İngiltere’de Soruşturma Yetkileri Mahkemesi (IPT), iç istihbarat kurumu MI5 için çalışan ajan ve muhbirlerin, aralarında cinayet ve işkence gibi şiddet eylemlerinin de yer aldığı ağır suçları işlemesinin yasalara uygun olduğuna hükmetti. Karar, beş üyeli mahkemede üç üyenin oyu ile kabul edildi.
İstihbarat servisleri ile ilgili şikayetleri inceleyen Soruşturma Yetkileri Mahkemesi, dört insan hakları örgütünün MI5 çalışanları ile ilgili başvurusunu değerlendirdi.
İnsan hakları örgütleri, doğrudan hükümet için çalışmayıp istihbarat toplayan ajanlar ve muhbirlerin, aralarında cinayet ve işkencenin de bulunduğu suçları işlemesine izin verilmesinin, İngiliz yasaları ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne aykırı olduğu gerekçesiyle mahkemeye başvurmuştu.
Konuya ilişkin olarak görüş bildiren hükümet, MI5'in ajanlar olmadan istihbarat toplayamayacağını ve terör saldırılarını engelleyemeyeceğini belirterek, ajanlara gerektiğinde suç işleme yetkisi tanınmasının gerekliliğine dikkat çekmişti. Hükümet, söz konusu ajan ve muhbirlere yargı dokunulmazlığı verilmediğinin de altını çizmişti.
"Halkı terör saldırılarından korumak için"
Hükümetin görüşüne destek veren mahkeme, ülkede son zamanlarda düzenlenen ve ölümlere yol açan saldırıları örnek gösterdi.
Mahkemenin kararında, "Bu vaka, hukukun üstünlüğünün geçerli olduğu demokratik bir toplumda karşı karşıya kalınan en derin sorunlardan birini ortaya koyuyor” ifadesi kullanıldı. 2017 yılında Manchester ve Londra'da düzenlenen saldırılar hatırlatılarak, bu olayların "halkı ağır terör saldırılarından korumak için istihbarat toplamanın ve diğer faaliyetlerin gerekliliğine vurgu yaptığı” kaydedildi. Mahkeme ayrıca, MI5 çalışanlarının dokunulmazlığı bulunmadığına işaret etti.
Karara tepkiler
İçişleri Bakanlığı, mahkemenin kararını memnuniyetle karşıladı. Yapılan açıklamada, gizli ajanların MI5'in "temel araçlarından” biri olduğu belirtilerek, çalışmalarının "ülkenin güvenliği” için gerekli olduğu kaydedildi.
İnsan hakları örgütleri Privacy International, Reprieve, Pat Finucane Merkezi ve Adaletin Kabulü Komitesi kararı temyize götüreceklerini açıkladı. Privacy International örgütünden Ilia Siatitsa kararı eleştirerek, "Soruşturma Yetkileri Mahkemesi, MI5'in muhbirlerine İngiltere'de aralarında şiddetin de bulunduğu ağır suçları işlemeleri için gizlice izin verebilmesine hükmetti” dedi.
İnsan hakları örgütleri, MI5’in 1990’ların başından beri başvurduğu bu uygulamasının, eski Başbakan Theresa May’in 2018 yılında bu uygulamanın varlığını teyit etmesi ile ortaya çıktığını belirtiyor. Örgütler, İrlandalı avukat Pat Finucane'in Belfast'daki evinde İngiltere yanlısı militanlar tarafından 1989'da öldürülmesine ilişkin bir rapora atıfta bulunuyor. 2012 tarihli rapor, devletin aktörlerinin katkısı olmaksızın avukatın öldürülemeyeceğine işaret ediyordu.