AKP'nin uzun süredir üzerinde çalıştığı, TBMM'ye sunduğu İnfaz Paketi'yle, cezaevleri boşalacak. 90 bin hükümlü paket sayesinde tahliye olabilecek. Verilen cezaların cezaevinde geçirilecek infaz sürelerini yarıya indiren pakete göre, bu uygulama kasten öldürme, terör, uyuşturucu ve örgütlü suçlarda geçerli olmayacak. Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda da indirim yapılmayacak. Korona salgını nedeniyle açık cezaevinde bulunanlar ve kapalı cezaevinden açık cezaevine geçme hakkı kazananlar 31 Mayıs'a kadar izinli sayılarak, serbest bırakılacak. İzin süresi, Adalet Bakanı tarafından iki ayı geçmemek üzere iki kez uzatılabilecek. Bu süre, cezadan çekilmiş sayılacak. Hafta sonu ve geceleri cezaevinde geçirme, cezayı konutta çekme gibi uygulamalar getiren pakette, kasten öldürme ve terör suçları bu uygulamalardan da muaf tutuldu. İnfaz indirimi kapsamı dışında tutulan uyuşturucu suçlarına ‘özel infaz' maddeleri getiren maddeler de dikkati çekti.
Meclis'e sunulan teklifteki düzenlemeler özetle şöyle:
- İnfaz Hakimliği'nin yetkileri genişledi. İnfaz hakimleri artık savcının ceza ve güvenlik tedbirlerine ilişkin verdiği kararlara karşı yapılan şikayetleri inceleyecek, cezanın infazına yönelik hakim veya mahkeme tarafından verilmesi gereken tüm kararları verecek. Bu amaçla her il ve gerekli görülen ilçelerde infaz hakimlikleri kurulacak. İş yoğunluğunun fazla olduğu yerlerde birden fazla infaz hakimliği kurulabilecek. Bundan sonra infazla ilgili olan, adli para cezasının hapse çevrilmesinden çağrı kağıdı çıkartılmasına kadar tüm işlemleri infaz hakimleri yapacak. Hakim ve mahkemeler infazla ilgili işlemlere karışmayacak. Savcıların infazla ilgili kararları da infaz hakiminin şikayet üzerine denetimine açıldı. Yetkilerin infaz hakimlerine geçişi 1 Eylül 2020'den itibaren başlayacak. Koşullu salıverme, denetimli serbestlik gibi konularda ise infaz hakimleri yetkilerini kullanmaya hemen başlayabilecek.
- Açık cezaevinden yeniden kapalı cezaevine gönderilme, disiplin soruşturmasının süresinin uzatılması, hücreye koyma cezasının infazına başlanması gibi yaptırımlara karşı infaz hakimine itiraz edilebilecek.
- Denetimli serbestlikle cezaevinden salıverilenler, velayet, vesayet, kayyımlık yetkilerini kullanabilecek. Bu kişiler, kamu kurumu ya da meslek kuruluşlarının iznine tabi meslek veya sanatı da yapmaya başlayabilecek. Bu hakları kullanmak için denetimli serbestlik süresinin bitimi beklenmeyecek.
- Kasten yaralama suçunun, yüze kezzap atmak gibi canavarca hisle işlenmesi durumunda verilecek ceza bir kat arttırılacak. Silah kullanma nedeniyle ise ayrıca artırım yapılmayacak. Yaralama sonucu ölüm yaşandığında verilen cezanın üst sınırı ise 16 yıldan 18 yıla çıkartıldı.
Örgüt suçlarına ceza artırımı
- Örgüt kuran ve yönetenlere , sadece bu nedenle verilen ceza 2 yıldan 6 yıla kadar hapis olarak düzenleniyor. Teklifle, bu ceza "4 yıldan 8 yıla kadar" şeklinde yükseltildi. Örgüt üyeliği suçuna verilen "1 yıldan 3 yıla kadar hapis" cezasının sınırları ise "2 yıldan 4 yıla kadar hapis" şeklinde değiştiriliyor.
Tefecilik suçunun cezası arttı
- Tefecilik suçuna verilen 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasının üst sınırı 6 yıla kadar hapis cezası şeklinde değişiyor. Bu kişilere 500 günden başlanarak adli para cezası da uygulanabilecek.
Hasta şüpheli ya da hamile olanlar tutuklanmayacak
- Tutuklama koşullarının bulunmasına rağmen ağır hastalık veya engellilik nedeniyle hayatını yalnız idame ettiremeyeceği saptanan, hamile olan ya da doğumun üzerinden 6 ay geçmemiş olan şüpheliler tutuklanmak yerine adli kontrol altına alınacak.
Hasta tutukluya tahliye yolu
- Hakkında mahkumiyet hükmü verilen ancak bu karara yaptıkları itirazlar değerlendirme aşamasında bulunanlar için de ilk derece mahkemesi tahliye ve adli kontrol kararı verebilecek.
