Gelecek yıl emekli olmaya hazırlanan Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, AYM’nin 52. kuruluş yıldönümü töreninde yaptığı çarpıcı açıklamalarla gündeme damga vurdu. Hükümete yönelik sert eleştiriler yönelten Haşim Kılıç, başkanlığı boyunca çeşitli siyaset ve hukuk çevrelerince eleştirildi. Geçmişte muhafazakar kimliği nedeniyle devletin elitleri tarafından eleştirilirken, bugünlerde aldığı kararlar yüzünden muhafazakarlar tarafından eleştiriliyor. AKP kapatma davasında 'hayır' oyu veren Kılıç, Twitter kararıyla hükümetin tepkisini çekti. Kılıç'ın adı olası Cumhurbaşkanları adayları arasında geçiyor.
Haşim Kılıç’ın Al Jazeera Türkçe’de yer alan portresi şöyle:
Anayasa Mahkemesi üyeliğine atandığında ‘evine televizyon sokmayacak kadar gerici’ diye eleştirildi. Yüksek Mahkeme’nin başkanlığına seçildiğinde kendisine yönelik eleştirilerin konusu, ‘hukukçu bile olmamasıydı’. Bazılarına göre hükümet yanlısıydı ama en son Başbakan Recep Tayyip Erdoğan da adını vermeden onu eleştirdi; “siyaset yapmak isteyen cüppesini çıkarır.” dedi.
Türkiye siyaset gündemine girdiğinden beri, farklı dönemlerde farklı kesimlerin eleştirdiği Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, 13 Mart 1950 Kırşehir Çiçekdağı doğumlu. İlk, orta ve lise öğrenimini ise Yozgat'ta yaptı.
Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisini 1972’de bitirdi.
Kılıç’ın Yüksek Yargı’daki görevi 1974’de Sayıştay’da başladı. Önce denetçi yardımcısıydı, sonra denetçi oldu ve nihayet 1985’de Sayıştay üyesi seçildi.
Dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal tarafından Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçildiğindeyse 1990 yılıydı.
‘Ben baktırdım değilmiş’
Özal, Anayasa Mahkemesi’ne atadığı Kılıç hakkında çıkan ‘o kadar gerici ki, günah diye evinde televizyon bulundurmuyor’ eleştirilerine şu yanıtı vermişti:
"Ben kontrol ettirdim, evinin balkonunda TV anteni varmış."
Özal’ın bu sözleri Kılıç’a yönelik eleştirileri bitirmeye yetmedi.
Yargıtay eski Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Haşim Kılıç'ın eşi Gönül Kılıç ile ilgili bir anısını 2001 yılında Kanal 6 televizyonunda yayınlanan ‘Ceviz Kabuğu’ adlı programda şöyle anlatıyordu:
''Ben Başsavcı seçildiğimde, Anayasa Mahkemesi üyelerinin eşleri, kutlamak için bizim lojmana eşimi ziyarete gelmişler. Ben zili çalmam, kapıyı kendim anahtarla açarım. Kapının tam karşısında da salon var. İçeri girdim. Bir kadın beni görünce kendini yere attı, başını halıyla örtmeye çalıştı. Sara nöbeti geçiriyor sandım. Eşim koştu geldi. Ambulans çağırayım mı, diye sordum. Meğerse o kişi, Haşim Kılıç'ın eşiymiş, başı açıkken erkek eve girdi diye öyle davranıyormuş.''
Anayasa Mahkemesi’nin başındaki iktisatçı
1999’da Anayasa Mahkemesi Başkanvekilliği’ne seçilen Kılıç, dört yıl sonra bu görevi yeniden üstlendi. 2007 yılındaysa artık Yüksek Mahkeme’nin Başkanıydı.
Hukukçu değil, iktisatçı olduğu halde Anayasa Mahkemesi başkanı seçilmesi yine hakkındaki eleştirilerin artmasına neden oldu. 2011’de 17 oyun 13’ünü alarak Başkan seçildiğinde, eleştirilere şöyle yanıt verdi:
''Bu onurlu görevi, vicdani kanaatlerim doğrultusunda, hiç kimsenin, hiçbir gücün etkisi altında kalmadan dosdoğru yapacağıma, göreve başlarken yaptığım yemin çerçevesinde devam edeceğime kimsenin kuşkusu olmasın. Bu sonuç, beni eleştirenlerin, benim hukukçu olmadığım konusunda acımasızca, hiç de hak etmediğim şekilde yapılan eleştirilere verilen en güzel cevaptır diye düşünüyorum.”
