-HAYVANLARA "ÖLÜM RAHATLIĞI" ANKARA (A.A) - 31.05.2011 - Özellikle Kurban Bayramı günlerinde şehir sokaklarında yaşanan kovalamacalar, yaralanmalar ve bacağından vince asılarak kesim yapılması, tüfekle vurulması görüntüleri ile gündeme gelen hayvanlara ''refah içinde ölüm'' sağlanması zorunluluğu geliyor. Hayvanlar, itlaf edilmeleri, kesimleri ve diğer işlemler sırasında önlenebilir veya bertaraf edilebilir ağrı, stres veya acıdan korunacak. Ancak, kesimhane dışında yapılan kesimlerde, insanlar açısından sağlık ve güvenlik riski oluşturan durumlarda, bilimsel deney çalışmalarında, avlanma veya hobi amaçlı balık avcılığı faaliyeti sırasında, kültürel veya spor amaçlı etkinliklerde öldürülmeleri sırasında, sahipleri tarafından kendi kişisel tüketimleri amacıyla bir kesimhane dışında öldürülen kanatlı hayvanlar, tavşanlar ve yabani tavşanlar söz konusu olduğunda ''ölüm refahı'' şartı aranmayacak. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, ''Hayvanların Kesimi ve İtlafı Sırasında Korunmaları Hakkında Yönetmelik Taslağı''nı görüşe açtı. Tüketilen etin yüzde 40'ının kaçak kesim ile elde edildiği, kesim yerlerinin büyük bölümünün de belediyelere ait ve yeterli teknoljik seviyede olmayan Türkiye'de, AB'ye uyum amacıyla da hazırlanan yönetmeliğin uygulanması oldukça zor görünüyor. Toplam 1,1-1,2 milyon ton et tüketiminin olduğu kabul edilen Türkiye'de geçen yıl 780 bin 718 ton kırmızı et üretimi kayda geçmişti. Yönetmelik taslağı, et, yapağı, deri, kürk ve diğer hayvansal ürünlerin üretimi amacıyla barındırılan ve yetiştirilen hayvanların kesilmeleri ile hayvanların nüfusunun azaltılması ve diğer amaçlarla itlaf edilmeleri sırasında korunmasına ilişkin kuralları düzenliyor. Düzenleme, hayvanların kesilmeleri ile hayvanların nüfusunun azaltılması ve diğer amaçlarla itlaf edilmeleri sırasında bertaraf edilebilir ağrı, stres veya acıdan korunmaları için alınacak tedbirlere ilişkin hükümleri kapsıyor. Balıklar dahil hayvanlar, itlaf edilmeleri, kesimleri ve diğer işlemler sırasında önlenebilir veya bertaraf edilebilir ağrı, stres veya acıdan korunacak. Ancak balıklara, bu yönetmeliğin diğer hükümleri uygulanmayacak. Yönetmelik hükümleri, bir kesimhanenin dışında gerçekleşecek öldürme işlemi durumunda veya bu yönetmelik hükümlerine uyumun insan sağlığı veya güvenliği için acil ve ciddi bir risk oluşturması durumunda uygulanmayacak. Ayrıca, hayvanların; yetkili bir otoritenin denetimi altındaki bilimsel deneyler sırasında, avlanma veya hobi amaçlı balık avcılığı faaliyeti sırasında; kültürel veya spor amaçlı etkinliklerde öldürülmeleri sırasında, sahipleri tarafından kendi kişisel tüketimleri amacıyla bir kesimhane dışında öldürülen kanatlı hayvanlar, tavşanlar ve yabani tavşanlar söz konusu olduğunda yönetmelik uygulanmayacak. Taslağa göre, yaralanmış veya ciddi ağrı veya acılı hastalığı olan hayvanların ağrı veya acısının hafifletilmesi için başka bir olasılık bulunmadığında hayvanlar, ''acil itlaf veya zorunlu kesime'' tabi tutulabilecek. -''HAYVAN REFAHI MEMURU''- Yönetmelikte, hayvanların kesilmelerine ilişkin olan ve bir din kuralları tarafından öngörülmüş olan uygulamalar, ''Dini Amaçlar Kapsamında Kesim'' olarak tanımlandı. Yönetmeliğe göre, kesimhanelerde, yönetmelikte ortaya konan kurallara uygunluğun sağlanması amacıyla, ''Hayvan Refahı Memuru'' görevlendirilecek. Yetkili otoritenin denetimi altında halk sağlığı, hayvan sağlığı, hayvan refahı veya çevresel nedenler ile hayvanların sayısı, itlaf, zorunlu kesim ve acil kesim ile azaltılabilecek. Yönetmelik, omurgalı hayvanları, eskidünya deve kuşlarını, yenidünya devekuşlarını, diken tüylü devekuşlarını ve kivileri içeren Ratitae üst takımına dahil hayvanlar gibi evcil hayvanlar olarak düşünülmeyen ancak evcil hayvanlar olarak yetiştirilen kuşlar dahil çiftlik kanatlılarını