Gazeteci Çağla Üren, İkbal Uzuner ve Ayşegül Halil’in katledilmesinin ardından gündeme gelen “incel” gruplarını değerlendirdi. İncel gruplarla ilgili yapılan araştırmaları aktaran Üren, “Hali hazırda diğer insanların sosyalleşme tanımına uyum sağlayamamış insanlar bu gruplarda örgütleniyor. Bu insanlar belli sosyalleşme becerilerine sahip değiller ve asosyaller. Birilerini suçlama eğilimi oluşuyor bir yankı odası içinde” ifadelerini kullandı.
Semih Çelik’in İkbal Uzuner ve Ayşegül Halil’i katletmesinin ardından belirli internet siteleri, Discord ve Telegram’da örgütlenen kadın düşmanı, erkeğin üstünlüğünü savunan “incel” gruplar gündeme geldi. Gazeteci Çağla Üren, incel gruplara dair yaptığı araştırmaların detaylarını T24’e anlattı.
İncel gruplar nasıl ortaya çıktı?Üren, incel grupların nasıl ortaya çıktığını şöyle aktardı: “1997’de Alana diye genç bir kadın kendisine sevgili isteyen yalnız kalmış insanlar buluşması için bir site açıyor. Sitenin adı da ‘involuntary celibate' (istem dışı bakir) oluyor. Daha sonra incel diye kısaltıyorlar. Aslında bir flört sitesi. İnternetin gelişmesiyle değişiyor ve bir alt kültüre dönüşüyor. Özellikle 2014’te Elliot Rodger silahlı saldırı ile intihar ediyor ve içinde kadın düşmanı ifadeler olan 140 sayfalık bir manifesto bırakıyor. İncel topluluğu ilahlaştırıyor bu kişiyi, kadın düşmanı bir manifestoyu benimseyip katil övüyorlar. İnceller çok farklı ülkelerde var Türkiye gibi.” |
“Kadına bu kadar hak verilmemesi gerektiğini savunuyorlar”
Ataerkil toplum düzenini savunan ve feminizm nedeniyle kadınların “aşırı” özgürleştiğini savunan incel grupların hiyerarşik yapısını ve ideolojisini Üren şöyle anlattı:
“Bu incel topluluğunun ideolojisi ve hayata bakışı hiyerarşik. ‘Biyolojik determinist’ denen bir noktadan bakıyorlar. Nasıl doğada dişiler eş seçiyorsa incel topluluğu bunun insanlar için de aynen geçerli olduğunu düşünüyor. Bu düşünceye göre; kadınlar hala modern toplumda insan yaşamının devamını sağlamak amacıyla kaslı, parası olan, çekici erkek figürlerini seçip üremeye odaklılar. İncel topluluğunda meme (karikatür) kültürü de var. Belirli gruplara isimler takmışlar. Piramidin en üstünde alfa erkek var. Bu figür güçlü, çekici ve parası var. ‘Chad’ adını vermişler. Hemen altında ‘stacy’ dedikleri çekici kadın figürü geliyor. Bu kadın büyük göğüslü, büyük kalçalı. Hem kadınları küçümseyip hem de piramidin ikinci basamağına bir kadın koymalarına ise ‘çelişki’ diyorlar. Kendileri piramidin en aşağısında ama yine de bütün erkekleri kadınlardan üstün görüyorlar. Toplum böyle işler ama bütün erkekler üstündür görüşü çıkıyor buradan.
“Cinsel deneyim eksikliği olan kişiler”
Eski çağlarda geleneksel evliliklerin olduğu ataerkil toplumlarda bu fiziksel özellikler ve kadın hipergami dediğimiz durumun evcilleştiğini ve feminizmle beraber bu düzenin bozulduğunu, kadına bu kadar hak verilmemesi gerektiğini söylüyorlar. Bu döneme altın çağ diyorlar. Cinsel deneyim eksikliği olan, hayal kırıklığına uğramış toplumu veya kadınları suçlayan kişiler bunlar.