Adli kontrole uymayan tutuklanacak
- Adli kontrol kararına uymayanlar, suçlarının cezası ne olursa olsun tutuklanacak.
- İstinaf mahkemesine itiraz edilemeyecek kadar hafif olanların suçları yeniden işleyenler "tekerrür" eylemi ile cezalandırılmayacak.
Doğrudan açık cezaevi
- Teklifle getirilen düzenlemeye göre, terör suçlarından, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlardan, mahkum olanlar, mükerrer suç işleyenler, koşullu salıverme kararı kaldırılanlar hariç olmak üzere doğrudan acık cezaevinde cezanın infaz edilmesi sistemi getirilecek. Buna göre, kasıtlı suçlardan 3 yıl ve daha az ceza alanlar, taksirli suçlardan 5 yıl ve altında ceza alanlar, adli para cezası hapse çevrilenler, İcra İflas Kanunu uyarınca tazyik hapis cezası alanlar cezalarını doğrudan açık cezaevinde çekecekler.
- Diğer suçlardan kapalı cezaevinde yatanların açık cezaevine geçişine, disiplin koşullarına uyup uymadığına bakılarak idare kurulunca karar verilecek. Hakkında olumlu karar verilmeyenler açık cezaevine geçemeyecek. İnceleme ABD'de olduğu gibi belli periyotlarla yapılacak.
- Kasten öldürme, terör suçları, cinsel suçlar, uyuşturucu suçlarından ceza alanlarla, 10 yılın üzerinde hapis cezası alanların açık cezaevine geçişi, idare kurulunun kararının ardından infaz hakiminin onayıyla mümkün olacak. Onay verilmezse açık cezaevine geçemeyecekler.
- Açık cezaevinde bulunan kişilerden firar edenler, disiplin cezası işleyen ya da eylemi düzen bozucu görülenler, uyum sağlayamayanlar ilgili kurulların kararıyla kapalı cezaevine gönderilecek.
Hamilelerin infazı geri bırakılacak
- Hamile olan ya da doğumunun üzerinden 6 ay geçmemiş olan kadınların kesinleşmiş cezalarının infazı 1 yıl 6 ay ertelenebilecek. Mevcut kanunda sadece 6 aylığına erteleme yapılabiliyor.
İnfaza ara verilebilecek
- Eş veya çocuklarında sürekli hastalık ya da malullük bulunan hükümlülerin infazına ara verilebilecek. Zorunlu ve çok ivedi durumlarda infaza ara verilebilmesine yönelik düzenlemedeki 6 aylık süre de 1 yıla çıkartılacak.
- Hükümlülerin yakalanabilmesi için konutunda, işyerinde arama yapılabilecek.
Cezaevi yerine kurumda kalacaklar
- Açık cezaevinde bulunup da kamu kurumları için çalışanlar, geceleri cezaevine dönmeyip ilgili kurumun sağladığı yerde kalabilecekler. Bu şekilde çalıştıkları süre, denetimli serbestlik süresine eklenecek ve cezanın erken biçimde infazının tamamlanması sağlanacak.
Cezaevi dışında da disiplin
- Duruşma, sağlık kurumuna sevk gibi durumlarda, hükümlü ya da tutuklunun buralarda yaptığı eylemler, cezaevinde yapmışlar gibi disiplin hükümleriyle cezalandırılabilecek.
- Hükümlü ve tutuklular, telefon haklarını, bildirdikleri numara dışında, bir başka hatta telefonun yönlendirilmesi gibi bir yöntemle kullanarak, bildirilen kişi dışında kişilerle görüşme yapmaları durumunda disiplin cezası alacaklar. Cezaevine alkol sokulması da disiplin cezası kapsamına alınacak. Disiplin soruşturmalarına başlama ve soruşturmayı tamamlama süreleri de değişiyor.
- Çocuk hükümlülere verilecek disiplin cezalarını gerektiren eylemlerin kapsamı da genişledi. Alanlarını temiz tutmamak dahil bir dizi yaptırım, disiplin cezası kapsamına alınıyor.
- Çocuk hükümlüye verilen "odaya kapatma" disiplin cezasının uygulanmasına ancak hakim onayıyla başlanabilecek.
- Çocuk hükümlü ve tutuklular, iki ayda bir yerine ayda bir aileleriyle görüşme hakkı kazanacak. Aile görüşmesine kardeşler de girebilecek.
- Hükümlüler, kamu kurum ve kuruluşlarının kütüphanelerinden yararlanabilecek.
