Ayşe Sayın
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı seçilen Ekrem İmamoğlu'nun mazbatasını almasının aldından gözler, Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) seçimin iptali ve yenilenmesi istemiyle olağanüstü itiraz başvurusunda bulunduğu Yüksek Seçim Kurulu'na (YSK) çevrildi. AKP'nin itiraz başvurusundaki delilleri tek tek incelemesi gerektiği için sürecin hemen sonuçlanması beklenmiyor.
YSK kaynaklarından edinilen bilgiye göre kurul, öncelikle HDP'nin, KHK ile kamudan ihraç edilip belediye başkanı seçilen partili adayların mazbatasının iptal edilerek, ikinci sıradaki partinin adayının belediye başkanı olacağı yönündeki kararına yaptığı olağanüstü itirazı görüşecek.
Kurul gündemine dün gelmesi beklenen HDP itirazının görüşmesinin ertelendiği, eksik belgelerin tamamlanmasının ardından bugün görüşülmesi bekleniyor.
Belge incelemesi başladı
YSK kaynaklarından edinilen bilgiye göre kurul, sonradan bir değişiklik olmazsa AKP'nin Maltepe, Büyükçekmece ve İstanbul büyükşehir için yaptığı olağanüstü itiraz başvurusu ile MHP'nin Maltepe başvurusunu birlikte görüşecek. Kurul, karar için toplanmadan önce, AKP ve MHP'nin sunduğu delilleri inceleyecek, gerekli gördüğü takdirde il ve ilçe seçim kurulları veya ilgili diğer kurumlardan ek belgeler de isteyebilecek.
YSK'nın delil olarak sunulan belgeleri tarayarak sisteme kaydetmeye başladığı ancak çok sayıda belge olması nedeniyle, bunun biraz zaman alabileceği değerlendirmesi yapılıyor.
YSK'ya İmamoğlu'na mazbata verilmemesi için yapılan itiraz reddedildi
Olağanüstü itirazlarla ilgili gözlerin çevrildiği YSK, AKP'nin, olağanüstü itirazı sonuçlanana kadar Ekrem İmamoğlu'na mazbata verilmemesi yönündeki başvurusunu da dün sonuçlandırdı.
İmamoğlu'na itirazlar sonuçlanana kadar mazbata verilmemesi için başvuruda bulunan AKP; İl Seçim Kurulu'nun bu konudaki ret kararının ardından, YSK'ya da başvurarak, olağan ve olağanüstü itiraz sonuçlanana kadar İmamoğlu'na mazbatanın verilmemesi talebinde bulunmuştu.
Kurul, başvuruyla ilgili kararında da, AKP'nin başvurusunu sadece "olağan" itiraz yönünden değerlendirdi ve İl Seçim Kurulu'nun mazbata verilmesi yönündeki kararına uyarken, "olağanüstü itiraz" süresinin beklenmesi istemini reddetti. AKP YSK Temsilcisi Recep Özel'in başvurusunu görüşen YSK'nin kararı şöyle:
"İlgi (a) da kayıtlı dilekçede, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimleri ile ilgili olağan ve olağanüstü itiraz süreçleri devam ettiğinden, İstanbul İl Seçim Kurulu tarafından olağanüstü itiraz süreci tamamlanana kadar ilgili kişiye mazbata verilmemesine karar verilmesinin istenmesi üzerine; ilgi (b) de kayıtlı kurulumuzun kararı ile süresinde itiraz varsa, sürecin beklenilmesine karar verilmiştir."
YSK kaynakları bu kararla, kurulun, mazbata konusundaki yetkiyi İl Seçim Kurulu'na bıraktığını belirterek, böylece AKP'nin olağanüstü itiraz sonuçlanana kadar "mazbata verilmemesi" yönündeki talebinin Kurul tarafından da reddedildiği anlamına geldiğine işaret ediyorlar.
CHP'nin YSK Temsilcisi Hadimi Yakupoğlu, YSK'nin bu kararını "Sondan bir önceki hamle de bitti. Son hamle ise olağanüstü itiraz. AK Parti'nin itirazları hakkında, YSK an itibariyle seçimin iptali kararı vermedi" değerlendirmesi yaptı.
YSK'nin karar için ne kadar süresi var?