Amerika’da yapılan araştırmalar diyor ki incellerin önemli bir kısmı Amerikan soluna oy veriyor. Çünkü bunlar biyolojik determinist bir yapıya sahipler nasıl muhafakazar olabilirler? Yerelliklerde de çok çeşitlenen bir grup. Birden fazla araştırma incellerin arasında anksiyete, intihara meyil gibi psikolojik sorunlar olduğunu söylüyor. İncelleri işe alıyorlar araştırma için. Anksiyetesi yüksek mi, hangi partiye oy veriyor vs bunlara bakılıyor. Bilerek de yanıltıyor olabilirler tabii ki. Hali hazırda diğer insanların sosyalleşme tanımına uyum sağlayamamış insanlar bu gruplarda örgütleniyor. Bu insanlar belli sosyalleşme becerilerine sahip değiller ve asosyaller. Birilerini suçlama eğilimi oluşuyor bir yankı odası içinde. Bu yankı odaları da bir şiddet kültürünü doğuruyor. Toplum ‘Bunlar dışlansın’ diyor ama bu insanlar kendi kendilerini izole etmiş zaten. Esas sorun bu.”
Semih Çelik incel ise neden ve nasıl sevgilisi vardı?
Ayşenur ve İkbal’i katleden Semih Çelik’in incel olmasına rağmen nasıl sevgilisi olduğuna dair ise Üren, “İki kadını vahşice katleden Semih Çelik için ‘İncel arkadaşları varmış ama sevgilisi de varmış nasıl olur?’ diyorlar. Sevgilisi olur ama yine bu gruplarla dirsek teması vardır. Geçişkenlik var aslında” dedi.
TIKLAYIN - Yarım saat arayla iki kadını katleden Semih Çelik 5 kez psikolojik tedavi görmüş!
İncellerin hepsi şiddet yanlısı mı, nasıl şiddete yöneliyorlar?Uzmanların incellerin hepsinin şiddet yanlısı olmadığını saptadığını belirten Üren, şunları söyledi: "Uzmanlar şöyle diyor; incellerin hepsi şiddet yanlısı değil. İncellerin sahiplendiği semboller var. Birisi blue pill (mavi hap) ve red pill (kırmızı hap). Kırmızı hapı seçiyorlar kendi dünyalarında. Aslında kadınların yönetiminde olan bir distopyadayız diyorlar. Black pill (siyah hap) ekliyorlar ve siyah hap aşaması için ise değiştirilemez diyorlar. Bu ‘hap’ gruplaşması içinden örnek vermek gerekirse; biri bana kızdı ve muhafazakar, ana akım bir erkek hesabıydı. Kendisini kırmızı hapçı olarak tanımlamış. Erkeğin kendi değerini fark etmesi gibi bir hareket olarak tanımlıyor ve hepsini beraber sınıflandıramazsınız diyor. Muhtemelen çok çeşitli alt kollar veren bir alan. Sınırları belli değil." “Yasaklarla kendi sitelerini açıp daha da izole oluyorlar”“Onu yasakla bunu yasakla ama zaten gidip kendi sitesini açıyor” diyen Üren, Discord’a erişim engeli getirilmesi ihtimalini şöyle değerlendirdi: “Discord yasaklansın muhabbeti var. Engellesen de gidip kendi sitesini kurar. Sıradan bir insanın Twitter’da falan rastlayıp girmesi mümkün değil bu gruplara. Gruplara girmek için kod adları alıyorlar mesela. Telegram grupları da aynı şekilde işliyor. Onu yasakla bunu yasakla ama zaten gidip kendi sitesini açıyor. Böyle daha da izole oluyorlar. Discord’da bir ifşa opsiyonu var en azından." “Kullanıcı adlarının başına bazı rakamlar, semboller ekleyip birbirlerini tanıyorlar”"Rastladığımız gruplara girip bakabiliyoruz. Hayvana şiddet grupları bir dönem açıktı. En azından yine girilen açık telegram kanalları oluyordu. Devlet birini kapatıyor, yeni birini açıyorlar. Bazı gruplar daha gizli. Kullanıcı adlarının başına bazı rakamlar, semboller ekleyip birbirlerini tanıyorlar. Türkiye’de gençlerin etkileşim arayışı olduğu için zaten yaptıkları her şeyi kapalı gruplarının haricinde Twitter’da da paylaşıyorlar.” İstismar iddialarıyla gündemde: Discord nedir? Discord nasıl silinir? |
Semih Çelik animeden mi etkilendi?