AKP kararı
Anayasa Mahkemesi 1997'de üniversitelere türban yasağı getiren AYM kararına karşı çıktı. Ertesi yıl AYM, Refah Partisi'ni kapatırken, Kılıç yine muhalif oy kullananlar arasındaydı.
Meclis Genel Kurulu'na türbanla giren ve milletvekili yeminini türbanıyla etmek isteyen Merve Kavakçı'nın durumunu da, "herhangi bir yasada bunun yasak olduğu belirtilmemiştir" diye yorumladı.
Kılıç’ın Anayasa Mahkemesi Başkanıyken aldığı en önemli kararlardan biri de 2007’de AKP’ye açılan kapatma davasıydı. Mahkeme, 6’ya karşı 5 oyla AKP'nin kapatılmamasına karar verdi. Kapatılmaya karşı çıkanlar arasında Kılıç da vardı. Mahkeme, AKP’yi kapatmadı, hazine yardımının yarısından mahrum bırakılmasına karar verdi.
Gül'ün görev süresi
Anayasa Mahkemesi Başkanı Kılıç'ın başkanlığı döneminde alınan başka bir karar da Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün Cumhurbaşkanlığı süresiyle ilgiliydi. Gül, Meclis tarafından, Cumhurbaşkanlığı görev süresi yedi yıl ve yalnızca bir dönemken bu göreve seçilmişti. Ancak 2007'de Anayasa değişikliği yapıldı. Yeni düzenlemeyle, Cumhurbaşkanı'nın halk tarafından, beş yıllığına seçilmesine ve iki dönem görev yapmasına imkan tanındı. Gül için hangi kuralların geçerli olacağı tartışma konusu oldu.
AYM, 15 Haziran 2012 tarihinde Cumhurbaşkanı'nın görev süresi konusundaki kritik kararını verdi. Abdullah Gül'ün görev süresi 7 yıl olarak tescil edildi. Aynı kararla, Gül'ün ikinci kez aday olabilmesine de kapı açıldı. Gül’ün ikinci kez seçilmesi halinde görev süresi 5 yıl olacaktı.
'Twitter' kararı
Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç'ın adı, Twitter ile ilgili verdiği kararlarla tekrar ön plana çıktı. Mahkeme, hükümetin twitter'e erişimi engelleme kararını kaldırınca, 'milli olmayan karar' vermekle suçlandı. Erdoğan karar için 'saygı duymuyorum' ifadesini kullandı.
Kılıç'ın ise yanıtı şuydu:
"Biz bunları anlayışla karşılıyoruz. Biz ifade özgürlüğünün şok edici, rahatsız edici ve bizleri huzursuz edici boyutlarını her zaman hesap ederiz. Bunları normal karşılarız. Mahkeme bir karar vermiştir ve bu kararın sonucunda da bu tür duygusal bir takım refleksler olabilir. Biz bunları anlayışla karşılıyoruz. Bu konuda çok fazla değerlendirilmesi gereken bir durum yok."
'Özgürlükçü Başkan'
Al Jazeera'nin konuştuğu AYM'deki mesai arkadaşları, Kılıç’ı özgürlüklerden yana bir kişilik olarak tanımlıyor:
“Mahkemenin kararlarında ve karşı oylarında özgürlükçü yanını yansıtır. İlk seçildiğinden bu yana iktidara göre değişmemiştir. Muhafazakardır ama 'muhafazakarları koruyayım' demez. Altında çalışan kişilerin hangi cemaate mensup olduğunu yada dini düşüncesini bilir ama ayrım yapmaz. Bir görev verileceği zaman hep aynı kişilerin görevlendirilmemesine dikkat eder. Herkese eşit muamele ile davranır. Düşüncelerini kararlarına hiçbir şekilde yansıtmaz. İktisatçı olarak eleştirilir ancak hukukçu yönü çok gelişmiştir.”
İsmi Cumhurbaşkanı adaylığında geçiyor
Yargı kulislerinde ve bir çok köşe yazısında, Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç’ın Cumhurbaşkanlığına aday olacağı iddia edildi. Kılıç bu iddialara 7 Nisan 2014 tarihinde şu yanıtı verdi:
"Cumhurbaşkanlığı adaylığıyla ilgili herhangi bir düşüncem, kararım yok. Bunlar benim dışımda konuşulan şeyler.”
Kılıç, ikinci kez seçildiği Anayasa Mahkemesi başkanlığı görevini 13 Mart 2015 tarihinde yaş haddinden emekli olana kadar sürdürecek.