Devlet Bakanı Nimet Çubukçu, Ankara Saray Çocuk Esirgeme Kurumu ve İstanbul Zeytinburnu Rehabilitasyon Merkezi'ne girerek gizli kamerayla çekim yapılmasını sağlayan York Düşesi Sarah Ferguson'a sert tepki gösterdi.
Ferguson'u art niyetli olmak, kraliyet ailesinin unvanından faydalanmak, kızına tahsis edilen koruma polislerini bile suiistimal etmek, ülkesinde yasak olduğu için yapamadığı gizli çekimi servis ederek infial yaratmaya çalışmakla suçlayan Çubukçu, tüm bunlara rağmen iddialar konusunda idari soruşturma başlatıldığını, görüntülerin iki kuruma ait olduğunun saptanması halinde gerekli cezai işlemlerin yapılacağını bildirdi.
Yazılı açıklama yapan Çubukçu, konunun bir boyutunun gerçeği yansıtmayan ve siyasi içerikler taşıyan yönleriyle ilgili olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:
"Özellikle, Ankara Saray Rehabilitasyon Merkezi yabancı misyon şeflerinin ve büyükelçi eşlerinin sık sık ziyaret ettikleri, çok sayıda sivil toplum örgütünün ve gönüllülerin gözetiminde olan bir kurumumuzdur. Kurumlarımız, kapalı kapılar ardında tutulan merkezler değil, tam tersine kamuoyunun denetimine açık, şeffaf kurumlardır. Buna rağmen söz konusu haber, her ikisini de esrarengiz kurumlar şeklinde sunmuştur."
AB raporu zamanlaması
"Sayın Ferguson'un, Türkiye AB İlerleme Raporu'nun açıklanacağı bir dönemde; AB üyeliğine karşı çıkmasından, 'İstanbul'a turist olarak gitmeyin' çağrısına kadar Türkiye'yi bir karalama kampanyasının içinde bırakmaya çalıştığı bu hadisede, art niyetli olduğu son derece aşikârdır. Sayın Ferguson, Ankara'da gönüllülerimizi; İstanbul'da ise İngiltere Kaliyet ailesine mensup olduğu için yanında getirdiği kızına refakat amacıyla verilen koruma polislerini suiistimal ederek, kurumlarımıza izinsiz girmiştir."
'İlişkilere zarar verdi'
Kraliyet ailesi unvanından yararlanan Ferguson'un iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilere zarar verdiğini, Türkiye'nin AB üyeliğine karşı çıkarak, olayı siyasi, turist gelmesini engellemeye yönelik demeçler vererek de ticari bir boyuta taşıdığını söyleyen Çubukçu, şunları kaydetti:
"Yayımlanacağı söylenen video görüntülerin kurumlarımıza ait olup olmadığı ise henüz netlik kazanmamıştır. Hangi karelerin kuruma ait olduğu görüntülerin incelenmesi sonucu tespit edilecektir. İhmali olanlarla ilgili cezai işlem yapılacaktır. Ancak, kendi ülkesinde yasak olduğu için yapamadığı gizli kamera çekimlerini, oryantalist bir bakış açısıyla Türkiye’de yapan Sayın Ferguson’un, ülkemizdeki basın organlarının dış haberler bölümüne görüntüleri servis ederek Türkiye’de bir infial yaratmaya çalışması ve Türk basının da buna fırsat vermesi üzüntü vericidir."
Türk gazetecilerin, İngiltere'deki bir kurumda gizli kayıt yapması halinde yaşayacakları sıkıntı ve görecekleri tepkiyi kamuoyunun takdirine bıraktığını kaydeden Çubukçu, Avrupa İşkencenin Önlenmesi Komitesi'nin söz konusu iki kurumu son yıllarda habersiz biçimde denetlediğini ancak olumsuzluğa rastlamadığını vurguladı.
Merkezi basına gösterdiler
Ankara SHÇEK İl Başkanı Neriman Koca, Saray Rehabilitasyon Merkezi'ni dün gazetecilere gezdirerek, ITN muhabiri Rogers'ın çektiği görüntülerdeki iddialara açıklık getirmeye çalıştı.
