Bankalarda hesabı olanlar yeni yıldan itibaren farklı bir uygulamayla tanışacak. Bu kapsamda havale işlemlerinden alınan komisyonların eşitlenmesi, yanlış hesaba transferin önlenmesi gibi amaçlarla geliştirilen IBAN için bankalar tüm hazırlıkları tamamladı.
1 Ocak 2010'dan itibaren bankalar aracılığıyla yurtiçi ve yurtdışına para tranferi yapmak için IBAN almak zorunlu olacak.
1. IBAN (Uluslararası Banka Hesap Numarası - International Bank Account Number) nedir?
IBAN, bankalardaki mevcut müşteri hesaplarının yerine kullanılacak olan ve para transferlerinin hızlı, hatasız ve az maliyetle gerçekleştirilmesi amacıyla belirli bir standarda göre oluşturulan uluslararası banka hesap numarasıdır.
IBAN'a ilişkin söz konusu standarda göre, ülke genelinde standart uzunlukta ve yapıda bir banka müşteri hesap numarası oluşturulması gerekmektedir. Her ülkenin IBAN numarası uzunluğu farklı ancak en fazla 34 karakterden oluşmaktadır. Bugün Avrupa Birliği ülkelerinin yanısıra bir çok ülkede de IBAN kullanılmaktadır.
2. IBAN'ın amacı ve yararı nedir?
IBAN'ın amacı, bankalardaki her bir müşteri hesap numarasını uluslararası ölçekte tanımlamak suretiyle, para transferlerinin hatasız ve hızlı bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaktır.
IBAN kullanılmadığında, hesap numaralarında belli bir standart olmadığı için numaranın doğruluğundan emin olunamamaktadır. Hatalı yazılan hesap numarası sonucunda para transferi işleminin gerçekleşmemesi veya yanlış hesaba gönderilmesi durumunda hatayı düzeltmek zaman almakta ve ek maliyetlerin oluşmasına neden olmaktadır.
Ancak, IBAN ile hesap numaraları belli bir standarda göre düzenlendiğinden ve bankalarca matematiksel olarak kontrol edilmesi zorunlu olduğundan para transferlerindeki söz konusu hatalar en aza indirilmektedir.
3.Türkiye'de IBAN kullanımı konusunda bir düzenleme var mı?
2008/6 Sayılı Uluslararası Banka Hesap Numarası Hakkında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tebliği 10.10.2008 tarih, 27020 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
4. Türkiye'de IBAN'ın yapısı nedir?
Türkiye'de bankalar tarafından müşterilere verilecek IBAN, yalnızca bir hesabı işaret eder ve 26 sayısal/alfabetik karakterden oluşur. IBAN Türkiye formatı ayrıca ülkelerin IBAN formatlarını tescile yetkili kuruluş olan SWIFT'in internet sitesinde de (www.swift.com) yer almaktadır.
Ülke Kodu, 2 büyük harften oluşur, Türkiye için TR kullanılır.
Kontrol Basamakları, 2 basamaklı rakamdan oluşur ve IBAN'ın doğrulanması işleminde kullanılır.
Banka Kodu, 5 basamaklı rakamdan oluşur. 5 basamaktan oluşmayan banka kodları sağa dayalı yazılır ve başına sıfır eklenerek 5 basamaklı hale getirilir.
Rezerv Alan, tek basamaklı rakamdan oluşur. Değiştirilinceye kadar 0 kullanılır.
Hesap Numarası, 16 basamaklı büyük harf ve/veya rakamdan oluşur.
5. IBAN'a geçiş süreci nasıldır?
Uluslararası Banka Hesap Numarası Hakkında Tebliğ ile IBAN kullanımında kademeli bir geçiş süreci planlanmıştır. Buna göre;
• 10.10.2008 tarihinden itibaren;
Bankalar müşterileri için IBAN üretmek ve hesap sahiplerine bildirmek zorundadırlar.
• 01.01.2009 tarihinden itibaren;
Bankaların mevcut uygulamalarında müşterileri için düzenledikleri ve üzerinde hesap numarası bulunan tüm belgelerde IBAN'ı göstermeleri gerekmektedir.
Müşterilerin Avrupa Ekonomik Alanında yer alan ülkelerdeki herhangi bir hesaba yapacakları para transferlerinde alıcıya ait IBAN'ı bankalarına bildirmeleri gerekmektedir.
Bankaların ise söz konusu IBAN'ı doğrulaması ve kullanması zorunludur.
• 01.01.2010 tarihinden itibaren;
Bankaların yurt içi ve yurt dışından gelen ve alıcı hesap numarası IBAN olarak belirtilen para transferlerinde IBAN'ı doğrulaması, giden transferlerde ise göndericiye ve alıcıya ait IBAN'ı kullanmaları gerekmektedir.
Müşteriler yurtiçinde yapacakları para transferlerinde alıcıya ait IBAN'ı bildirecek, bankalar ise söz konusu IBAN'ı doğrulayacak ve kullanacaklardır.
6. Her banka müşterisinin IBAN'ı var mı?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nca hazırlanan IBAN Tebliği gereğince Türkiye'deki tüm bankalar müşterilerinin para hareketine konu olan mevcut hesapları için IBAN üretmiş durumdadırlar.