kapsıyor. Et veya diğer hayvansal ürün üretimi olmayan ya da bu üretimin etkinliğe kıyasla oldukça düşük seviyelerde ve ekonomik olarak değersiz olduğu, yarış ve diğer tür müsabakaları da içeren temelde ve büyük çoğunlukla uzun zamandır süregelen kültürel gelenekler veya spor faaliyetleri ile bağlantılı olan etkinlikler, ''Kültürel veya Spor Etkinlikleri'' olarak kabul ediliyor. Hayvanlara ''ölüm refahı'' sağlamayı düzenleyen yönetmelikte, hayvanların öldürülmesine ve sersemletilmesine ilişkin işlemler de tanımlanıyor. Omuriliğin Çubuklanması; ''Uzun çubuk şeklinde bir aletin kafatası boşluğuna sokulması yoluyla merkezi sinir sistemi dokusu ve spinal kordun tahrip edilmesi, laserasyonu işlemi'' olarak tanımlanıyor. Etkin sersemletme ve öldürme işlemini kolaylaştırmak amacıyla hayvanların herhangi bir önlenebilir acı, korku veya endişe oluşturmayacak şekilde hareketlerinin sınırlandırılması için ''sabitleştirme'' işlemi uygulanabilecek. -İTLAF, KESİM VE DİĞER İŞLEMLER İÇİN GENEL ŞARTLAR- Taslağa göre, hayvanlar, itlaf edilmeleri, kesimleri ve diğer işlemler sırasında önlenebilir veya bertaraf edilebilir ağrı, stres veya acıdan korunacak. Bu amaçla işletmeciler tarafından alınacak tedbirler de taslakta belirlendi. Buna göre, özellikle uygun sıcaklık şartlarında temiz olarak tutulma ve kayma ve düşmelerin engellenmesi olmak üzere hayvanlara fiziki rahatlık ve korunma sağlanacak. Hayvanlar, yaralanmalardan korunacak. Hayvanlara, normal davranışları dikkate alınarak davranılacak ve barındırılacak. Bertaraf edilebilir acı veya korku belirtisi veya anormal davranış göstermemeleri sağlanacak. Hayvanlar, uzun süre aç ve susuzluğa maruz bırakılmayacak. Refahlarına zarar verecek diğer hayvanlarla bir arada bulunmaları önlenecek. İtlaf, kesim ve diğer işlemler için kullanılan tesisler, yıl boyunca beklenen faaliyet koşulları dikkate alınarak yönetmelikte öngörülen hayvan refahına uyumlu olacak şekilde tasarlanacak, inşa edilecek, bakılacak ve işletilecek. -HAYVANLARIN SERSEMLETİLMESİ YÖNTEMLERİ- Hayvanlar, sadece yönetmelik taslağı ekinde ortaya konan metotlara ve özel şartlara uygun olarak itlaf edilecek ve kesilecek. Bilincin ve duyarlılığın kaybolması durumu ölüm gerçekleşene kadar devam edecek. Yönetmelik taslağına göre, hayvanlar, ''mekanik yöntemler'', ''elektrikli yöntemler'', ''gazlı yöntemler'' ve ''diğer yöntemler'' kullanılarak sersemletilecek. Taslakta, mekanik sersemletle yöntemleri, ''kafatasını darbe ile delerek sersemletme, delici olmayan darbe ile sersemletme, serbest mermili ateşli silah, maserasyon (hayvanın ani şekilde ezilmesi), boyun kırma, başa sert bir cisimle vurma'' olarak sayıldı. Elektrikli sersemletme yönteminde, sadece başa veya tüm vücuda elektrik verilebilecek. Hayvanları sersemletmek için ayrıca, gaz ve öldürücü enjeksiyon da kullanılabilecek. Yönetmelik taslağında, her bir yöntemin hangi hayvanlar için ve hangi şartlarda kullanılacağını da özellikle düzenleniyor. Taslağa göre, basit sersemletme olarak anılan ve derhal ölümle sonuçlanmayan sersemletme işlemleri, en kısa zamanda kan akıtma, omuriliği çubuklama, elektrikle itlaf etme veya uzun süre anoksiye maruz bırakma gibi itlafın gerçekleşmesini sağlayan işlemler takip edecek. -DİNİ AMAÇLI KESİMLERDE SERSEMLETME UYGULANMAYACAK- Dini amaçlar kapsamında kesime tabi olan hayvanlarda, kesimin bir kesimhanede uygulanması koşuluyla sersemletme işlemleri uygulanmayacak. Dini amaçlar kapsamında sersemletme olmadan kesime tabi olan hayvanlarda, kesimden sorumlu kişiler hayvanın sabitlendiği bölümden bırakılmadan önce bilinçlilik veya duyarlılık belirtisi göstermediklerini, hayvanların derisinin yüzülmesi veya tüylerinin gevşetilmesi için uygulanan haşlama gibi işlemlere girmeden önce herhangi bir yaşam belirtisi göstermediklerinden emin olunması için düzenli kontroller