Semih Çelik, ‘animeden etkilendi’ iddialarına ilişkin konuşan Üren, Türkiye’deki cinayetlerde sürekli bir ayin arayışı olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Geniş anlamda düşünüldüğünde bir dizi, film, roman, oyun insanı etkileyebilir. İnceller; Matrix, Fight Club seviyorlar mesela. Bir tanesi Radio Head’in bir şarkısını seviyor, şarkının incelliği tanımladığını düşünüyor. Yönetmen David Fincher mesela açıklama yapmak zorunda kalmıştı. Fight Club’ı ‘Erkekler için çekmedim’ demişti. Sen ne için çekersen çek, birileri bir şey anlar ve benimser. Alt kültürler böyledir. Semih Çelik’in odasındaki semboller üstünden satanist falan diyorlar mesela. 90’lardaki satanist avlarına benziyor bu. Semih Çelik cinayeti işledikten sonra surlarda otururken çok soğukkanlı animeden etkilenmiş gibi yorumlar yapıldı. Anime kültürü ve memeler (karikatür) içinde çok zararlı içerikler var. Cinsel içerikli olanlar falan da var ama bunları siz zaten insanlarla da çekiyorsunuz. Yani tüm suçu alıp animeye yüklemek doğru değil. Popüler kültüre yabancılaşmadır bu. Alt kültürden haberimiz bile yok. Türkiye’de o yüzden sürekli ayin arayışı var. Münevver ve Narin için de dendi bunlar. ‘Ayin mi yaptılar’ sorusu soruldu.”
Sosyal medya uygulamalarının algoritmaları incel grupları nasıl etkiliyor?
Sosyal medya uygulamalarının algoritmalarını yankı odası oluşturup oluşturmadığını değerlendiren Üren, “YouTube’da ‘black pill’ içerikleri izleyin mesela yenisini önerir. YouTube algoritmasını düzelttiğini iddia ediyor tabii. Algoritmalar tek başına yankı odalarını oluşturan bir temelde de diyebiliriz. Ben hayvansever olayım hesapları takip etmeme gerek bile yok tweetleri önüme düşüyor. Burada en önemli şey iyi moderasyon yapılması. En azından gelişen teknolojiyi doğru kullanıp nefret söylemini kullanıcı mahremiyetine zarar vermeden denetlemeleri gerekiyor” ifadelerini kullandı.
Neden intihar ederken yanlarında birini götürmek istiyorlar?
İncellerin çoğunun intihar düşüncesinin olması yanında intihar sürecinde yanlarında birini veya birilerini de götürmelerinin gerekçesini Üren şöyle açıkladı:
“İnceller için ‘Hem nihilistler hem de neden terör eylemine benzer eylemler yapıyorlar?’sorusu soruluyor. Bu kişilerde zaten intihara ciddi bir eğilim var ve devamlı yanlarında birilerini de götürme propagandasına maruz kalıyorlar. İntihar düşünen birine ‘Git bir okul patlat bari öyle öl’ gibi telkinler var. Bunları bir şeyler değişsin diye yapmıyorlar. Çok ciddi kendilerine ve başkalarına zarar verme eğilimleri olduğu için yapıldığını düşünüyor birçok uzman.
“Faaliyetleri terör eylemi olarak kabul edilmiş”
Amerika, İngiltere’de belirli tartışmalara konu olmuş bu. Emniyetten sorumlu bağımsız denetçiler falan aralarında epey tartışmış. Ne olursa olsun burada bir kişisel motivasyon dışında ideolojik etkilenme var. Terör eylemi olarak kabul edilmiş. Belirli bir ideolojik aidiyet ve kişisel süreç var.