York Düşesi Sarah Ferguson ve Mail on Sunday gazetesi muhabiri Chris Rogers'ın iddia ettiği gibi engellileri iplerle kesinlikle bağlamadıklarını söyleyen Koca, "Çocuklarımızın ellerine plastik eldiven geçirilmesi ise tamamıyla kendilerine zarar vermemeleri için yapılıyor. Parmaklarını ağızlarına sokup kusmamaları, kendi yüzlerini çizmemeleri için ellerine bu plastik delikli özel eldivenleri geçiyoruz" dedi.
Buna karşın bazı yatak kenarları ve pencerelerde "bağlamak" amacıyla kullanılmış izlenimi ve kumaş parçaları görüldü. Bu arada mobilyaların eskiliği, merkezdeki ağır koku ve binanın fiziki koşullarının yetersizliği dikkat çekti.
Ferguson'un ziyaretinde bir kutuya hapsedildiği öne sürülen engelli çocuk ise Eren Yılmaz'dı. Yılmaz'ın aşırı hiperaktif olması dolayısıyla, çevresi tümüyle kapalı kutuyu andıran yatakta yatırıldığı görüntülendi. Koca, "Kesinlikle burası hapsedildiği yer değil, sadece yatağı" dedi.
Düşes gizli kamerayla yuvaları görüntülemiş
Yuvaya jet soruşturma
İngiltere'ye ‘ihtar’ mektubu
Çubukçu'nun Dışişleri Bakanlığı kanalıyla İngiliz hükümetine bir ihtar mektubu yazdığı da öğrenildi. Edinilen bilgiye göre, Çubukçu, Ferguson'un ziyaretlerinden, ITN kanalından prodüktör Ruth Gray'in "yanıt hakkı" amacıyla bakanlığa gönderdiği yazıyla haberdar oldu. Durumu öğrenir öğrenmez Dışişleri Bakanı Babacan'ı arayan Çubukçu, Ferguson'un merkezlere kılık değiştirerek ve sahte kimlikle girmesi nedeniyle İngiltere'nin uyarılmasını istedi.
Babacan'a, üç yıl önce İngiltere'deki bir kimsesizler yurduna yapmak istediği ziyaret için izin alamadığını hatırlatan Çubukçu, Dışişleri'nin devreye girmesini talep etti. Çubukçu, İngiliz hükümetine gönderdiği mektupta da, Ferguson'un peruk ve eşarpla kılık değiştirmesi, gizli kamera kullanımıyla "yasadışı" hareket edildiğini vurguladı.
Prenses Eugenie görüntülerden çok etkilenmiş
İngiltere Kraliçesi Elizabeth'in oğlu Prens Andrew'un eski eşi York Düşesi Sarah Ferguson'a Türkiye'deki yetimhanelere yaptığı gizli ziyaretlerde eşlik eden kızı Prenses Eugenie, gördükleri karşısında çok öfkelendiğini söyledi.
Sarah Ferguson ile kızlarının Türkiye ve Romanya'daki yetimhaneleri ziyareti, 6 Kasım'da İngiliz ITV1 kanalının "Tonight" programında yayımlanacak. Kanalın kaydettiği görüntülerde, annesiyle birlikte İstanbul'daki Zeytinburnu Rehabilitasyon Merkezi'ne giren Prenses Eugenie'nin, "Kozmopolit bir şehrin itiş kakışı arasında, popüler bir turizm merkezinde böyle yerlerin var olduğuna inanmak çok zor" diyor. Gördükleri karşısında "dünyaya gözlerinin açıldığını" söyleyen Prenses, buradaki durumun kendisini çok öfkelendirdiğini belirtiyor. Kayıtta, Prenses Eugenie'nin ağladığı da görülüyor.
Ferguson 'bağış yapacağım' demiş
SHÇEK Genel Müdürü İsmail Barış, York Düşesi Sarah Ferguson'un, SHÇEK'e yıllardır yardımcı olan ABD'li gönül Norita Erickson aracılığıyla merkeze girdiğini söyledi. Erickson, Global Children's Trust aracılığıyla, gazeteci Chris Rogers'ın vakfın "para toplama yetkilisi" olduğu yönünde kandırıldığını, Ferguson'un ise "bağış yapacağım" gerekçesiyle Saray Rehabilitasyon Merkezi'ni ziyaret etmek istediğini açıkladı.
