HDP İstanbul Milletvekili Garo Paylan, Cuma günü "Ermeni Soykırımı'nın Tanınması, Soykırım Faillerinin İsimlerinin Kamusal Alandan Kaldırılması" başlıklı kanun teklifini TBMM Başkanlığı'na verdi. Ancak TBMM Başkanı Mustafa Şentop, kanun teklifini TBMM İçtüzüğü'ne aykırı olduğu gerekçesiyle iade etti.
Paylan'ın kanun teklifi özellikle iktidar kanadında tepkilere neden oldu.
BBC Türkçe'ye konuşan Paylan, kendisine yönelik tepkilere ilişkin şu görüşleri dile getirdi:
"Ben 2015 yılında milletvekili oldum ve milletvekili olduğumdan bu yana 7 yıldır aynı teklifi veriyorum. Güncelleme anlamında sadece yılı güncelliyorum. 7 yıldır böyle bir lince maruz kalmadım. Çünkü bu meseleler konuşulabiliyordu Türkiye'de ve her yıl Cumhurbaşkanı'nın taziye dilediği bir konuyla ilgili benim tanımlamam bu şekilde oluyor.
"Ben değişmedim, demek ki Türkiye değişti. Geçmişle yüzleşmeyle ilgili pek çok adımlar atılıyordu. Ama şimdi geçmişle yüzleşme defterini de kapatmış Türkiye. Eşit, adil bir gelecek defterini de kapatmış demek ki."
'Hukuki süreci başlatacağız'
AKP Sözcüsü Ömer Çelik, "ahlaksız bir teklif" diye nitelendirdiği kanun teklifini kınadı.
Twitter hesabından yayımladığı mesajlarda Çelik, hiç kimsenin Türk milletine soykırım iftirası atamayacağını söylerek, Paylan'ı özür dilemeye davet etti ve konuyla ilgili hukuki süreci başlatacaklarını söyledi.
Twitter hesabından açıklama yapan Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ise "TBMM; milletimize, ecdadımıza, devletimize ve tarihimize iftiraları içeren kanun teklifinin görüşüleceği bir yer değildir" dedi ve Şentop'un iade kararından duyduğu memnuniyeti ifade etti.
'Sessiz bir Türkiye'yi herkes sorgulamalı'
Partisine yönelik kapatma davasının görüldüğü süreçte, kendisine dönük tepkilerin yükseldiğine işaret eden Paylan, kendilerinin "konuşulmazların konuşulması ve eşit adil gelecek mücadelesi" verdiklerini söyledi.
Bu nedenle partisinin, milletvekillerinin susturulmak istendiğini savunan Paylan, "Ama sessiz bir Türkiye'yi herkes sorgulamalı" görüşünü dile getirdi.
Verdiği tekliflerin daha önce de "soykırım" ifadesini kullandığı için Meclis Başkanlığı tarafından reddedildiğini anımsatan Paylan, "Ben kendilerine de söylüyordum, ne diyelim istiyorsunuz, bu olayın adını koymak gerekiyor. İlla soykırım diye değil, ama tanımlanması ve bunun adını koymak gerektiğini söylüyorum" dedi.
HDP'li milletvekili, TBMM'ye verdiği kanun teklifinin gerekçesinde, "Ermeni Soykırımı'nın 107 yıldır inkar edildiğini" söyleyerek şu ifadelere yer vermişti:
"24 Nisan 1915 tarihinde 250'ye yakın Ermeni aydının tutuklanması ile başlayan sürgün ve katliamlar, 27 Mayıs 1915 tarihinde çıkarılan Geçici Tehcir Kanunu'yla Ermeni halkının topyekün kadim topraklarından sürülmesi ve büyük çoğunluğunun yaşadıkları yerlerin civarında ve göç yollarında katledilmesiyle sonuçlandı."
'Bu konuda daha önce fezleke düzenlenmedi'
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun da Paylan'a tepki gösteren isimler arasındaydı.
