HDP Ankara Milletvekili Filiz Kerestecioğlu, Koranavirüs salgını günlerinde evde şiddete uğrayan ya da uğrama riski yaşayan kadınlara izleyecekleri bir yol haritası hazırladı.
Kerestecioğlu, kadınların şiddete uğraması durumunda yapması gerekenleri şöyle sıraladı:
Kerestecioğlu, kadınların şiddete uğraması durumunda yapması gerekenleri şöyle sıraladı:
1- Hızlıca müdahale gerekiyorsa; • 155’i arayarak kolluk güçlerinden yardım talep edebilirsiniz. • En yakın karakola veya jandarma komutanlığına başvurabilirsiniz. • Bir akıllı telefon uygulaması olan KADES’i kullanabilirsiniz.
2- Şiddetle mücadele birçok ayaktan oluşur. Sosyal, psikolojik ve ekonomik desteğe, yasal haklarımız ve bu hakları nasıl kullanacağımız konusunda bilgi sahibi olmaya hatta bazen sadece kafamızı toparlamak için biriyle konuşmaya ihtiyaç duyabiliriz. Bunun için;
- Bulunduğunuz ilde 7/24 hizmet veren Şiddet Önleme ve İzleme Merkezini (ŞÖNİM) ya da Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İl Müdürlüğünü arayabilirsiniz. Normalde doğrudan bu merkezlere giderek başvurma imkanı olsa da bugünlerde pek çok ilde bunun mümkün olmadığını gördük. Bu yüzden bilgi almak ve ilgili kurumlara yönlendirilmek için telefonla görüşmeyi tercih etmelisiniz.
- • Belediyelere bağlı kadın danışma merkezlerini ve kadın örgütlerini arayabilirsiniz.
- • 183 Sosyal Destek Hattını arayabilirsiniz. Şiddet uygulayanla aynı mekandayken telefonla konuşma imkanınız olmayabilir. Fakat akıllı telefon kullanıyorsanız KADES uygulamasıyla polis çağırabilirsiniz. Akıllı telefonlarda bulunan Google Play Store ve Apple Store uygulamasından önce Kadın Destek Uygulamasını (KADES) indirmelisiniz. Uygulamayı açtıktan sonra T.C. kimlik numaranızı girmeli ve sonrasında telefona gelen aktivasyon kodu ile uygulamayı aktif hale getirmelisiniz. Uygulamayı kullanmak istediğinizde telefonun konum bilgisini açıp uygulamaya girdikten sonra sayfada önünüze çıkan tuşa basarak size en yakın polis ekibini çağırabilirsiniz.
3- 6284 sayılı yasa kapsamındaki, koruyucu ve önleyici tedbirlerden faydalanmak için karakola, cumhuriyet başsavcılığına, kaymakamlığa/valiliğe veya aile mahkemesine başvurabilirsiniz. Ancak bugünlerde pek çok kamu kurumu uzaktan çalışma ve nöbet sistemine geçtiği için şiddet uygulayanın evden uzaklaştırılması, iletişim araçlarıyla rahatsız etmemesi veya ekonomik destek gibi tedbirlerden hızlı bir şekilde faydalanabilmek için en yakın karakola başvurmak gerekiyor.
4- Şiddete uğrama tehlikeniz varsa çevrenizde bir dayanışma ağı kurabilirsiniz. Bu günlerde en önemli şey komşu ve mahalle dayanışması. Yaşadığınız yerde yakınlarınızda güvenebileceğiniz kişilerle durumunuzu paylaşabilir, onların yapabileceklerini saptayıp birlikte plan yapabilirsiniz. Örneğin acil bir durumda onları nasıl haberdar edeceğinizi kararlaştırabilirsiniz (cama eşarp bağlamak vb.) böylelikle sizin yerinize polisi arayabilirler.