Yayınlara ve gazetelere sınırlama
- Kurum disiplini ya da düzenini bozan, hükümlülerin iyileştirilmesi amacına ulaşmayı zorlaştıran yayınların hükümlülere verilmemesi düzenlendi. Basın İlan Kurumu'ndan reklam alamayan ya da Evrensel gazetesi gibi ceza nedeniyle reklam alma hakkı engellenen süreli yayınlar da cezaevine alınmayabilecek. Yabancı yayınlardan hangilerinin cezaevine alınabileceği konusunda ise Adalet Bakanlığı yetkilendiriliyor.
Salgın hastalık
- Salgın hastalık durumunda mahkumlar telefon ve fakstan derhal yararlanabilecek.
- Hükümlülerin dışarıdan hediye kabul etme sınırları genişletilecek. İki ayda bir kez dışarıdan gelen hediye kabul edilebilecek. Çocuk ve yaşlı hükümlüler, yanında çocuğu olan kadın hükümlüler bunun dışında da hediye alabilecek.
- Eğitim ve sınavlarla ilgili haklar yönetmelikle düzenlenecek.
İyi hal için sürekli inceleme
- İyi hal incelemesi sadece koşullu salıverme sırasında değil sürekli yapılacak. En geç 6 ayda bir değerlendirme kurulu, ABD'de olduğu gibi değerlendirme yapacak. İyi hal gerektiren hakların kullanımında bu değerlendirmeler belirleyici olacak.
- Mazeret izni kullanılabilmesi konusunda iyi halle geçirilecek süre kısaltılacak. Aileyle görüşebilme konusunda verilen özel izinlerle ilgili şartlar da kolaylaşıyor.
- İzinden dönmeyen ya da iki günden geç dönenlere bir daha izin verilmeyecek. Salgın, afet gibi mazeretler varsa hükümlü ceza almayacak.
- Kamuya yararlı işte çalışma cezası verilenlerin hangi alanda çalışacağına denetimli serbestlik büroları karar verecek. Hükümlünün bu karara itiraz hakkı kaldırılıyor.
Denetimli serbestliğe yeni model
- Mevcut düzenlemede cezasının bitimine 1 yıl kalanlar, denetimli serbestlik kapsamına alınarak serbest bırakılıyor. Teklifle, tüm suçlar için 1 yıl olan bu süreye, cezaya göre oranlama sistemi getiriliyor. Buna göre, açık cezaevinde bulunan ve koşullu salıverme için cezaevinde geçirmesi gereken sürenin beşte dördünü tamamlayan kişi denetimli serbestlik kapsamına alınacak. 10 yıl ceza alan biri, 8 yıl ceza yatmışsa, denetimli serbestlik kapsamında tahliye olabilecek. 20 yıl ceza alan da 16 yıl yatmışsa bu haktan yararlanacak. Ağırlaştırılmış müebbet ve müebbet suçlarında ise sürenin uzamaması için cezanın son 3 yılı denetimli serbestlik kapsamında olacak.
- Düşük ceza alanlar, neredeyse hiç cezaevinde kalmadan denetimli serbestlikten yararlanabildiği için, eleştirilen bu sistem değişecek. 10 ay ceza alan kişi de aynı kurallara tabi olacak ve cezasının beşte dördünü çektikten sonra denetimli serbestlik kapsamına alınacak.
- Yaşlı, çocuk ve 0-6 yaş arası çocuğu olan kadınlar için denetimli serbestlik süresi beşte üç olarak uygulanacak.
Cezanın yarısı kadar infaz
- Mevcut sistemde adli suçlarda hükümlüler, aldıkları cezanın üçte ikisini cezaevinde geçiriyor. 12 yıl ceza alan biri 8 yıl cezaevinde kalıyor. Teklifle infaz oranı yarıya inecek. 12 yıl ceza alan kişi, 6 yıl cezaevinde kalacak. 6 yıl sonunda hükümlünün tutum ve davranışları ile ilgili karar verilecek. Olumlu bulunanlar tahliye olabilecek. Örgüt suçlarındaki dörtte üçlük oran ise üçte ikiye inecek. Bu suçlardan 12 yıl ceza alanlar, mevcut sistemde 9 yılını cezaevinde geçiriyor. Yeni sistemle cezaevinde geçirecekleri süre 8 yıla inecek. Bu hükümlüler, cezaevinde yattıkları süre kadar süreyi denetimli serbestlikte geçirmiş sayılacak. Denetimli serbestlik süresinde suç işleyenler, aldıkları cezanın iki katı kadar cezaevinde kalacak.
Cinsel suçlarda indirim yok
- Cezanın yarı oranında indirilmeyeceği suçlar da ayrıca belirlendi. Buna göre, kasten öldürme suçlarında infaz süresi üçte iki olacak ve yarı oranında infaz indirimi yapılmayacak. İşkence ve eziyet suçlarında da üçte ikilik infaz sistemi devam edecek.
