Daniel Mann & Marita Moloney
İnsan faaliyetlerinin küresel ısınmaya neden olduğunun kanıtlanmasında önemli rol oynayan Fransız buzul bilimci Claude Lorius, 91 yaşında hayatını kaybetti. Lorius'un Salı günü Fransa'nın Burgundy bölgesinde yaşamını yitirdiği açıklandı.
Buzul biliminin öncülerinden olan Lorius, yaşamı boyunca Grönland ve Antarktika'yı 22 kez ziyaret etti.
1965 yılında Antarktika'daki keşif seyahati sırasında içeceğindeki buz küplerine bakarken insan faaliyetlerinin Dünya'yı nasıl ısıttığını keşfetti.
Lorius, Fransa'da Besançon Üniversitesi'nde eğitimine devam ederken erkek kardeşi gibi futbolcu olmanın hayallerini kuruyordu.
Ta ki 23 yaşındayken bir gün üniversite kampüsünde "Uluslararası Jeofizik Yılı için düzenlenen bilimsel gezilere katılmak için genç araştırmacılar aranıyor" yazılı bir ilanı görene kadar.
Hayatını değiştiren bu çağrıyla o gün henüz dar bir alan olan buzul bilimine adım atan Lorius, bundan 60 yıl sonra verdiği bir röportajda, "Tek düşünebildiğim macera olasılığıydı." diyecekti.
1955'te dahil olduğu ilk Antarktika seyahatinde sıcaklıkların -40 santigrat dereceye kadar düştüğünü gördü.
Buna rağmen Lorius yanındaki iki kişiyle birlikte buzul kıtada iki yıl yaşadı, sınırlı stok ve arızalı bir radyoyla hayatta kalmayı başardı.
Kıtaya yaptığı her kutup gezisinde Antarktika'nın gizemlerinden daha çok etkilendi.
Lorius 1965 yılında kıtadan buz örneklerini toplayıp viski kadehine bırakarak bir keşif yaptı.
Yarım asır sonra o günü şöyle anlattı:
"Bir akşam buzulda derin sondaj çalışması yaptıktan sonra karavanımıza döndük ve içtiğimiz viskiye derinlerden getirdiğimiz geçmiş dönemlerde oluşmuş buz küplerini koyduk.
"Bardaklarımızdaki hava kabarcıklarını görünce, bunların buzda hapsolmuş atmosfer örnekleri olduğu fikrine vardım."
Buzulda sıkışmış havayı analiz etmenin bilimsel potansiyelini fark eden Loruis, buz çekirdeklerini incelemeye karar verdi. Buz çekirdekleri, buzdan çıkarılan ve donmuş zaman kapsülleri görevi gören numunelere verilen isim.
Lorius, buzu delerek ilerlerken bugünden geçmişe doğru ilerledi ve "ilk Buz Devri'ne ait buzlara" ulaştı.
Buzda hapsolmuş hava kabarcıklarıyla ilgili araştırması 1987'de yayımlandı.
Araştırması, dönemden döneme az miktarda değişiklik gösteren atmosferdeki karbondioksit oranının Sanayi Devrimi'ndan sonra birdebire yükselişe geçtiğini ve sıcaklıkları artırdığını gösterdi.
Lorius'un kendisine uluslararası ün kazandıran ve buzul biliminde çığır açan çalışması, bilim insanlarının 160 bin yıllık buzul kayıtlarını incelemesinin önünü açtı.
Fransız Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi (CNRS), çalışmanın küresel ısınmanın insan faaliyetlerinden kaynaklandığı konusunda "şüpheye yer bırakmadığını" söyledi.
Loruis bu önemli buluştan sonra iklim değişikliği alanında öncü isimlerden biri oldu ve 1988'de Birleşmiş Milletler Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'nin birinci uzmanı oldu.
2002 yılında meslektaşı Jean Jouzel ile birlikte CNRS altın madalyasını aldı.
"Ekolojinin Nobel Ödülü" olarak anılan Mavi Gezegen Ödülü'nü alan tek Fransız bilim insanı oldu.