TBMM Genel Kurulu’nda anayasa değişiklik teklifinin ikinci turun birinci maddesi oylamasına bakanlara vekalet oy ve tutuklu milletvekilleri ile anayasaya aykırılık önergeleri tartışmaları damgasını vurdu.
HDP Mardin Milletvekili Mithat Sancar, “Eş başkanlarımız ve milletvekillerimiz oylamada buraya getirilsin oylarını kullansınlar sonra tekrar cezaevine götürebilirsiniz” önerisini yaptı.
İlk maddeye ilişkin görüşmelerde bakanlara vekâlet oy konusunda usul tartılması açıldı. AKP sözcüleri, Anayasa’nın özel vekâlet genel vekâlet ayrımı yapmadığını belirterek, bakanların birbirleri namına oy kullanabileceklerini savundu. CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, “Biz, bakanların vekâletle oy kullanmasını, o vekâletlerin Anayasa oylamasında da kullanılmasını ve Anayasa oylamasında dahi özel değil, genel vekâlet kullanılmasını ayrı ayrı doğru bulmuyoruz” dedi.
Açılan usul tartışmasında söz alan HDP Mardin Milletvekili Mithat Sancar’ın, vekaletle oy konusunu ve tutuklu milletvekilleri ile ilgili sözleri tutanaklara şöyle geçti:
MİTHAT SANCAR (Mardin) - Anayasa değişikliğinin diğer yasama faaliyetlerinden, işlemlerinden farklı bir yanı vardır. O nedenle de oylama konusunda ayrı bir usul Anayasa gereği kabul edilmiştir, Anayasa ayrı bir usul öngörmüştür. Anayasa değişikliklerinde gizli oy kuralının anlamı hepimizce malum ama tekrar edeyim. Bu kadar önemli bir konuda grup kararı da alınamıyor. Parti başkanlarının grup başkan vekillerinin veya parti içinde başkalarının, milletvekillerinin iradesini baskı altına almasını önlemektir, amaç budur. Böyle bir kural bu amaçla konmuşken gereğini de her alanda yerine getirmekte kaçınılmaz fayda vardır, mutlak fayda vardır. Nedir buradaki tartışma? Bakanların vekâletle oy kullanması meselesi. Sayın Özel gayet iyi özetledi. Bakanlara böyle bir yetki bağlayıcı olarak verilmiş değil. Anayasa'nın 96'ncı maddesini okursanız "vekâlet verebilirler" diyor. Buradan iki sonuç çıkarabiliriz: Gizli oylama olan yerlerde gizli oylama öngören kuralın ruhuna uygun bir yorum yaparak bakanlara bu yetkiyi tanımamak Meclis Başkanının ve Genel Kurulun iradesinde olabilir. Böyle yorum yapabiliriz ki bence doğru yorum budur. Eğer gizli oy kuralının gereğini yerine getirmek istiyorsak bakanlara da vekâlet verme uygulamasını burada kaldırmamız lazım.
İkincisi: Eğer bu kuralı böyle yorumlamak istemiyorsanız o zaman bakanların bundan feragat etmesini tavsiye ederim. Neden? Çünkü daha adil bir oylamaya kendileri açık ve hazır olduklarını göstermiş olacaklardır. Maalesef, birinci tur oylamada adil bir davranış, adil bir yönetim göremedik. Gizli oy kuralının pek çok kere ihlal edildiğine burada hep birlikte tanık olduk. Bir sayın bakan gizli oy kullanmanın milletvekilleri için geçerli olmadığını söyleyebilecek noktaya kadar vardırdı işi. Oysa, 2010 tarihinde Anayasa Mahkemesinin verdiği açık bir karar var. Gizli oy kuralı, yine oylama çoğunluğu ve teklifle ilgili şekil şartlarından biridir. Bu kuralın ihlali hâlinde belli şartlar yerine getirilirse yapılan oylama Anayasa'ya aykırı olur.