298 sayılı Seçimlerin Genel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Yasa uyarınca, YSK'nin seçimin iptali ve yenilenmesi talebiyle yapılan olağanüstü itiraz başvurusunu, 3 ay içinde sonuçlandırma zorunluluğu bulunuyor. Ancak kurulun, yenilenecek seçimlerin, 2 Haziran'da yapılacağını takvime bağlaması nedeniyle, sürecin bu kadar uzaması beklenmiyor.
Yasa'nın "tetkik ve tahkik usulü" başlıklı maddesinin 132. maddesi, incelemenin süresi ve nasıl yapılacağını şöyle düzenliyor:
"Yüksek Seçim Kurulu evrak üzerinde, incelemeler yapar. Ayrıca lüzum gördüğü bilcümle tahkik ve her türlü tetkik işlemlerini de yapar. Gerekli mercilerden her türlü bilgi ve belgeleri ister. Bu mercilerin, en kısa bir zamanda ve en geç 7 gün içinde istenilen bilgi ve belgeyi vermeleri mecburidir.
"Kurul başkanı, lüzum ve ihtiyaca göre, bu işlerde çalışmak üzere, Yargıtay ve Danıştay memurlarını da vazifelendirebilir. İtiraz dilekçesinin bir sureti, tutanağına itiraz edilene tebliğ olunur. Tutanağına itiraz olunan kimse, isterse yazı ile savunabileceği gibi, isteği üzerine, Yüksek Seçim Kurulunun tayin edeceği günde bizzat veya bir vekil marifetiyle kendini kurul huzurunda savunabilir.
"Kurul, yapılan itiraz ve ihbarları kendisine verildiği tarihten itibaren en geç 3 ay içinde bir karara bağlar. Kurulun kararı kesindir. Aleyhine hiçbir mercie ve kanun yoluna başvurulamaz. Seçimin özelliğine göre seçim sonuçları hakkında kesin karar vermeye yetkili mercie yapılacak itirazlarda da yukarıki 1 inci ve 3 üncü fıkralar hükümleri uygulanır. Ancak, bu kurul itirazları onbeş gün içinde kesin karara bağlar. Yukarıki fıkralarda yazılı kararlar aleyhine hiçbir mercie ve kanun yoluna başvurulamaz. Tutanakların iptali halinde özel kanunlarındaki hükümler uygulanır."
Yalova'da 14 günde karar çıktı
Olağanüstü itirazla, seçim iptali konusundaki en yakın örnek, 2014 yerel seçimlerinde Yalova'da yaşandı. İlk başta AKP adayı Yakup Koçal'ın 1 oy farkla kazandığı seçime CHP itiraz etmişti.
Yapılan yeniden sayımda seçimi 6 oy farkla Vefa Salman kazanmış ve mazbatasını almıştı.
Olağan itiraz sürecinin tamamlanmasından sonra AKP, 7 oy kullanma yeterliliği olmayan 7 kişinin oy kullandığı tespiti üzerine kurula olağanüstü itirazda bulunmuştu. YSK bu başvuruyu 14 günde karara bağlamış ve seçimin yenilenmesi kararı almıştı. Yenilenen seçimde de CHP adayı Vefa Salman, belediye başkanı seçilmişti.
YSK, seçim iptali kararı verilen Denizli Honaz, Kırıkkale Keskin ilçelerinde "kısıtlı seçmenlerin oy kullandığı" gerekçesiyle seçimin iptali ve yenilenmesine karar verdi. YSK'nin bu başvuruları hemen karara bağlamasının nedeni ise başvuruların "olağan itiraz" süreci için de yapılmış olması.
Seçim iptal edilirse ne olacak?
YSK'nin, AKP ve MHP'nin başvurusunu haklı bularak, seçimin iptali ve yenilenmesi kararı vermesi durumunda, itiraz edilen belediye başkanının mazbatası iptal edilecek. Bu durumda, yenilenen seçim 2 Haziran'da yapılacak.
Yenilenecek seçimlere 31 Mart'da yapılan seçimlere katılan siyasi partiler katılacak. Ölüm, istifa gibi olağanüstü haller dışında, partiler aynı adaylarla seçim yarışına girecek.
Seçimlerde 31 Mart 2019'da yapılan seçim için güncelleştirilmiş ve kesinleşmiş sandık seçmen listeleri kullanılacak, yeni bir güncelleme yapılmayacak.