Uzmanlar Amazon yağmur ormanının, iklim krizinin olumsuz etkileriyle geçilmesi muhtemel ve geri döndürülemez olan "devrilme noktasına" yaklaştığını, ağaçlarda toplu ölümler yaşanabileceğini söylüyor.
Yeni bir araştırmanın bulguları, dünyanın en büyük yağmur ormanının son zamanlarda giderek şiddetlenen kuraklıklar, yangınlar ve ormansızlaşma çalışmaları sonrasında kendini artık eskisi gibi toparlayamadığını açığa çıkarıyor. Ormanın büyük bir kısmının çayırlık savana alanlarına dönebileceğinden endişe ediliyor.
Ormanlar, normal şartlarda özellikle insan faaliyetleri tarafından meydana gelen ve küresel ısınmanın en büyük faktörlerinden olan karbondioksit (CO2) emisyonlarını atmosferden çekerek tutabiliyor. Amazon ormanının 90 ve 140 milyar arasında metrik ton karbon tuttuğu düşünülüyor.
Ancak son zamanlarda yapılan araştırmalar, ormanın artık bu karbonu tutamadığını, üstelik daha fazlasını atmosfere yaydığını belirtiyor.
'Ağaçlar artık sağlıklı değil'
30 yıldır toplanan ve bu çalışmada kullanılan uydu verileri, Amazon yağmur ormanının "sağlığı" konusunda endişe verici eğilimler sergiliyor.
İngiltere'de Exeter Üniversitesi'nde çalışan Dr. Chris Boulton, "Ağaçlar artık sağlıklı değil ve devrilme noktası, yani toplu ölüm evresine ulaşmak üzereler" diyor.
Veriler, ormandaki ağaçların yüzde 75'inden fazlasında iyileşme süreçlerinin uzadığını ve dayanıklılığın azaldığını gösteriyor.
Bilim insanları, ormanın devamlı zarar gördüğü ve bunun bir kısır döngü haline geldiği takdirde toplu ölümlerin gerçekleşebileceğini ifade ediyor.
Ormanın bu devrilme noktasına ne zaman ulaşacağı henüz bilinmiyor ancak etkilerinin küresel iklim krizi, biyolojik çeşitlilik ve bölgede yaşayanların hayatları için "çok yıkıcı" olacağı konusunda fikir birliği var.
Toplu ağaç ölümlerinin başladığı noktadan itibaren tüm tropikal ormanlık alanın daha kuru, ağaç sayısı çok daha az çayırlık savana alanına dönmesinin yüz yıldan az sürmesi bekleniyor.
Dr. Boulton, bölgede ormansızlaşmayı acilen durdurmanın bunu önleyebileceğini düşünüyor ve sözlerine devam ediyor:
"Amazon ormanı çok yoğun miktarda karbon tutuyor. Toplu ölümlerin başlaması bu karbonun atmosfere salınması demek, bu da giderek yükselen hava sıcaklıklarını hızlandıracak."
- Amazon ormanları son 15 yılın en büyük kaybını yaşıyor
- İklim krizi: Yeni BM raporu küresel ısınmanın etkilerine dair en kaygılandırıcı değerlendirme olabilir
- Dünyada 216 milyon kişi göç etmek zorunda kalabilir ama şehirler kurtarıcımız olabilir
Araştırmayı birlikte yürüten Exeter Üniversitesi, Potsdam İklim Araştırmaları Enstitüsü (PIK) ve Münih Teknik Üniversitesi uzmanları, dünyadaki yağmur ormanlarının sanayi devrimi öncesine kıyasla 5'te 1'inin yok edildiğini belirtiyor.
PIK ve Münih Teknik Üniversitesi'nden Profesör Niklas Boers, "Amazon'da yaşanacak ölümlerin en büyük sebebi ormansızlaşma ve iklim krizinin kombinasyonu olacaktır" diye konuştu.
Londra'daki İmperial College Grantham İklim krizi ve Çevre Enstitüsü'nden araştırma hakkında yorum yapan Dr. Bonnie Waring, "Bu son bulgular, iklim krizi ve insan faaliyetlerinin sömürücü etkileri yüzünden dünyadaki canlı türlerinin 10'da birini barındıran, dünya üzerindeki en büyük tropikal ormanın tehlike altında olduğunu doğruluyor" dedi.
Çalışmanın bulguları ve 1991'den 2016'ya kadar toplanan uydu verileri Nature Climate Change adlı dergide yayımlandı.