“Toksik kültür birbirini besliyor”
İncellerin bu faaliyetlerini psikolojik süreçlere bağlayanlar da var. Kadın düşmanı ideolojilerin parçası olarak kadına şiddeti teşvik eden bir ortamdalar. Bunları terör faaliyeti olarak mı kabul edeceğiz tartışmaları da var dediğimiz gibi. Kırmızı hapçı oluyor mesela birisi ve erkeğin kendine değer vermesi, büyük oyunu çözme dürtüleri içinde bir araya geliyorlar. Öte yandan; devamlı kendilerinden daha radikal fikir belirten birileri var. Böylece zamanla fikirleri daha da radikalleşiyor. Pozitif düşünceler daima küçümseniyor. ‘Fakecell’ deniyor pozitif düşünce belirtenlere. Toksik kültür birbirini besliyor.”
Bakan Uraloğlu'ndan "Discord" açıklaması: Erişim engeli getirme noktasını istişare ediyoruz
İdeolojik düşünceleri nasıl, sağ ve sol gruplardan hangisine daha yatkınlar?Semih Çelik’in katlettiği İkbal Uzuner için bir sene önce çektiği videoda “Allah” değil, “tanrı” ifadesini kullandığına dikkat çeken Üren, incel grupların ideolojik yatkınlıklarına ilişkin olarak şu yorumu yaptı: “Yurtdışında yapılan araştırmalar çok önemli bir kısmının Amerika soluna yakın olduğunu söylüyor. Evrimsel baktıklarını düşünüyorlar. Bu ne kadar muhafazakarlıkla uyumlu tartışılır. Tabii yerelliği de düşünmek gerekir. Yurtdışındaki sol anlayışı ile Türkiye’deki aynı değil. Semih Çelik videosunda dikkatimi çekti mesela. ‘Seni öldürecektim ama tanrı seni korudu’ diyor. Allah demiyor. Seküler eğilimliler de olabiliyor aralarında. Çok geçişken bir yapılanma. Kutsal mekan bombalamak gibi eylemleri de var. Benimsedikleri semboller ise daha gotik oluyor.” Neden örgütlenmek için Discord ve Telegram’ı tercih ediyorlar?İncel gruplar kendi kurdukları internet sitelerinin haricinde genelde Discord ve Telegram’da örgütleniyor. Bu uygulamaları tercih etmelerinin nedenlerinin moderasyonun zayıflığı olduğunu vurgulayan Üren, konuya ilişkin olarak şunları aktardı: “Aslında birçok platformda varlar. Örgütlenme alanı olarak Discord ve Telegram yapısı iyi bir ortam sağlıyor. Normalde kullandığımız X, Facebook, Instagram gibi ana akım uygulamalar merkezi uygulamalar olarak geçer. Herkesin ana timeline’i paylaştığı ve bu hatların da doğrudan kurallarının belirlendiği, denetlendiği bir ortam. Ancak Discord ve Telegram merkeziyetsiz uygulamalar. Size bir alan sağlıyor ama bu alan dağıtık. Bir sunucu içindesiniz. Büyük alanda küçük sosyal medyacıklar gibi düşünelim bunu. Kuralları ben belirlerim, istediğimi alırım, istediğimi almam. Tam anlamıyla merkeziyetsiz de değiller ama belirli bir miktar gizlilik de sağlıyor bu uygulamalar. Hal böyle olunca orada bir örgütlenme alanı kurmuş oluyorlar. Aynı zamanda kullanıcı deneyimi açısından da elverişliler. Bir Telegram grubunda 200 kişi olabiliyor. Discord’da ise aynı zamanda görüntülü konuşma yapabiliyorsunuz. Moderasyon hala yeterli değil ama maalesef. Bu da güvenlik açıkları oluşturuyor.” |