yapacak. -SORUMLU HAYVAN REFAHI MEMURU- Kesimhanelerde hayvanların kesimi veya öldürülmesi ve ilgili faaliyetleri yönetmelikte belirtilen kurallara uygun olarak gerçekleştirecek kişilere, hayvanın cinsine, kullanılacak sersemletme ekipmanının tipine ve hayvan refahı ile ilgili yapılacak işleme özel düzenlenen ''Yetkinlik Sertifikası'' verilecek. Yetkinlik sertifikasına sahip kişiler, ''Hayvanların sabitlenmesinden önce muamelesi ve bakımı; hayvanların sersemletilmek veya kesilmek üzere sabitlenmesi; hayvanların kanının akıtılması; hayvanların sersemletilmesi; etkili sersemletmenin değerlendirilmes; canlı hayvanların askılanması veya vince, caraskala alınması; dini amaçlar kapsamında kesime tabi olan hayvanların kesilmesi'' işlemlerini yapacak. İşletmeciler, sersemletmeden sorumlu hayvan refahı memuru veya sorumlu personel veya diğer atanmış ekibin, sersemletme ve ölüm arasında hayvanların bilinçlilik veya duyarlılık belirtisi gösterip göstermediklerini düzenli olarak kontrol etmelerini sağlayacak. Kontroller sonucunda hayvanların düzgün bir şekilde sersemletilmediği görülürse, sorumlu kişi uygun tedbirleri derhal alacak. İşletme sahipleri, hayvanların kesilmesi ve ilgili faaliyetler gibi standart işletme prosedürlerini hayvanların bertaraf edilebilir ağrı, stres veya acıdan korunmasını sağlayacak şekilde oluşturacak ve uygulayacak. İtlaf, kesim ve ilgili işlemler, hayvanlarda bertaraf edilebilir ağrı stres veya acıya sebep olmayacak şekilde, gerekli yetkinlik seviyesine sahip kişiler tarafından gerçekleştirilecek. Kürklü hayvanların itlaf, kesim ve ilgili işlemleri de; hayvanlarda bertaraf edilebilir ağrı stres veya acıya sebep olmayacak şekilde, yetkinlik sertifikasına sahip kişilerin varlığı ve doğrudan denetimi altında gerçekleştirilecek. İşletmeciler, kürk hayvanları öldürülmeden önce yetkili otoriteyi bilgilendirecek. -HAYVANLARA VURMAK VE TEKMELEMEK YASAK- Kanatlı hayvanlar, tavşanlar ve yabani tavşanlar dışındaki hayvanların, kesimhane dışında özel yerel tüketim için sahipleri tarafından veya sahibinin sorumluluğu ve gözetimi altındaki kişi tarafından kesilmesi ve ilgili işlemler söz konusu olduğunda da önlenebilir veya bertaraf edilebilir ağrı, stres veya acıdan korunacak. Buna ilaveten kanatlı hayvanlar, tavşanlar, yabani tavşanlar, domuzlar, koyun ve keçiler dışındaki hayvanların kesimhane dışında özel yerel tüketim için sahipleri tarafından veya sahibinin sorumluluğu ve gözetimi altında birisi tarafından kesilmesi söz konusu olduğunda da, hayvanlara kötü muamele yapılamayacak. Buna göre, hayvanlara, vurulmayacak veya tekmelenmeyecek. Vücudun özellikle hassas bir yerine hayvanın acı veya ıstırap duymasına neden olacak şekilde baskı uygulanmayacak. Hayvanın baş, kulak, boynuz, bacak, kuyruk veya yapağısından kaldırılmayacak veya sürüklenmeyecek. Hayvan, acı veya ıstırap duymasına neden olabilecek şekilde tutulmayacak. Kanatlı hayvanlar, tavşanlar ve yabani tavşanlar, bacaklarından kaldırılmayacak. Üvendire veya diğer sivri uçlu aletler kullanılmayacak. Hayvanların kuyruğu bükülmeyecek, kırılmayacak, kesilmeyecek veya hayvan gözlerinden yakalanmayacak. Hayvanların hareketleri sırasında elektrik şoku uygulayan aletlerin kullanımından mümkün olduğunca kaçınılacak. Hayvanlar boynuz veya burun halkası ve bacaklarından birlikte bağlanmayacak. Hayvanın bağlanması gerekiyorsa kullanılacak ip, zincir veya benzeri materyal kopmayacak şekilde sağlam bir yapıda, hayvanların gerektiğinde yatma, yeme ve içmelerine izin verecek ve boğulma tehlikesi veya yaralanmasını önleyecek şekilde tasarlanacak ve hayvanın kendisini kısa sürede kurtarmasına izin verecek. Yürüyemeyen hayvanlar kesim yerine sürüklenmeyecek, yattıkları yerde kesilecek. Yönetmeliğin, kesim yerlerinin mevcut durumu da dikkate alınarak 2013 yılında uygulanması görülüyor.