- Cinsel saldırı suçlarında da mevcut sistem devam edecek. Şu anda olduğu gibi, 102. Maddenin ikinci fıkrasına istisna getirildi. fiilin organ veya cisim sokulması suretiyle işlenmesi durumunda 12 yıldan az olmamak üzere hapis cezası verileceğine dair maddenin ikinci fıkrası, dörtte üç infaz sistemiyle devam edecek. 15 yaşını bitirmiş çocukla cinsel ilişki suçlarında da üçte ikilik infaz sistemi uygulanacak. Ancak evlenme yasağı bulunan kişi tarafından suçun işlendiği durumlarda, bakım ve gözetimi altındaki çocuğa karşı işlenmesi halinde dörtte üçlük infaz sistemi şimdi olduğu gibi uygulanacak.
- Uyuşturucu suçlarında da suçun örgütlü işlenmesi durumunda infaz indirimi uygulanmayacak.
- İlk metinde yer alan, mükerrir suçlarda uyuşturucu ve cinsel suçlarda indirim öngören düzenleme paketten çıkartıldı. Mükerrir suçlarda da mevcut sistem devam edecek. İkinci defa tekerrür suç işleyen ise koşullu salıvermeden yararlanamayacak.
Hafta sonu ve gece infaz
- İnfaz hakimi, kasten işlenen suçlarda 1 yıl 6 aylık sürenin, taksirle işlenen suçlarda öldürme hariç 3 yıllık sürenin evde infazına karar verebilecek. Bu durumda, hükümlü, haftasonlarını ve geceleri cezaevinde geçirecek. Geri kalan sürede evinde olabilecek.
Konutta infaz
- Suça konu zararın karşılanması şartıyla, kadın, çocuk ve 65 yaşını bitirenlerin mahkum oldukları bir yıl, 70 yaşını bitirenlerin mahkum oldukları iki yıl, 75 yaşını bitirenlerin mahkum oldukları dört yıllık cezanın konutta geçirilmesine hükmedilebilecek.
- 5 yıl ve daha az hapis cezası alan, cezaevinde hayatını sürdüremeyecek kadar hasta olanların da cezalarını konutunda çekmelerine karar verilebilecek.
- Doğumunun üzerinden 6 ay geçen ve 3 yılın altında ceza alan kadınlar da cezalarını konutunda çekebilecek.
Uyuşturucu suçunda da özel infaz
- Terör suçlarından mahkum olanlarla, cinsel suçlardan mahkum olanlar özel infaz rejimlerinden yararlanamayacak. Uyuşturucu suçları ise bu konuda kapsam dışında bırakılmadı.
Örgütlü af: 3 yıllık denetimli serbestlik
- 30 Mart 2020 tarihine kadar suç işleyenler için bir defaya mahsus olmak üzere denetimli serbestlik 1 yıl yerine 3 yıl olarak uygulanacak. Böylece onbinlerce kişi tahliye edilebilecek. Terör suçları, cinsel suçlar, örgüt ve uyuşturucu suçları ile devlet aleyhinde işlenen suçlar bu kapsamda olmayacak.
- 0-6 yaş arasında çocuğu bulunan kadın hükümlülerle, 70 yaşını geçmiş hükümlüler için de 30 Mart'tan önce işledikleri suçlarda denetimli serbestlik süresi iki yıl yerine 4 yıl olarak uygulanacak. 65 yaşını bitirmiş hasta hükümlüler de hemen denetimli serbestlik kapsamına alınarak tahliye edilecek. Çocuk hükümlüler açısından 15 yaşını bitirdikleri zamana kadar cezaevinde geçirdikleri bir gün 3 gün, 15 ila 18 yaş arasında cezaevinde geçirdikleri bir gün 2 gün olarak hesaplanacak ve erken tahliye şansı doğacak. Terör suçları, cinsel suçlar, örgüt ve uyuşturucu suçları ile devlet aleyhinde işlenen suçlar bu kapsamda olmayacak.
Korona izni ile cezaevleri boşalacak
- Korona salgını nedeniyle açık cezaevinde bulunan hükümlüler ile kapalı cezaevinde bulunup da açık cezaevine geçmeye hak kazananlar 31 Mayıs 2020'ye kadar izinli sayılacak ve salıverilecek. Bu süre Adalet Bakanı tarafından her defasında iki ayı geçmemek üzere iki kez uzatılabilecek. Geçen bu süre, cezadan çekilmiş sayılacak.
- Kaçakçılık suçlarında etkin pişmanlık gösterilerek, suça konu eşyanın bedelinin iki katının Hazine'ye ödenmesi durumunda ceza yarı oranında indirilecek. Cezası infaz aşamasında olanlar için de madde geçerli olacak.
Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlar için koşullu salıverme oranının dörtte üç uygulanacağı bu yasaya özel olarak işlenecek.