7. IBAN'ımı nasıl öğrenebilirim?
Müşteriler, mevcut hesap numaraları yerine kullanılacak olan ve kendi bankasınca üretilmiş olan IBAN'ı hesaplarının bulunduğu banka şubesinden veya bankaların internet sitelerinden temin edebilirler.
8. IBAN'ımı Şimdiden Öğrenip Kullanabilir miyim?
Evet. Mevcut hesap numaraları yerine IBAN şimdiden kullanılabilir.
9. IBAN Nasıl Kullanılacaktır?
1. Her banka, müşterisinin para transferine konu hesabı için IBAN'ı üretmiş durumdadır ve müşterisine bildirir.
2. Parayı alacak olan kişi (ALICI) kendi hesap numarasına ait IBAN'ı parayı gönderecek olan kişiye (GÖNDERİCİ) bildirir.
3. Gönderici, alıcının IBAN'ını kendi bankasına bildirir ve para transfer emrini verir.
4.Göndericinin bankası bu IBAN'ı doğrular ve alıcının IBAN'ına para transferini gerçekleştirir.
10. Bankalar ne yapacak?
Türkiye'de faaliyet gösteren bankalar, müşterilerinin para transferine konu her bir hesabı için ayrı IBAN üretecek ve hesap sahiplerine bildirecek. Ayrıca IBAN kullanımını sağlayacak teknik altyapıyı hazırlayacak.
11. Banka müşterileri ne yapacak?
Para transferine konu hesabı olan her müşteri IBAN'ını almak için hesabının bulunduğu bankaya başvuracak. IBAN'ını alan müşteri kendisine yapılacak para transferlerinde kullanılmak üzere hesap numarası olarak IBAN'ını göndericiye bildirecek.
Para transferi yapacak olan müşteriler, transferi gerçekleştirmeden önce alıcının IBAN'ını bankalarına bildirecek. Alıcının IBAN'ının bilinmediği durumlarda ise bankalarına işlem bazında yazılı beyan vermek suretiyle transferi gerçekleştirebilecek.
12. IBAN doğrulaması nedir?
IBAN doğrulaması, IBAN'ın ISO 13616 no.lu standarda göre uygun formatta oluşturulup oluşturulmadığını kontrol eden bir uygulama. Bir başka ülkeye ya da bankaya para transferi yapmak isteyen bir müşteri, alıcının IBAN'ını gönderici bankaya verdiğinde, transfer yapılmadan önce alıcının IBAN'ı gönderici banka tarafından kontrol edilir. IBAN yanlış ise para karşı bankaya gönderilmez ve yanlış işlem engellenir.
Para transferinden önce yapılan IBAN doğrulaması sadece geçerli bir IBAN kullanıldığını göstermekte, kişi ile hesap numarasını eşleştirmemektedir.
13. Yurt dışındaki hangi ülkelere para gönderirken IBAN kullanmak zorundayım?
01.01.2009'dan itibaren Avrupa Ekonomik Alanı'nda yer alan Avrupa Birliği üyesi ülkeler ile İzlanda, Lihtenştayn ve Norveç'e para gönderirken IBAN kullanmak zorunlu.
14. Yabancı para (döviz) göndermek istediğimde de IBAN kullanmalı mıyım?
Türk Lirası veya yabancı para tüm hesaplara yapılacak transferlerde IBAN kullanılması gerekmektedir.
15. Bankanın bir şubesinden diğer şubesine para gönderirken IBAN kullanmak zorunda mıyım?
01.01.2010 tarihinden itibaren IBAN'sız yurt içi ve yurt dışına para transferi yapılamayacağından, eski hesap numaralarının tamamı IBAN'a dönüşecek, dolayısıyla bankanın bir şubesinden diğer şubesine para transferi yapılırken IBAN kullanmak gerekecek.
16. Kredi kartı ödemelerimi yaparken IBAN kullanmalı mıyım?
Kredi kartı hesaplarına IBAN verilmediğinden, kredi kartı numarasına yapılan transferlerde IBAN kullanılmamaktadır.
17. Yatırım hesaplarına IBAN verilmesi zorunlu mudur?
Yatırım hesabı para hareketine konu ise bu hesap için IBAN üretmek gerekmektedir.
18. Elektronik Fon Transferi (EFT) ile havale yaparken (para gönderirken) IBAN kullanmalı mıyım?
Hesaba (alıcının hesap numarasının bulunduğu durumda) para göndermek istendiğinde alıcının IBAN'ı kullanılmalı.
19. İsme havalede IBAN gerekli midir?
İsme (alıcının hesap numarasının bulunmadığı durumda) para göndermek istendiğinde herhangi bir hesap numarasına ihtiyaç duyulmadığından IBAN kullanılmayacak.
20. Para göndermek istediğim kişinin IBAN'ını öğrenemiyorsam ne yapmalıyım?
Para transferi yapmak istediğiniz kişinin IBAN'ını öğrenemiyorsanız, transferi gerçekleştirmeden önce alıcının IBAN'ını bilmediğinize ilişkin yazılı beyan vermeniz gerekmektedir.