5- Yaşadığınız yerde can güvenliğiniz risk altındaysa ve orayı terk etmeniz gerekiyorsa, bu konuda öncelikle çevrenizdeki insanlardan dayanışma talep etmekten çekinmeyin. Bir süreliğine güvende olabileceğiniz ve şiddet uygulayanın sizi bulamayacağı bir tanıdığınızın yanına gidebilirsiniz. Bu süreçte 155’i arayarak kolluk kuvvetlerinden destek istemek sizin hakkınız.
6- Yüksek can güvenliği riskiniz varsa ve gizlenmeniz gerektiğini düşünüyorsanız sığınağa gitmek doğru seçenek olabilir. Salgının yayılmasını önlemek, sığınakta kalan kadın ve çocukların sağlığını korumak amacıyla Bakanlık sığınaklarda bazı tedbirler almakta. Sığınağa kabul edilmeden önce tüm kadın ve çocuklara test yapılması zorunlu oldu. Ayrıca bazı sığınaklar ilk 14 gün çıkmama, bazıları ise hiç dışarı çıkmama şartı ile kabul yapıyorlar.
7- Sığınağa gitmek isterseniz 155’i, 183 Sosyal Destek Hattını, bulunduğunuz ildeki Şiddet Önleme ve İzleme Merkezini arayabilirsiniz ya da en yakın polis merkezine başvurabilirsiniz. Şiddete uğradığınızda hemen şikayetçi olmak istemeyebilirsiniz ancak sonrasında kararınızı değiştirebilirsiniz. Bu durumda şiddete uğradığınızı belgelemeniz, örneğin vücudunuzdaki darp izlerinin belirgin fotoğraflarını çekmeniz ve bunları güvenli bir şekilde saklamanız iyi olabilir.
"Sığınak kabul şartları zorlaştı"
Kerestecioğlu, 8 büyükşehirde bulunan Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM) ile 183 Sosyal Destek Hattını arayarak güncel işleyiş hakkında bilgi istediklerini belirtti. Kerestecioğlu, görüşmeler sonucunda öne çıkan bazı tespitler ve önerilerini ise şöyle sıraladı:
- Şu anda ŞÖNİM’lerin hizmetleri telefonla bilgi verme, yönlendirme yapma ve resmi evraklar üzerinden sığınak kabul işlemleriyle sınırlı. İstisnasız tüm görüşmelerimizde, gerek sığınak başvurusu için, gerek 6284 sayılı Kanun tedbirlerinden faydalanmak için 155’i aramamız veya karakola gitmemiz öneriliyor ve en hızlı yolun bu olduğu belirtiliyor. Bu durum kadınların meslek uzmanlarından destek almasının zorlaştığını gösteriyor. Oysa hükümet ve bakanlık yetkililerinin bu konuda kadınları bilgilendirici hiçbir açıklaması olmadı. Bakanlık ve ilgili birimlerin karantina sürecinde kadınların şiddete uğradığında hangi yolları izlemesi gerektiğine dair basit fakat bilgilendirici açıklamalar, kamu spotları hazırlaması hızlı bir başlangıç olabilir.
- Yüz yüze destek sağlanamadığı için psikolojik destek verilemiyor. Oysa koşullar zor olsa da en azından telefondan kısa görüşmeler yapmak, bazen sadece dinlendiğini bilmek ve iletişim kurmak bile kadınlara iyi gelebilir.
"ŞÖNİM'lerden net bilgi alınamıyor"
- Görüşmelerin çoğunda sorulara muğlak yanıtlar verilmesi, kurumlar arası ciddi bir koordinasyon ve iletişim eksikliği olduğunu gösteriyor. Örneğin, ŞÖNİM çalışanları, illerindeki adliyelerde kadına yönelik şiddet şikayetlerine bakan nöbetçi savcı ya da nöbetçi aile mahkemesi olup olmadığını bilmiyor. Ya da ekonomik destek için kadınları yönlendirecekleri birimlerin çalışıp çalışmadığı konusunda net bilgi veremiyor. Bakanlığın acil olarak kadına yönelik şiddet il koordinasyon kurullarına toplanma çağrısı yapması, her ilde ŞÖNİM’ler, ilgili kolluk birimleri, yasal merciler, kaymakamlıklar, valilikler ve alanda çalışan kadın örgütleri arasında etkin iletişim kanallarının kurulması gerekiyor. Bu alanda çalışan tüm personelin hızlı bir şekilde nasıl çalışması gerektiği konusunda bilgilendirilmesi gerekiyor.
