Hükümetin geçtiğimiz hafta başında reel ve finans sektörüyle yaptığı zirvenin ardından aldığı kararlar, 2009 Yılı Programı'na girdi. Bugün (perşembe) Resmi Gazete'de yayımlanacak olan ve Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından hazırlanan 2009 yılı programında, krize karşı ekonomi yönetimindeki koordinasyonun "Ekonomi Koordinasyon Kurulu" vasıtasıyla güçlendirilmesi öngörülüyor. Programa göre, reel sektöre destek vermesi için Türk Eximbank kaynakları artırılacak, Körfez ülkelerinden sermaye çekmek için yeni mali araçlar geliştirilecek. Finansal sistemde risk yönetiminin yerleştirilmesi için yeni düzenlemeler yapılırken, bankacılık kesiminin istediği döviz kredisi kullandırılmasının önü açılacak. Programa göre kamu harcamalarına yasal sınırlar getirecek "mali kural" ise yılın ilk yarısında yürürlüğe girerken; otoyol, köprü, şans oyunları, Sümer Halı ve elektrik dağıtım özelleştirmeleri 2009 yılında bitecek. KİT'ler, gelecek yıl petrol fiyatı ve dövizdeki dalgalanmaları fiyatlarına yansıtacak.
Düzenlemeler EKK'ya sunulacak
Geçtiğimiz hafta reel ve finans sektörü temsilcileri ile bir toplantı gerçekleştirilen hükümet, burada alınan kararları 2009 yılı programının eylem planına yerleştirildi. Devlet Planlama Teşkilatı tarafından hazırlanan programda, gelecek yıl ekonomi alamında atılacak tüm adımlara yer veriliyor. Programa göre, makro ekonomik istikrarın kalıcı hale getirilmesi için, Ekonomi Koordinasyon Kurulu (EKK) güçlendirilecek. Özel sektör, kamu ve finans kesimi arasındaki yönetişimi de üstlenecek olan bu kurul, ekonomik sonuç doğuracak tüm önemli düzenlemeleri de değerlendirecek birim haline gelecek. Buna göre, yıl başından itibaren makro ekonomiyi etkileyen tüm düzenlemelerin etki analizleriyle birlikte EKK'ya sunulması gerecek.
Mali Kural seçimden sonra mı?
Türkiye'de sık sık gündeme gelen tasarrufların artırılması için ilk aşamada kapsamlı bir rapor hazırlanacak, kamunun elindeki tüm varlıkların da envanteri çıkarılacak. Kamuda yeni mali disiplin unsuru olacak "mali kural" ise, yılın ilk yarısında yürürlüğe girecek. Yılın ilk yarısı ifadesi nedeniyle mali kuralın yerel seçim sonrasına bırakılmasının güçlü bir seçenek olduğuna dikkat çekiliyor. Kamunun en büyük gider kalemi olan sağlık harcamaları için, Sağlık Harcamaları İzleme ve Değerlendirme Komisyonu kurulacak. Bu komisyona tüm kurumlar raporlarını düzenli olarak göndermekle yükümlü olacak. Sürekli ertelenen yeni gelir vergisi kanunu da Haziran sonuna kadar çıkarılacak.
Körfez ülkelerinde oluşan sermaye birikiminden yararlanmak için mali enstrümanlar geliştirilecek. Ayrıca fiyatlarını döviz cinsinden açıklayabilen yatırım fonlarına imkan verilmesi ve finans kuruluşlarının yurtiçinde döviz cinsinden kredi verebilmesinin sağlanması için çalışma yapılacak. Finans kuruluşları halen döviz kredisi değil dövize endeksli kredi verebiliyor. Tüm finans sisteminde risk yönetiminin gerçekleştirilmesi için düzenlemeler yapılacak. Varlıkların piyasa fiyatlarından hesaplanarak, değişmelerin düzenli biçimde kar-zarara yansıtılmasını öngören "mark to market" muhabese sistemi için gerekli görülen düzenlemeler yapılacak. Bireysel emeklilik sistemindeki sorunların giderilmesi için yeni bir yasal düzenleme yapılacak. İstanbul'un uluslararası finans merkezi olması için bir strateji oluşturulacak.
2009 yılı programı eylem planına göre, KOBİ'lere finansal destek olan Kredi Garanti Sistemi'nin geliştirilmesi için çalışılacak. Bu kapsamda yeni teşvik sistemiyle ilgili düzenlemeler Mart sonuna kadar yürürlüğe girecek. Eximbank kaynakları artırılacak. Bankanın özellikle yatırım malları ihracatı için orta ve uzun vadeli kredi programlarıyla, ihracat kredi sigortası ve garanti faaliyetlerinde yoğunlaşması öngörülüyor. Başta esnaf ve sanatkarlar olmak üzere KOBİ'lerin işbirliği ve birleşmeleri desteklenecek. Ayrıca sektörler için politika belgeleri oluşturulacak. AR-GE'ye dayalı tedarik sistemi için de kanun çıkarılacak.
Gelecek yıl kamu kurumlarında da yeniden yapılanmalar gündeme gelecek. Savunma Sanayi Müsteşarlığı'nın yeniden yapılandırılması için kanun tasarısı hazırlanırken, Türkiye Taş Kömürü Kurumu ve MTA Genel Müdürlüğü de yeniden yapılandırılacak. Milli Prodüktivite Merkezi de yeniden yapılandırılarak, verimliliğin artırılması için çalışılacak.
