İETT’nin İTÜ’ye hazırlattığı Şubat 2007 tarihli fizibilite raporunda, “Metrobüs projesi için değerlendirilen iki otobüs seçeneğinden Capacity (Mercedes) otobüsünün finansal değerlendirme göstergeleri, Phileas otobüsüne göre önemli ölçüde daha iyidir” deniyor
Milliyet'in haberine göre; İETT’nin metrobüs alımında kendi hazırlattığı “Topkapı-Avcılar Metrobüs Projesi ve Yeni Otobüs Alımı Ekonomik ve Mali Fizibilite Etüdü” adlı rapora da uygun davranmadığı ortaya çıktı.
Daha dezavantajlı
İETT’nin, İstanbul Teknik Üniversitesi’ne (İTÜ) hazırlattığı Şubat 2007 tarihli fizibilite raporunda Hollanda’dan alınan ve teknik özellikleri yüzünden eleştirilere konu olan Phileas marka otobüslerin, rakibi Mercedes’in Capacity marka otobüslere göre ekonomik olarak dezavantajlı olduğu belirtiliyor.
İTÜ öğretim üyesi Prof. Dr. Haluk Gerçek tarafından 2007’de Topkapı-Avcılar Metrobüs Projesi ve İETT’ye 400 yeni otobüs alımı için hazırlanan raporda, metrobüs projesi için iki araç tipi değerlendiriliyor.
Capacity daha iyi
Capacity ve Phileas marka araçların mali ve ekonomik karşılaştırılmasının yapıldığı raporda, otobüslerin tekli ve ikili diziler halinde işletilmesi seçenekleri ayrı ayrı inceleniyor.
İkili diziler halinde yapılan karşılaştırmada, Phileas marka otobüslerin 2007-2037 yılları arasında yaratacağı fayda ile maliyet arasındaki fark -18 milyon 474 bin euro olarak belirlenirken, alımı yapılmayan Capacity’nin aynı dönemdeki net fayda tutarı 61 milyon 530 bin euro olarak tespit ediliyor.
Birçok teknik ayrıntı bulunan raporun 62 ve 75. sayfalarında şu ifadeler yer alıyor:
“Topkapı-Avcılar metrobüs projesi Capacity (Mercedes) otobüsünün sabah-akşam doruk saatlerde iki araçlı diziler halinde işletilmesi durumunda ekonomik bakımdan yapılabilir bir projedir. Bu seçeneğin ekonomik iç verimlilik oranı yüzde 18.46, fayda maliyet oranı 1.84 olarak hesaplanmıştır. Diğer seçeneklerin yüzde 10 güncelleştirme oranı kullanılarak hesaplanan, net bugünkü değerleri negatif çıkmıştır.
Metrobüs projesi için değerlendirilen iki otobüs seçeneğinden Capacity otobüsünün finansal değerlendirme göstergeleri, Phileas otobüsüne göre önemli ölçüde daha iyidir.”
Ancak İETT kendi hazırlattığı rapordaki bu görüşlere rağmen maliyeti yüksek olan Hollanda menşeli Phileas marka araçları tercih etti.
‘Acele etmek maliyeti artırır’
Yerel yöneticilerin acele etmesi nedeniyle hızlı yürütülen çalışmaların ileride maliyet doğuracak hatalara yol açtığı vurgulanan raporda şu öneriler yer alıyor:
“Yerel yöneticiler, genellikle, zaman kısıtı nedeniyle metrobüs sistemini hızlı biçimde gerçekleştirmek istemektedirler. Metrobüs sistemlerini hızlı ve iyi biçimde yapabilmek önemli maliyet artışları ile mümkün olabilmektedir. Örneğin, Bogota, TransMilennio sisteminin yalnızca planlanması için 6 milyon dolar harcamıştır. Mexico City, metrobüs sisteminin planlanması için 10 milyon dolar sağlanmıştır.
Ancak bu harcamalara karşın, hızlı biçimde gerçekleştirilen sistemlerde, daha sonra düzeltilmesi büyük maliyetlere yol açan yanlışlar yapılmıştır. Bogota ve Mexico City’de, çatlaklar ve çökmeler nedeniyle, inşa edilen yol kısa süre sonra yenilenmek zorunda kalmıştır. Jakarta’daki sistemde talep öngörüleri yapılmadığı için sistem bir yıl içinde kapasitesine ulaşmıştır. Bu nedenlerle metrobüs sistemlerinin tasarım ve planlama aşamalarının kapsamlı ve ayrıntılı biçimde yapılması, bunun için gerekli kaynak ve zamanın ayrılması çok önemlidir.
Kılıçdaroğlu açıklama bekliyor...
CHP Grup Başkanvekili Kemal Kılıçdaroğlu, İETT adına hazırlanan rapor üzerine İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş’ın açıklama yapmasını beklediklerini söyledi. Kılıçdaroğlu, şunları kaydetti:
“Dünyada dağı olmayan tek ülke Hollanda. Kendi coğrafi koşullarına göre bir araç yapmış. İstanbul 7 değil 77 tepeli, dolayısıyla bu otobüs İstanbul’da gitmez. Bu konuda Ali Müfit Gürtuna’nın açıklamaları var, olumsuz raporlar var ve Topbaş halen suskun. Neden konuşmuyor?
Topbaş’ın konuşmasını bekliyoruz. İETT’nin hazırlattığı rapor bile Hollanda’dan alınan araçların ekonomik olarak pahalı olduğunu gösteriyor. Topbaş kendisine bağlı kurumun hazırlattığı raporu neden dikkate almadı ve gitti pahalı otobüsleri satın aldı. Bizim eleştirilerimizi dikkate almıyorsa bile kendisine bağlı İETT’nin raporunu dikkate almalıydı.”