- Çalışanların sağlığına yönelik nasıl tedbirler alındığı sorusuna açık yanıtlar almamış olmamız, bizi çalışanların haklı olarak aynı ortamda bulunmayı gerektiren durumlarda destek vermekten imtina edebileceği şüphesine düşürüyor. ŞÖNİM’lerde çalışan herkese ve özellikle bu süreçte yeri geldiğinde kişilerin evlerine, yeri geldiğinde hastanelere giderek, hizmet sunmak zorunda olan kolluk personeline yeterli kişisel koruyucu ekipman sağlanması, kadınların aksaklık yaşamadan destek almasını da sağlayabilir.
"Sığınağa kabul için Koronavirüs test sonucu zorunlu hale geldi"
- Sığınaklara şu anda yalnızca çok yüksek can güvenliği riski olan kadınlar kabul ediliyor. Sığınak kabulünde kadınların darp cebir raporu ve korona test sonucunun olması zorunlu hale geldiğinden, sığınak başvurusunun polis üzerinden yapılması gerektiği belirtiliyor. Yani fiili olarak süreci polis yürütüyor. Bazı sığınaklar kabulle birlikte 14 gün karantina uygulaması yaparken, bazıları hiçbir şekilde sığınaktan çıkılamayacağını belirtiyor. Sığınaklarda iletişim araçlarının (telefon, internet) kullanılması yasak ancak bu süreçte kadınların yanlarında değillerse çocukları ya da yakınlarıyla nasıl iletişim kuracakları konusunda bilgi verilmiyor. Bu süreçte sığınak kabulünün zorlaşması ve sığınak koşulları hakkında muğlak ya da korkutucu bir şekilde bilgi paylaşılması kadınların sığınağa başvurmaktan vazgeçmesine ve güvenliklerinin riske atılmasına neden olabilir. Bu nedenle sığınak koşulları konusunda şeffaf olmakla birlikte, personelin kadınları caydırıcı bir tavırdan kaçınması çok önemli. Ayrıca sığınakların kapasitelerinin dolması durumunda Bakanlığın, kadınlara ve çocuklarına alternatif barınma alanları sağlanması yönünde acilen hazırlık yapması gerekiyor.
- Hala pek çok merkezde telefonu erkek çalışanlar yanıtlıyor. Oysa kanun ve yönetmelikler de dikkate alınarak bu merkezlerde tercihen kadın personel çalıştırılmalıdır.
- Bazı merkezlerde telefonu açan kişiler meslek uzmanlarıyken, bazı yerlerde değil. Oysa bu merkezlerde kadınlarla her bir aşamada doğrudan nitelikli personelin iletişim kurması, yanlış uygulamalara, ikincil mağduriyetlere yol açmamak için alınabilecek en basit önlemdir.
- Görüştüğümüz hiçbir ŞÖNİM yetkilisi adı, uzmanlık alanı ve merkezdeki görevi hakkında bilgi vermiyor. Oysa bu alanda çalışırken nitelikli destek sağlayabilmek için ilk olarak güven ilişkisinin tesis edilmesi gerekiyor.
- KADES uygulaması hakkında yalnızca 183 Sosyal Destek Hattı bilgi verdi. Oysa, şiddet uygulayanla aynı ortamda bulunduğu durumlarda kadınların telefon kullanmasının zorlaşabileceği göz önünde bulundurulmalı. KADES uygulamasını tanıtıcı çalışmaların yapılması ve ülkenin her yerinde kullanılabilmesi gerekiyor.