Özelleştirmelerde ana unsur enerji
Gelecek yıl özelleştirme uygulamaları enerji ağırlıklı olarak sürecek. Programa göre, elektrik dağıtım özelleştirme ihaleleri 2009 yılı sonunda tamamlanmış olacak. Şeker fabrikalarının özelleştirmeleri 2 yıla yayılırken, Sümer Halı 1 yıl içinde özelleştirilecek. Otoyollar, köprüler ve şans oyunları lisansları da 2009 yılı içinde gelir getirecek özelleştirmeler olacak.
Programa göre gelecek yıl KİT'ler özellikle enerjide petrol fiyatı ve döviz kurunda meydana gelen dalgalanmaları kullanıcıya yansıtacak. TEDAŞ'ın kayıp kaçak oranı yüzde 13'e çekilirken, KİT'lerin nitelikli personel alabilmesi için yeni bir yasal düzenleme yapılacak.
BANKACILIKTA REEL KÂR GERİLEDİ
2009 yılı programında, ekonomiyle ilgili geniş değerlendirmelere de yerildi. Programın bankacılıkla ilgili bölümünde, bankaların sendikasyon ve seküritizasyon kredilerinin 2007 yılı sonuna göre yüzde 7.7 azalarak, 26.4 milyar dolardan 2008 yılı Haziran sonu itibariyle 24.4 milyar dolara gerilediği belirtildi. Bu gerileme sonucunda, sektörün önemli kaynaklarından birisi haline gelen kredilerin bilanço içerisindeki payı 2008 yılının ilk yarısında yüzde 5.3'ten 4.5'a gerilirken, küresel finansal krizin etkisiyle önümüzdeki dönemde bankaların yurtdışı borçlanma imkanlarında azalış ve maliyetlerinde artış görülebilecek. Bilanço dışı işlemlerin etkisiyle, bankacılıkta 2007 yılı sonunda 173 milyon dolar fazla veren yabancı para net genel pozisyonu, 2008 yılı ortası itibariyle 140 milyon dolar açık verdi. Ancak bu açıktan kaynaklanan kur riski yönetilebilir seviyelerde seyrediliyor. 2008 yılının ilk yarısında bir önceki yılın aynı dönemine göre, Türk bankacılık sektöründeki net kar nominal olarak artmakla birlikte, reel olarak geriledi. Buna göre net kar nominal olarak yüzde 2.3 oranında artışla 8.1 milyar YTL'den 8.3 milyar YTL'ye yükselirken, reel olarak da yüzde 6.6 oranında azaldı.
2009 PROGRAMINDA NELER YER ALIYOR
Ekonominin tek patronu EKK
Makro ekonomik istikrarın kalıcı hale getirilmesi için, Ekonomi Koordinasyon Kurulu (EKK) güçlendirilecek. Kurul; özel sektör, kamu ve finans kesimi arasındaki yönetişimi de üstlenecek.
Sağlık harcamasına sıkı takip
Kamunun en büyük gider kalemi olan sağlık harcamaları için, Sağlık Harcamaları İzleme ve Değerlendirme Komisyonu kurulacak. Bu komisyona tüm kurumlar raporlarını düzenli olarak göndermekle yükümlü olacak.
Döviz kredisinin önü açılacak
Fiyatlarını döviz cinsinden açıklayabilen yatırım fonlarına imkan verilmesi ve finans kuruluşlarının yurtiçinde döviz cinsinden kredi verebilmesinin sağlanması için çalışma yapılacak.
Mark to market için düzenleme
Varlıkların piyasa fiyatlarından hesaplanarak, değişmelerin düzenli biçimde kar-zarara yansıtılmasını öngören "mark to market" muhabese sistemi için gerekli görülen düzenlemeler yapılacak.
KOBİ'lere finansman desteği artacak
KOBİ'lere finansal destek olan Kredi Garanti Sistemi'nin geliştirilmesi için çalışılacak. Bu kapsamda yeni teşvik sistemiyle ilgili düzenlemeler mart sonuna kadar yürürlüğe girecek.
Eximbank kaynakları genişletilecek
Eximbank kaynakları artırılacak. Bankanın özellikle yatırım malları ihracatı için orta ve uzun vadeli kredi programlarıyla, ihracat kredi sigortası ve garanti faaliyetlerinde yoğunlaşması öngörülüyor.
Kamu kurumları yeniden yapılanacak
Savunma Sanayi Müsteşarlığı'nın yeniden yapılandırılması için kanun tasarısı hazırlanırken, Türkiye Taş Kömürü Kurumu ve MTA Genel Müdürlüğü de yeniden yapılandırılacak.
Özelleştirmelerde ana unsur enerji
Gelecek yıl özelleştirme uygulamaları enerji ağırlıklı olarak sürecek. Programa göre, elektrik dağıtım özelleştirme ihaleleleri 2009 yılı sonunda tamamlanmış olacak.
Dövizdeki oynama fiyata yansıyacak
Programa göre gelecek yıl KİT'ler özellikle enerjide petrol fiyatı ve döviz kurunda meydana gelen dalgalanmaları kullanıcıya yansıtacak. TEDAŞ'ın kayıp kaçak oranı yüzde 13'e çekilecek.
Ar-Ge'ye dayalı tedarik için kanun
Başta esnaf ve sanatkarlar olmak üzere KOBİ'lerin işbirliği ve birleşmeleri desteklenecek. Ayrıca sektörler için politika belgeleri oluşturulacak. Ar-Ge'ye dayalı tedarik sistemi için kanun çıkarılacak.