Kanun teklifinin "gaflet, dalalet ve hatta hıyanet" olduğunun altını çizen Altun, Twitter'da yaptığı paylaşımda, "hadsizlik" olarak tanımladığı kanun teklifine hukuki süreçle yanıt verileceğini söyledi.
Altun, "Bizim tarihimizde kara bir leke yoktur" diye ekledi.
Paylan ise, hakkındaki dokunulmazlığının kaldırılmasına dönük çağrılar bulunduğunun anımsatılması üzerine, daha önce hakkında bu konuda fezleke düzenlenmediğini belirterek, yasama faaliyetinin yargı konusu olmasının kabul edilemeyeceğini ifade etti.
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, Paylan'ın teklifini kınarken, "Büyük Türk Milleti'nin, gurur duyulacak bir tarihi vardır. Bizler burada oldukça, hiçbir kirli ajanda bu gerçeği değiştiremez" dedi.
Demokrat Parti Genel Başkanı Gültekin Uysal da Twitter mesajında "102. Kuruluş yıldönümünü dün kutladığımız TBMM üyesi bir HDP milletvekili tarafından insanlığın yüzünü kızartacak zulüm ve soykırımlara maruz kalmış Türk Milletine karşı 'soykırım' iddiasını şiddetle reddediyorum" diye yazdı.
'Ermeni vatandaşlarımızın, emniyet içinde olmaları için her türlü gayreti göstereceğiz'
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 24 Nisan anmaları için Türkiye Ermenileri Patriği Sahak Maşalyan'a bir mesaj gönderdi.
"Vefat eden Osmanlı Ermenilerini bir kez daha saygıyla yâd ediyor, hayatta olan yakınlarına samimi taziyelerimi iletiyorum" ifadelerini kullanan Erdoğan, Birinci Dünya Savaşı'nın milyonlarca "Osmanlı evladı" için çok acılı bir dönem olduğunu söyledi.
Ermenistan ile başlatılan diplomatik sürece de değinen Erdoğan, mesajında şu ifadelere yer verdi:
"Yüzyıllarca sevinç ve tasada ortak olan bizlerin, geçmişin yaralarını birlikte sarması ve insani bağlarını daha da kuvvetlendirmesi önemlidir.
"Bu anlayışla acıları büyütmek yerine bin yıla varan köklü birlikteliğimizden ilham alarak geleceği beraber inşa etmemiz gerektiğine inanıyorum.
"Nitekim komşumuz Ermenistan'la bu amaçla olumlu bir süreci başlatmış bulunmaktayız. Normalleşme sürecinin, iki komşu ülke arasında yakın işbirliğinden yana olan Ermeni kökenli vatandaşlarımızca da samimiyetle desteklendiğini biliyor ve bunu çok önemsiyorum.
"Bu topraklardaki asırlara sâri birlikteliğimiz boyunca kültürel ve beşeri hayatımızda silinmez izler bırakan Ermeni vatandaşlarımızın, huzur, güven ve emniyet içinde hayatlarını idame ettirmeleri için her türlü gayreti göstereceğimizden emin olmanızı istiyorum. Bu duygu ve düşüncelerle, Birinci Dünya Savaşı'nda yitirdiğimiz Osmanlı Ermenilerini tekrar saygıyla anıyor, anma merasimine iştirak eden tüm vatandaşlarıma selam ve hürmetlerimi iletiyorum."
"107 yıllık acıları ve yası paylaşıyoruz"
Öte yandan HDP, 1915 olaylarının yıldönümünde "107 yıllık acıları ve yası paylaşıyoruz" başlığıyla yazılı bir açıklama yaptı.
Açıklamada, "Coğrafyamızı çoraklaştıran utançlarla yüzleşmeyi ertelemek, toplumsal barışa ve hakikatlerin konuşulmasına hizmet etmemektedir" denildi.
HDP, Ermeni yurttaşlarla huzur içinde yaşamanın son derece önemli olduğunu vurgulayarak, Ermenistan devletiyle kurulacak diplomatik, ticari ve ekonomik ilişkilerin, halkların ihtiyacına ve çıkarına olacağını savundu.