etrafındaki sularda eskiden beri avlandıklarını kanıtlamalarını gerektiriyor.
Jersey yetkilileri Fransız balıkçıların bir kısmının kapsamlı bilgiler paylaştığını ancak bazı balıkçıların gerekli bilgileri vermediğini belirtiyor.
Ada yetkilileri balıkçıların daha çok kanıt sunması durumunda avcılık lisanslarının verileceğini kaydediyor.
Fransa ise yeni kuralların kısıtlanmış alanlar yarattığını ve kullanılabilecek balıkçılık ekipmanlarını sınırlandırdığını belirtiyor. Buna göre birçok balıkçı işini ve kazancını kaybedebilir.
Fransa, düzenlemelerin değişmemesi durumunda "misilleme" hakkını devreye sokacağını belirtiyor.
Guernsey ve Manş Denizi'ndeki diğer adalarla ise benzer bir anlaşmazlık yaşanmadı.
Fransa ne tür adımlar atabilir?
Fransa, Jersey adasına giden elektriği kesmek dahil misilleme adımları atabileceğini söyledi.
Adanın elektrik ihtiyacının yaklaşık yüzde 95'i, deniz altı bağlantılar yoluyla Fransa'da geliyor.
Fransa'nın oynadığı koz "sert" bulunsa da teorik olarak böyle bir adım atma şansı bulunuyor.
Brexit anlaşmasına göre İngiltere ve AB, taraflardan birisinin anlaşmanın bir bölümünü ihlal etmesi durumunda başka bir alanda yaptırım hakkına sahip. Elektrik arzı da bunlar arasında.
Ancak bunun için anlaşmanın gerçekten ihlal edildiğini kanıtlamaları gerekiyor, ki bu da bir miktar zaman isteyen bir süreç.
Kararları kim alıyor?
Jersey Adası'nın statüsü oldukça karmaşık çünkü ada Birleşik Krallık'ın ya da Avrupa Birliği'nin bir parçası değil.
Ada kendi hükümetine sahip ve İngiliz hükümetinden özerk durumda. Balıkçılık sahasındaki kararlara da kendisi karar veriyor.
Ancak Jersey'nin dış ilişkilerinden bütünüyle Birleşik Krallık sorumlu. Bu nedenle Manş Denizi'ndeki balıkçılık kuralları İngiltere ile AB arasındaki ticaret anlaşmasının bir konusu olarak değerlendiriliyor.
AB'nin pozisyonu ne?
Avrupa Komisyonu, ticaret anlaşmasının bazı maddelerinin ihlal edildiğini söyleyerek Fransa'ya destek veriyor.
İngiltere ise Avrupa Komisyonu'nu yeni düzenlemelerle ilgili bilgilendirdiğini savunuyor. AB ise bunun "düzenlemeler yürürlüğe girmeden sadece bir gün önce gerçekleştiğini" vurgulayarak, tartışma zamanı tanınmadığı görüşünde.
Anlaşmazlık daha büyük bir soruna dönüşür mü?
Jersey sularındaki anlaşmazlık hassas bir zamana denk geldi.
AB ve İngiltere arasında balıkçılık alanlarındaki faaliyetlerle ilgili daha genel müzakereler gerçekleşiyor.
Fransız balıkçıların İngiliz balıkçılarla karşılıklı gerilimi başka noktalarda da sürüyor. Geçen ay Fransız balıkçı tekneleri Boulogne limanını tıkayarak İngiliz gemilerin balık sevkiyatını durdurmaya çalıştı.
Perşembe günü 60 kadar Fransız balıkçı gemisi St. Helier limanında protesto eylemi yaptı ve Kraliyet Donanması'na ait iki devriye gemisi "önlem" amaçlı bölgeye sevk edildi.
Anlaşmazlığı çözmek için görüşmelerin süreceğinin bildirilmesiyle tansiyon bir nebze duruldu ancak balıkçıların kaygıları henüz giderilmiş değil.