Bürokratlara IMF'den temin edilebilecek kredinin miktarının tespit edilmesi ve teknik hazırlıkların yapılması için talimat veren hükümet böylece IMF ile ihtiyati stand-by için düğmeye basmış oldu.
Yerel seçimler öncesi IMF kısıtlarına uymak istemeyen hükümet, IMF anlaşmasının ocak ayında devreye girmesi ve ilk gözden geçirmenin de yerel seçimlerin ardından nisan ayında yapılmasını planlıyor.
Stand-by görüşmelerinin ilan edilmesi için belirlenen tarih ise Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın ABD Başkanı George W. Bush'un düzenlediği kriz zirvesine katılacağı 22 Kasım olması bekleniyor.
Hükümet kanadından gelen "İsteklerimiz kabul edilmezse anlaşma yapmayız" açıklamalarına rağmen, Türkiye, IMF ile bir ihtiyati stand-by anlaşması yapmaya hazırlanıyor.
Edinilen ilk bilgilere göre IMF anlaşmasının en az 10 milyar dolarlık bir krediyi kapsaması hedefleniyor.
Yerel seçimler öncesi harcamalarda elini kolunu bağlamak istemeyen hükümet, anlaşmanın hazırlık devresini uzun tutup yürürlük tarihini ocak ayına bırakmayı hedefliyor.
Böylece IMF heyetinin anlaşma şartlarına uyulup uyulmadığına dair ilk gözden geçirme ziyareti nisan ayına kalacak. Hükümet de mart ayında yapılacak yerel seçimlere kadar IMF'ye hesap vermekten kurtulacak.
IMF heyetinin geçen hafta program sonrası izleme kapsamında Ankara'ya yaptığı ziyaret sırasında olası bir ihtiyati stand-by için yapılan öngörüşmelerin ikinci ayağı ABD'de devam edecek.
Başbakan Erdoğan, 15 Kasım'da ABD'de yapılacak kriz zirvesine katılmak için geniş bir ekiple bu ülkeye gidecek. Görüşmelerin başladığına ilişkin açıklamanın da ABD'de yapılması bekleniyor.
Stand-by öncesinde IMF'nin istediği iki düzenlemenin yapılması gerekiyor.
IMF'nin ilk talebi 17 katrilyon liraya varan İş-Kur'da biriken paranın bütçeye dahil edilmesi sorunu. IMF bu paranın bütçe açıklarını kapatan bir kalem olarak gösterilmesine karşı çıkıyor.
IMF ile en büyük sorun ise faiz dışı fazlada yaşanıyor. Hükümetin milli gelirin yüzde 3.5'i seviyesine indirdiği faiz dışı fazlanın da yıl sonunda milli gelirin yüzde 2.5'ine kadar ineceğini hesaplayan IMF, bunun da en az 3.5 - 4 seviyesine çıkarılmasını istiyor.
IMF'ye göre hükümetin 2009 bütçesindeki gelir rakamları ya bir defalık ya da büyümenin düşeceği bir sene için fazla abartılı. Bu nedenle IMF, milli gelirin yüzde biri kadar bir tasarruf yapılmasını ya da yeni gelir yaratılmasını talep ediyor.
Hükümetin doğalgaz fiyatlarına yaptığı yüksek oranlı zamlar da bu kapsamda değerlendiriliyor.
İhtiyati stand – by nedir?
* Stand-by anlaşmalarında IMF kredilerinin hemen kullanımı söz konusu oluyor, ihtiyati stand-by'da ise döviz kredisi ihtiyatta yani yedekte duruyor.
* IMF ile anlaşan ülke ihtiyati stand-by 'ın parasına ihtiyaç duyduğunda kredisini kullanabiliyor. Ancak piyasalar bu durumu "ekonomi kötü gidiyor" şeklinde yorumlayabiliyor.
* İhtiyati stand-by anlaşmasında da ülke IMF uzmanlarının sıkı gözetim ve denetiminde oluyor. Ancak her denetim sonu "kredi dilimi serbest bırakılacak mı, bırakılmayacak mı" tartışması olmuyor.