Dearbail Jordan
BBC İş Dünyası Muhabiri
Uluslararası Para Fonu (IMF), düşük üretkenlik ve nüfusun yaşlanması nedenleriyle dünyanın önde gelen gelişmiş ekonomilerinde, faizlerin Covid salgını öncesi düzeylere düşeceği tahmininde bulundu.
IMF'ye göre borçlanma faizlerindeki artış geçici bir süre devam edecek, enflasyon kontrol altına alındığında faizler de düşecek.
Örneğin İngiltere Merkez Bankası faizleri Aralık 2021'den bu yana yüzde 0,1'den yüzde 4,25'e yükseltti.
Bu yükseliş ülkede banka kredisiyle ev alanların aylık mortgage ödemelerinde büyük artışlar anlamına geldi.
İngiltere, ABD, Avrupa ülkeleri ve diğer birçok ülkede yükselen enflasyon karşısında merkez bankaları faiz hadlerini yükseltmeye yönelmişti.
İngiltere'de yıllık enflasyon, enerji fiyatları ve dolayısıyla gıda fiyatlarındaki büyük artışlarla birlikte yaklaşık son 40 yılın en yüksek düzeyi olan yüzde 11'e kadar çıktı. Şubat ayında yıllık enflasyon yüzde 10,4 ile Merkez Bankası'nın yıllık tahmininin 5 katı olmuştu.
Enflasyonun düşeceği beklentisi neye dayanıyor?
Enflasyonun dünya çapında artış göstermesinin altında yatan faktörlerden biri de Rusya'nın Ukrayna'yı 24 Şubat 2022'de işgale başlamasıyla birlikte elektrik, yakıt ve gaz fiyatlarındaki tırmanmaydı.
Fakat IMF tarafından internete konulan bir blogda, reel faizlere son zamanlarda getirilen artışların geçici olacağı tahmininde bulunuyor.
Washington merkezli uluslararası finans kuruluşu IMF, "Enflasyon kontrol altına alındığında, gelişmiş ekonomilerin merkez bankaları büyük ihtimalle para politikalarını gevşetecek ve faizleri pandemi öncesi düzeylere doğru çekecekler" diyor.
IMF, enflasyonun muhtemel düşüşünde gelişmiş ekonomilerin nüfuslarındaki yaşlanmanın da etkisi olacağını düşünüyor.
Nüfusun yaşlanması ile enflasyon arasındaki ilişkinin nasıl kurulduğunu Polar Capital adlı finans kuruluşundan George Godber, BBC'ye şöyle açıkladı:
"Harcamalarınızın gelirinize oranının en yüksek olduğu yaşlar 20, 30 ve 40'lı yaşlarınız oluyor. Genellikle bir ev kurabiliyor, çocuk sahibi olabiliyor, araba ve eşya alabiliyorsunuz. Ama yaşlandıkça giderek daha az tüketiyorsunuz."
Nüfustaki yaşlanmaya bir örnek İngiltere. İngiltere Merkez Bankası Başkanı Andrew Bailey yakınlarda ülke nüfusunda 20-59 yaş grubunun oranının son 10 yıl içinde yüzde 65'in altına düştüğünü ve önümüzdeki yıllarda daha da düşmesinin beklendiğini söylemişti.
IMF'nin enflasyonun düşeceği tahmininin temelindeki diğer varsayım da düşük üretkenlik, yani bir ekonomide üretilen mal ve hizmet miktarı.
Yine İngiltere'den örnek vermek gerekirse, Merkez Bankası Başkanı Bailey, 2008 yılındaki finans krizi öncesinde ülkede imalat sanayiinde üretkenliğin arttığını ama krizden sonra büyük düşüş gösterdiğini söyledi.
İngiltere Merkez Bankası, Mart ayında da faiz hadlerinde küçük bir artış yaptı ama enflasyonun yılın kalan bölümünde hızlı bir şekilde düşmesini beklediğini de açıkladı.
Eflasyondaki düşüş beklentisinde İngiltere özelinde hükümetin hanelere verdiği enerji faturası desteği ve yaz aylarında düşmesi beklenen enerji fiyatlarının rolü var.