İngiltere seçmeni yarın 'Avrupa Birliği ile yola devam mı?' referandumuna giriyor. Sandıktan ‘Evet’ de çıksa ‘Hayır’ da çıksa, karar Türkiye’nin AB ile olan ilişkilerini etkileme potansiyeline sahip olduğu belirtiliyor. ‘Evet’ çıkarsa Türkiye, AB ilişkilerinde nispeten bildik bir rotada devam edecek. Ancak sandıktan ‘Hayır’ çıkmasının Türkiye açısından riskinin daha yüksek olduğu yorumları yapılıyor.
İngiltere'nin Avrupa Birliği’ndeki geleceğini belirleyecek olan referanduma bir gün kala çıkacak sonuç için net konuşmak hâlâ çok zor. Kamuoyu araştırmaları sonucun bıçak sırtında olacağını gösteriyor. Sonucu sadece İngiltere’yi değil Avrupa Birliği’nin tamamını etkileyecek olan referandumun ana tartışma konularından birini Türkiye’nin olası üyeliği oluşturdu. Hürriyet'ten Güven Özalp'ın haberine göre, referandumdan çıkacak ‘Evet’ de ‘Hayır’ da Türkiye’nin Brüksel’le olan ilişkilerini ciddi şekilde etkileme potansiyeli taşıyor.
Etki kaçınılmaz: Anketlere yansıyan rakamların şekillenmesinde Türkiye’nin tartışma malzemesi yapılmasının da etkisi azımsanmayacak düzeyde oldu. Üst düzey bir AB yetkilisi, Brexit taraftarlarının Türkiye’yi günah keçisi yapmalarının aslında kampanyanın tez sıkıntısı içinde olduğunun göstergesi olduğunu belirterek, “Gerçekten argüman bulmakta zorlanıyor olmalılar. Bu yaklaşım karşısında AB’de kalmayı savunan kamptan da saçmalık düzeyi yüksek açıklamalar geldi” dedi. Aynı diplomatın, referandumun sonucunun Türkiye’nin sürecini nasıl etkileyeceği yönündeki soruya, “‘Evet olursa şu olur’, ‘Hayır olursa bu olur’ diye şimdiden net bir şema çizmek pek mümkün değil. Kesin olan tek unsur her iki sonucun da belli şartlar oluşması durumunda belli bir aşamada etki yaratacağı” cevabını verdi.
‘Evet' daha sağlam: Türkiye’nin referandum sonucu olarak öncelikli tercihi İngiltere’nin AB’de kalmasından yana. Bunun nedenini sorduğumuz üst düzey bir diplomatın yanıtı, “İngiltere, referandum kampanyası başlayana kadar Türkiye’nin yanında yer alan bir yaklaşım sergiledi. AB içindeki ağırlığı Fransa ve Almanya gibi ülkeler karşısında Türkiye için denge unsuru niteliğinde. Buna ek olarak AB’de kalması kurallarını bildiğimiz ve işleyişine hakim olduğumuz yapının devamı anlamına gelecek” oldu. İngiltere’den AB’ye ‘Evet’ çıkmasının tercih edilmesinde ‘bilinenlerin’ daha fazla olması güvenli opsiyon olma niteliğini pekiştiriyor. Bir AB diplomatı, İngiltere’nin kalması durumunda uzun vadede de olsa ister istemez bazı yapısal değişikliklerin gündeme gelme ve daha esnek bir yapıyla karşı karşıya kalma olasılığının ‘sıfır’ olmadığını belirterek, “İngiltere, Brüksel’le bunun pazarlığını referandum tarihini açıklamadan yaptı. Bugünden yarına olacak bir şey değil ama olması halinde oyunu kendi kurallarıyla oynamayı tercih ettiği izlenimi veren Türkiye açısından da örnek oluşturacak bir tablo ortaya çıkabilir” dedi.
'Hayır' fırsat da olabilir: Olası bir Brexit, AB’deki taşları radikal şekilde yerinden oynatma potansiyeli taşıdığından Türkiye açısından ‘bilinmeyenleri fazla, riski daha yüksek’ bir opsiyon olmayı sürdürüyor. Brexit durumunda İngiltere ile AB arasında kurulacak ilişkinin şekli ve derinliği Türkiye tarafından da benimsenebilecek bir örnek oluşturabilir.
Bazı yetkililer, yüksek riske rağmen şartların oluşması ve iyi idare edilmesi halinde Türkiye açısından yeni bir fırsat penceresi oluşabileceği görüşünde. İngiltere’nin AB’den kopması başka ülkeleri de benzer adımlar atmaya itebileceğinden yıllardır kâğıt üstünde tartışılan ‘çok çemberli AB’ yaklaşımının daha hızlı şekilde devreye sokulma ihtimali söz konusu.
Siyasi boyutu daha geri planda olması beklenen bu ihtimale yönelik değerlendirmeleri, “Başka bir yapı oluşacak ve yepyeni bir kurguyla karşı karşıya kalınacak. Tüm politikaları tam olarak uygulayan bir çemberin yanında daha esnek yapıya sahip bir ya da daha fazla çember olacak. Esnek olacağından merkez çember dışındaki çemberlere üyelik daha kolay olacak ve bu üyelik kamuoyu açısından daha az rahatsız edici olacak” ifadeleriyle özetlemek mümkün.
Rowling ve Beckham'dan 'AB'de kalalım açıklaması
İngiltere'de yarın yapılacak AB’de kalıp kalmama konusundaki referandumla ilgili siyasilerin yanı sıra farklı alanlardan popüler isimler de görüş açıklamaya başladı.
Harry Potter kitapları serisinin yazarı J.K. Rowling, kamuoyuna AB’de kalma yönünde oy kullanmaları çağrısı yaptı. arken, referandum sürecinin ülkedeki “en bölücü ve acı siyasi kampanyalarla” geçtiğini söyledi. İngiltere’nin eski yıldız futbolcusu David Beckham da AB yanlılarına destek verdi. Beckham, “Dört çocuğum ve onların çocukları dünyanın karşılaştıkları sorunlarla dünya ile birlikte yüzleşmeli yalnız başına değil” ifadelerini kullandı. ABD’li milyarder yatırımcı George Soros, Guardian gazetesine yazdığı makalede, İngiltere’nin AB’den ayrılması halinde bunun ülkeyi olumsuz etkileyeceğini, ‘sterlinin değerinin hızlı bir biçimde düşeceğini’ ifade etti.