Olayın perde arkasında Ferguson'un ‘onursal başkanı’ olduğu Mental Disabilty Rights International (MDRI - Uluslararası Engellilikte İnsan Hakları Kuruluşu) adlı sivil toplum örgütünün yer aldığı öne sürüldü.
SHÇEK'e yazılı açıklama ileten Erickson, "Bağış toplayabilmek için etkinlikleri filme çekmek istediklerini söylediler. Ancak özel izin alınmadıkça çekim yapılamayacağını bildirdim. Sadece çekim değil ziyaret için de izin almaları gerektiğini söyledim. Ancak bana Türkiye'de üç gün kalacaklarını ve sadece gönüllü etkinliklerini görmek istediklerini söylediler" dedi.
Bunun üzerine kendisi gibi gönüllü olan Bahadır Çeliktemur'dan yardım istediğini kaydeden Erickson, böylece Ferguson'un gönüllerle birlikte 22 Eylül'de merkezi ziyaret ettiğini açıkladı. Daha sonra yazılı olarak da ilettiği bağış başvurusuna yanıt alamadığını söyleyen Erickson, "Aldatıldığımıza, kullanıldığımıza inanıyorum" diye konuştu.
SHÇEK’te komplo soruşturması
TBMM, İngiltere Prensi Andrew'un eski eşi, York Düşesi Sarah Ferguson'ın Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu'na (SHÇEK) bağlı Ankara Saray Engelli Yurdu'nda, çocukların duvar ve ranzalara bağlı olduğunu ve dışkı koktuğunu ortaya çıkarması üzerine harekete geçti.
SHÇEK Genel Müdürü İsmail Barış, konuya ilişkin olarak bilgi isteyen TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanı Zafer Üskül'e, "AB standartlarını uyguluyoruz. Görüntülerin tertip olduğunu düşünüyorum" açıklamasını yaptı. Barış, SHÇEK Teftiş Kurulu Başkanlığı’na soruşturma talimatı verdi. Teftiş Kurulu Başkanlığı şu noktaları araştırıyor:
Gönüllü kadın grubuyla içeriye girilmesine yardımcı olan memurlar olup olmadığı belirlenecek. Fotoğraflarda ranzaya bağlı olan hasta fotoğrafı genel uygulama kurullarına uymuyor. O kurmaca görüntüyü oluşturmak için çocuğu bağlayan görevli kim, bulunacak.
‘Görevli memurların dışında ranzaya bağlama girişiminde bulunan var mı?’ bulunacak.
TBMM, 2004’te bunları raporla saptamıştı
TBMM İnsan Hakları İnceleme Alt Komisyonu, 22 Ocak 2004'te Saray Rehabilitasyon Merkezi'nde yaptığı incelemelerde çarpıcı saptamalarda bulunmuştu. Üst komisyonda karara bağlanmadığı için resmilik kazanmayan raporda şunlar yer almıştı:
Yatakhaneye girer girmez ağır bir kokuyla karşılaşıldı. Ranzalar birbirinin üzerinde gibi.
Bazı çocukların ranzaya kuşakla bağlandıkları tespit edildi. Yetkililer, çocuklar kendilerine zarar vermesin, düşmesin diye bağlandığını söyledi.
Bir koğuşta 29 kişi kalıyor. Beş ile 40 yaş arasındakiler aynı odada.
3. mekânda yaş gruplaması olmayan 33 kişi kalıyor. Kapasitenin üzerinde. Kısmen hareketli ve yatalak kişiler. Keskin koku var. Yetkililer pencereler açıldığında çocukların hasta olduğunu öne sürdü.
4. mekânda 9-25'er yaş arası, tedavi edilebilir 26 kişi kalıyor. Mekânın iki tuvaletinden birinin taşı kırılmış, diğeri de tıkanma olduğundan kullanılamaz halde.
Öte yandan, CHP İzmir Milletvekili Özlem Çerçioğlu, Devlet Bakanı Nimet Çubukçu’nun yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığı’na sunduğu soru önergesinde, 2004’te inceleme yaptıkları Saray Rehabilitasyon Merkezi’nde aynı görüntüleri saptadıklarını hatırlattı.